MBA
استفاده از برنامه‌های کامپیوتری برای ورود به سفارش‌های معاملاتی است، به‌طورکلی استفاده از برنامه‌ها و الگوریتم‌های کامپیوتری برای گرفتن تصمیمات هوشمندانه و بهینه در ارسال و ویرایش سفارش‌های معاملاتی را معاملات الگوریتمی می‌گویند. این نوع از معاملات بدون دخالت انسان و توسط کامپیوتر انجام میشود.
معاملات الگوریتمی چه کمکی به معامله گران می کند؟
اهالی فن می‌دانند که امروزه بازار سرمایه ایران با مشکلات زیرساختی، رفتارهای هیجانی و ریسک‌ها و عدم قطعیت‌های برخواسته از وضعیت سیاسی و اقتصادی جامعه روبرو است و ارتباط دادن همه‌ی این مشکلات با معاملات الگوریتمی تقلیل موضوع و پاک کردن صورت مسئله است. ضمن‌آنکه به‌وجود آوردن چنین جو مسمومی موجب ایجاد بار روانی و ترس در سرمایه‌گذاران میشود که خود اثر سوء بر عرضه و تقاضا خواهد داشت.
پیش نیاز های فنی برای معاملات الگوریتمی
- در حال حاضر نیاز است که الگوریتم‌ها بر اساس استراتژی‌ها و دسته‌بندی‌های گفته شده توسط برنامه‌های کامپیوتری طراحی شوند. در این فرایند یک نرم‌افزار یا ربات معامله‌گر ساخته میشود که به معاملات و سفارشات دسترسی دارد و آنها را براساس الگوریتم‌های برنامه‌ریزی شده به طور خودکار مدیریت می‌کند. این فرایند جهت عملی شدن نیازمند موارد زیر است:
- مسلط بودن به زبان برنامه‌نویسی جهت نوشتن برنامه استراتژی معاملات یا به کارگیری یک متخصص برنامه نویسی و یا تهیه نرم‌افزار معاملاتی
- ارتباط با شبکه و دسترسی به پلتفرم معاملات جهت پوزیشن‌گیری مناسب و انجام سفارشات توسط متخصص
- دسترسی داشتن به اطلاعات و دیتای بازار سرمایه به این منظور که بتوان آنها را در اختیار الگوریتم برای انجام وظایف تعریف‌شده‌اش قرار داد.
- ایجاد زیرساخت لازم برای انجام پیش تست روی سیستم برنامه ریزی شده پیش از ورود به بازار واقعی
- ساختن اطلاعات تاریخی لازم و دیتای شرایط بازار در گذشته بسته به استراتژی اجرا شده در الگوریتم برای تست کردن آن
استفاده از معاملات الگوریتمی چه مزایایی را نسبت به سایر روش‌ها دارد؟
فعالان بازار سرمایه در طول روز، ساعت‌ها وقت صرف رصد بازار و یافتن سیگنال‌های مناسب می‌کنند. که این کار با گسترش بازار و بالا رفتن تعداد نمادها سخت‌تر و زمان‌برتر خواهد شد. اما الگوریتم‌ها این کار را باسرعت و دقت بیشتر از طریق زیر نظر گرفتن کل بازار و نمادهای آن به صورت همزمان انجام می‌دهند. در بازارهای جهانی که به صورت ۲۴ ساعته فعال هستند الگوریتمیک ترندینگ نیاز مستمر رصد بازار از سوی معامله‌گر را نیز از بین می‌برد. بر همین اساس انجام معاملات نیز توسط الگوریتم‌ها درست و دقیق زمان‌بندی می‌شوند و سفارشات با سرعت بیشتر صورت می‌گیرند. نتیجه این سرعت جلوگیری از تغییرات آنی قیمت هم می‌تواند باشد. همچنین با بالا رفتن سرعت ورود به معاملات یا خروج از آنها، ضرر مالی ناشی از تاخیر در ثبت سفارش‌ها به حد چشمگیری کاهش می‌یابد. باید در نظر گرفت سرعت کامپیوتر در انجام چنین کارهایی از سرعت انسان بسیار بیشتر است.
می دانیم که از عوامل موفقیت یک فعال در بازار سرمایه تعهد به استراتژی است. اما در تصمیم‌گیری‌های انسانی، عدم کنترل و غلبه بر احساسات در بیشتر موارد منجر به اشتباهات جبران ناپذیر در بازار سرمایه شده و این تعهد را زیر سوال برده است. استفاده از الگوریتم‌های معاملاتی این ریسک را تا حد امکان پایین آورده و با حذف مداخلات احساسی تعهد به استراتژی را به بیشترین میزان می‌رساند. همچنین دیگر خطاهای انسانی که در انجام دستی معاملات اتفاق می‌افتد و بسیار هم مرسوم است نیز به کمک معاملات الگوریتمی به حداقل ممکن خود می‌رسد. بنابرابن الگوریتم ها علاوه بر سرعت بخشیدن، درصد دقت معاملات را هم بالا می‌برند و سفارشات در این روش سریع‌تر و دقیق‌تر از حالت دستی و سنتی انجام میشود.
تخلفات معمولا به وسیله انسان‌ها انجام می‌شوند و ماشین قادر به تخلف نیست. بنابراین بررسی الگوریتم های معاملاتی بورس استفاده از معاملات خودکار که بدون دخالت انسان انجام میشود آمار تخلفات را در بازار سرمایه تا حد زیادی کاهش میدهد. این موضوع مهم یکی از دلایل میل بازارهای جهانی به سوی معاملات الگوریتمی است.
به دلیل اینکه الگوریتم‌های معاملاتی به وسیله کامپیوترها انجام می‌شوند، توانایی پیاده‌سازی استراتژی‌های پیچیده و استفاده از چند استراتژی به صورت همزمان را دارند. چیزی که در روش‌های دستی شاید غیر ممکن یا بسیار دور از تحقق باشد.
معاملات الگوریتمی را می‌توان با کمک اطلاعات و داده‌های تاریخی بازار در شرایط مشابه، آزمایش نمود و معامله‌گر می‌تواند از طریق این پیش تست، ریسک سرمایه‌گذاری‌اش را کاهش دهد. از طریق پیش تست می‌توان به نکاتی مانند میزان سود، میزان ضرر، متوسط میزان سود به ضرر و تعداد معاملات در محدوده‌ی زمانی آزمایش شده دست یافت.
وظایف معاملات الگوریتمی
یکی از نکاتی که وجود دارد این است که این گونه معامله های الگوریتمی برای انجام درست و کامل استراتژی و راه مشخص شده و طراحی شده برای آن ها در حقیقت چهار وظیفه مشخص و هدف اصلی را بر عهده دارند:
انتخاب بهترین فرصت های معاملاتی و رصد بازارهای معاملاتی
یکی از وظایف این گونه معاملات این است که بر اساس راه و روشی که برای آن ها در برنامه ریزی و طراحی داخلی شان تعریف شده است بازار را به طور کامل رصد و بررسی کنند و همچنین سهام و محصولات مختلف را مورد بررسی قرار دهند تا به کمک این بررسی بتوانند فرصت های معاملاتی را به موقع و درست تشخیص دهند.
انتخاب بهترین فرصت های معاملاتی
پوزیشن گیری و کنترل و مدیریت ریسک
در مرحله بعد وظیفه دیگر این الگوریتم ها این است که پوزیشن گیری کنند و همچنین در کنار آن پوزیشن های باز شده را مدیریت و کنترل کنند. یکی دیگر از ویژگی ها و وظایف آن ها این است که طبق برنامه ریزی که در طراحی آن ها شده است در فرایند معامله مدیریت ریسک و سرمایه گذاری را بر عهده بگیرند.در مرحله‌ی بعد پوزیشن‌گیری کنند.
پوزیشن گیری و کنترل و مدیریت ریسک
گاهی این مراحل تماما به صورت خودکار و توسط ربات‌ها (ربات معامله‌گر) انجام می‌شوند که معاملات «تماما خودکار» را در بر میگیرد و گاهی در برخی بخش‌ها سلیقه و نظر انسانی دخیل میشود که در این حالت معاملات «نیمه خودکار» عنوان می‌شوند.
الگوریتم‌های اجرای معاملات
وظیفه این دسته از الگوریتم‌ها اجرای دستورات معاملاتی تحلیل‌گر می باشد. در واقع حتی نقطه آغاز و پایان و نماد مورد نظر نیز از طرف تحلیل‌گر انتخاب شده است و الگوریتم تنها وظیفه دارد وجه معامله‌گر را به سهم تبدیل کند یا سهم را به وجه و معامله را صورت دهد.
کاربرد هوش مصنوعی در الگو ترندینگ
استفاده از هوش مصنوعی معاملات الگوریتمی را از یک نرم‌افزار تحلیل‌گر ساده و قدیمی داده‌ها به یک سیستم هوشمند تبدیل می‌کند که قابلیت تحلیل داده‌ها از طریق دستیابی به یک بینش جدید را دارد و بر اساس آن معاملات را انجام می دهد. بستر بسیار محدودی در بازارهای مالی، چه از نظر قیمتی و چه از نظر خروجی اندیکاتورهای تکنیکال، بهترین فضا برای بکارگیری تکنیک‌های هوش مصنوعی شناخته میشود. اساس کار الگو تریدینگ اطلاعات و تحلیل آنها است و هوش مصنوعی می‌تواند به تحلیل و بررسی بهتر و عمیق‌تر این اطلاعات کمک کند و نسبت به ارزش‌ها و سهام موجود در بازار بینشی عمیق پیدا کند. بینشی که به تحلیل‌های دراز مدت و دیدهای آینده‌نگر منجر میشود.
معاملات الگوریتمی در دوره MBA بازارهای مالی موسسه ویژگان
همان طور مشاهده می شود امروزه افراد زیادی به دنبال فعالیت حرفه ای در بازار های مالی می باشند و می خواهید در این بازار با سرمایه گذاری و خرید و فروش سهام سرمایه اولیه خود را افزایش دهند. آموزش معاملات الگوریتمی در دوره MBA بازارهای مالی موسسه ویژگان به همراهی اساتید مجرب در این حوزه، نیز به همین منظور طراحی شده اند و به علاقمندان این مارکت ها کمک می کند تا بتوانید این گونه اصطلاحات و آموزش ها را یاد بگیرید و از آن ها به منظور انجام معامله های تخصصی و سودده در بازار های مالی مثل بازار بورس و کریپتو و جفت ارزها استفاده کنید تا میزان زیان شما به کم ترین حد ممکن خود برسد.
سخن پایانی و جمع‌بندی
با توجه به آنچه گفته شد معاملات الگوریتمی در سرتاسر جهان، از آمریکا و اروپا تا هند و چین و سنگاپور درحال خارج کردن کامل معاملات سنتی و همچنین شرکت‌هایی که با این روش‌ها عمل می‌کنند از بازارهای این کشورها می باشند. رقابت میان شرکت‌های سرمایه‌گذاری برای استفاده از این روش‌های مدرن افزایش یافته و معاملات الگوریتمی جزء جدایی ناپذیر بازارهای سرمایه شده‌اند.
مزایای ذکر شده برای معاملات الگوریتمی و اکسپرت (مزیت کامپیوتر بر انسان) از قبیل سرعت تحلیل، تصمیم‌گیری و اجرای دستور و عدم خستگی به مرور زمان جایی برای معاملات سنتی در بازار بررسی الگوریتم های معاملاتی بورس باقی نمی‌گذارد.
در آینده نقش انسان در بازارهای جهانی تنها به خلاقیت و ایجاد نوآوری در استراتژی‌ها و روش‌های جدید معاملات محدود میشود نه رصد بازار و انجام معاملات، به این دلیل که کامپیوترها هنوز نتوانسته‌اند خلاق‌تر از بشر عمل کنند.
اگرچه در آخر این انسان است که کامپیوترها را برنامه‌ریزی می‌کند. از آنجایی که در آینده خلاقیت‌های انسانی در نوشتن و صدور الگوریتم‌های پیچیده‌تر نقش بسازایی دارند، بنابراین برای حضور فعال در بازارهای سرمایه آتی یا باید میان استفاده کنندگان از معاملات الگوریتمی باشیم یا میان طراحان آنها که در هر دو صورت آموختن هرچه بیشتر در این زمینه، از ملزومات حضور موثر در بازارهای آینده است.
جزئیات خبر
یکی از انتقادات این روزهای فعالان بازار سرمایه معاملات الگوریتمی است. برخی فعالان بازار سرمایه معتقدند معاملات الگوریتمی موجب تغییر روند قیمتی در برخی سهم ها شده و شرایط را برای فعالیت معامله گران دشوار کرده است.
پیمان حدادی کارشناس بازارسرمایه در گفت‌وگو با بورس‌نیوز در این خصوص بیان کرد: اگر در بازار سرمایه ما، امکان یا ابزار خاصی وجود دارد، باید تمام فعالان بازار سرمایه حق دسترسی به این ابزار را داشته باشند و از آن استفاده کنند. معاملات الگوریتمی هم شرایط مشابهی دارند و معتقدم اگر قرار است معاملات الگوریتمی در بازار سرمایه انجام شود، باید تمام فعالان بازار سرمایه امکان استفاده از معاملات الگوریتمی را داشته باشند و انتقاد فعالان بازار سرمایه در این زمینه کاملاً به جا است.
وی افزود: به رغم این انتقادات، معتقدم معاملات الگوریتمی موجب تغییر روند بازار یا کنترل بازار سرمایه نمی شود. وضعیت قیمتی سهم ها کاملا وابسته به عرضه و تقاضا است و اگر مشاهده می کنیم رنگ سبز در برخی نمادها، ثبات چندانی ندارد و به سرعت معاملات به سمت منفی گرایش پیدا می‌کند، ناشی از ضعف تقاضا در بازار است.
این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: در مجموع معتقدم انجام معاملات الگوریتمی به نفع بازار سرمایه ماست، چرا که موجب افزایش حجم معاملات و عمق بخشیدن به معاملات بازار سرمایه می شود؛ اما این صحیح نیست که برخی از فعالان بازار سرمایه امکان استفاده از معاملات الگوریتمی را داشته باشد و بسیاری دیگر از فعالان بازار به خصوص حقیقی‌ها، امکان دسترسی به این ابزار را نداشته باشند.
وی افزود: انحصار در هیچ زمینه‌ای قابل قبول نیست و در حوزه معاملات الگوریتمی هم باید این انحصار برچیده شود. اینکه شرکت‌های OMS تا چه حد امکان و توان پشتیبانی از معاملات الگوریتمی برای تمامی فعالان بازار سرمایه را دارند، یک بحث فنی است که باید متخصصان حوزه در این مورد اظهار نظر کنند.
حدادی با اشاره به اینکه بازار نباید از رونق، خالی شود، تاکید کرد: معتقدم اگر شرایطی فراهم شود که تمام فعالان بازار سرمایه امکان انجام معاملات به صورت الگوریتم را داشته باشند، معاملات بازار رونق خواهد گرفت و اتفاقاً اگر قصد تغییر دامنه نوسان یا حذف به حجم مبنا و. را داریم، انجام معاملات الگوریتمی و به تبع آن، افزایش حجم معاملات، زمینه را برای حذف محدودیت های بازار سرمایه فراهم خواهد کرد.
وی اضافه کرد: مادامی که انحصار در مورد معاملات الگوریتمی وجود داشته باشد و فقط عده ای خاص به آن دسترسی داشته باشند، این انتقاد که معاملات الگوریتمی موجب تغییر روند سهم شده مطرح خواهد بود و گریزی از آن نیست.
این کارشناس بازارسرمایه خاطرنشان کرد: در نظر داشته باشید که اگر تمامی فعالان بازار سرمایه امکان استفاده از معاملات الگوریتمی را داشته باشند، اگر مثلاً عده ای در معاملات الگوریتمی اینطور تعریف کرده باشند که سهمی را در قیمت A بفروشند، عده ای هم احتمالاً خرید سهم در همان قیمت را تعریف کرده اند و بازار روان تری خواهیم داشت و ضمنا این شائبه که معاملات الگوریتمی مانع رشد قیمتی سهم ها میشود، برطرف خواهد شد.
حدادی در پایان خاطرنشان کرد: با این تفاسیر باید گفت انجام معاملات به صورت الگوریتمی برای بازار سرمایه ما اتفاق خوشایندی است، مشروط بر آنکه تمام فعالان بازار سرمایه امکان انجام به معاملات الگوریتمی را داشته باشند. چنین اتفاقی قطعاً انقلابی در بازار سرمایه ما خواهد بود.
آیا الگوریتم‌ها بازار را قرمزپوش کرده‌اند؟
الهه کمالی کارشناس معاملات الگوریتمی روز گذشته سازمان بورس و اوراق بهادار استفاده از هر گونه الگوریتم در معاملات سهام را محدود کرد و مانع از حضور شرکت‌های فعال این حوزه در عرصه معاملات شد. این اتفاق در پی آن افتاد که برخی رسانه‌ها در آخرین اقدام خود، انگشت اتهام را به سمت شرکت‌های هایتک نشانه رفتند. آیا روبات‌ها توانایی جهت دادن به بازار را دارند و در صورتی که پاسخ مثبت است، آیا این همان عاملی است که هم‌اکنون بورس تهران را تحت‌فشار قرار داده است؟
در بازارهای بزرگ و مطرح مالی گه‌گاه «الگوریتم‌ها» به‌عنوان مقصر ریزش شدید قیمت و شاخص‌ها مطرح می‌شوند. این دسته از الگوریتم‌ها عموما به سطوحی از قیمت به‌عنوان سطوح حمایت یا مقاومت‌های مهم واکنش نشان می‌دهند؛ با عبور از این سطوح، ماشین‌ها دست به کار شده و هم‌جهت با روند بازار اقدام به خرید یا فروش می‌کنند. به این ترتیب بعضی روزهای معاملاتی با نوسانات نامتعارف همراه است. با این حال این وضعیت به ندرت ادامه‌دار است و ریزش ممتد در اثر معاملات ماشینی کمتر مشاهده میشود. بی‌شک توانایی ماشین‌ها برای جهت دادن به بازار به منابع در دسترس آنها، محدودیت‌های در نظر گرفته شده و جزئیات برنامه‌ریزی آنها بستگی دارد.
در بورس تهران آمار رسمی و مشخصی در رابطه با حجم و ارزش معاملات الگوریتمی در دست نیست؛ با وجود این با توجه به شرکت‌های فعال در این حوزه، عمر کوتاه معاملات الگوریتمی و محدودیت‌های لحاظ شده در دستورالعمل «الزامات معاملات الگوریتمی» می‌توان گفت که نقش الگوریتم‌ها در معاملات روزانه چندان پررنگ نیست.
در شرایط فعلی سازمان بورس و سیاست‌گذاران بازار سهام از هیچ اقدامی برای بازگرداندن سهام به مدار مثبت چشم‌پوشی نمی‌کنند. متاسفانه این رویکرد سبب شده تا شائبه‌ای که در میانه هفته از سوی برخی رسانه‌ها و اشخاص در فضای مجازی مطرح شد، سازمان بورس را به اقدامی عاجل بکشاند. روز دوشنبه برخی رسانه‌ها و به دنبال آن برخی فعالان خرد بازار معاملات الگوریتمی را عامل اصلی ریزش بازار مطرح کردند؛ ابهامی که البته از جانب مستندات پشتیبانی نشد. با وجود این به نظر می‌رسد ناظر بورسی از آزمون و خطا در این حوزه واهمه‌ای ندارد. طی هفته‌های اخیر اقداماتی از این دست از سوی ناظر بورسی در دستور کار قرار گرفته و البته هیچ کدام از آنها نتوانسته است نتیجه دلخواه را به بار آورد. این بار نیز بدون آنکه فرصتی برای بررسی مستندات و اطلاعات موجود در نظر گرفته شود، اخذ تصمیم و اجرایی کردن آن در دستور کار قرار گرفته تا بلکه نتیجه تصمیم، درستی یا غلط بودن آن را نشان دهد.
طی معاملات روز گذشته سهام نه‌تنها تعداد قابل‌توجهی از سهامداران حقوقی از حق فروش سهام منع شده بودند، بلکه معاملات الگوریتمی نیز مسدود شدند؛ با این هدف که بازار سهام فارغ از فشار عرضه‌ها بتواند در مسیر صعودی پیش رود. با این وجود دادوستدهای روز گذشته همچنان پر‌هیجان دنبال شد و بسیاری از نمادهای بزرگ و نقدشونده بازار که انتظار می‌رود معاملات روان و پیوسته‌تری را تجربه کنند، بارها تا نزدیکی آستانه‌های مجاز قیمتی پیشروی و عقب‌نشینی کردند.
جدا از آنکه تا چه حد هیجان‌زدایی در بازار دیروز موثر واقع شد، می‌توان از زاویه دیگری به عملکرد الگوریتم‌ها نگریست. در حال حاضر یکی از شرکت‌های فعال در زمینه معاملات الگوریتمی، از چند دسته الگوریتم در فرآیندهای خود استفاده می‌کند که در یک دسته‌بندی کلی می‌توان آنها را در سه گروه جا داد.
الگوریتم‌های اجرایی: الگوریتم‌هایی از قبیل TWAP و POV از جمله الگوریتم‌هایی هستند که دستورهای انسانی در رابطه با معاملات را با در نظر گرفتن ملاحظات خاص انجام می‌دهند. مهم‌ترین دستاورد این الگوریتم‌ها حداقل کردن اثر سفارش (چه در سمت خرید و چه فروش) بر روند معاملات است. این دسته از الگوریتم‌ها با در نظر گرفتن حجم‌های نمایشی روی تابلوی معاملات، روندهای کلی و زمان‌بندی خاص به اجرای دستورات کاربر می‌پردازند.
برای درک بهتر این الگوریتم‌ها فرض کنید به‌عنوان یک سهامدار در روزی که بازار ریزش شدیدی را تجربه می‌کند تصمیم می‌گیرید دو میلیون برگه سهم خود را در یک نماد بفروشید. با توجه به سابقه معاملات نماد مورد نظر و وضعیت فعلی بازار، فروش دو میلیون سهم شما امکان‌پذیر است؛ اما همچنین می‌تواند به ایجاد صف فروش در نماد مذکور منجر شود و همچنین اثر القایی بر سایر سهام بازار بگذارد. در این صورت این الگوریتم‌ها ممکن است دستور شما را در چند روز معاملاتی و قسمت به قسمت اجرا کنند. این نحوه اجرا به عوامل متعددی از جمله زمان‌بندی، قدرت خریدار و فروشنده، سابقه نماد و. بستگی خواهد داشت. نکته مهم در رابطه با این الگوریتم‌ها نقش انسان به‌عنوان تصمیم‌گیرنده است.
الگوریتم‌های بازارگردانی: مهم‌ترین کارکرد این دسته از الگوریتم‌ها حمایت از سهام و افزایش نقدشوندگی در نماد مورد نظر است. در بسیاری از بازارهای مالی دنیا این دسته از الگوریتم‌ها توسط بازارگردانان استفاده می‌شوند و هدف از به کارگیری آنها نقطه مقابل وضعیتی‌است که بسیاری از نمادهای بورسی ما تجربه می‌کنند. همان‌گونه که می‌دانیم اختصاص بازارگردان به تمامی نمادهای بورس و فرابورس الزامی شده و انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک تمامی شرکت‌های سهامی قسمتی از منابع خود را به بازارگردانی سهام اختصاص دهند. در این بین هیچ تضمینی وجود نخواهد داشت که روند بازار سبب هدررفت این منابع در کوتاه‌مدت نشود. به خصوص که انواع خطاهای انسانی در این وضعیت می‌تواند دخیل باشد. در این شرایط از الگوریتم‌ها برای بهره‌مندی موثرتر از این منابع استفاده میشود.
الگوریتم‌های سیگنال: این دسته از الگوریتم‌ها عموما به‌عنوان تصمیم‌گیرنده شناخته می‌شوند. الگوریتم‌های سیگنال که بعضا هوش مصنوعی را نیز شامل می‌شوند، توانایی آن را دارند که در بررسی الگوریتم های معاملاتی بورس قبال رویکرد معاملاتی، جایگاه تصمیم‌گیرنده را داشته باشند و نقش خریدار یا فروشنده را ایفا کنند. در رابطه با این مساله که چه حجمی از معاملات بورس تهران توسط این ماشین‌ها و هوش مصنوعی انجام میشود، اطلاعاتی در دسترس نیست. در عمده شرکت‌های داخلی اما این ماشین‌ها تنها به‌عنوان ابزار تحلیلی مورد استفاده قرار می‌گیرند و به هیچ عنوان نقش مستقیمی در معاملات سهام بر عهده ندارند. بنابراین در یک جمع‌بندی به سختی می‌توان نتیجه گرفت که در شرایط فعلی بورس تهران با وجود دستورالعمل‌های موجود و حجم منابع در دسترس الگوریتم‌ها، ریزش پردامنه بورس متاثر از نحوه معاملات ماشینی باشد. تعادل بازار سهام تابع شرایط دیگری است و در این بین رویکردهای مداخله‌گرایانه نمی‌تواند روند کلی بازار را تغییر دهد. باید در نظر داشت که جمعیت جامعه بورسی که تا سال‌های اخیر کاملا محدود بود اکنون به بیش از ۵میلیون کد سهامداری رسیده و ارزش معاملات سهام از متوسط روزانه ۱۰۰ میلیارد تومان در سال‌های نزدیک به ۱۲ هزار میلیارد تومان در روز گذشته رسیده است. جغرافیای فعلی بازار سهام گسترده‌تر از آن است که به مدد بررسی الگوریتم های معاملاتی بورس بررسی الگوریتم های معاملاتی بورس کنترل‌ها و ابزار کوچک بتوان آب و هوای آن را تغییر داد.
معاملات الگوریتمی چیست؟
در معاملات الگوریتمی، معامله به صورت خودکار یا نیمه‌خودکار توسط کامپیوتر و بر مبنای الگوریتمی که برای آن نوشته شده است انجام میشود. یکی از مواردی که سهامداران حرفه‌ای توجه ویژه‌ای به آن دارند، انتخاب استراتژی معاملاتی و مدیریت سبد سهام بر اساس آن است. داشتن استراتژی معاملاتی باعث میشود که سهامدار با دیدی جامع به اتفاقات بازار نگاه کند و در شرایط بحرانی با کنترل احساسات، تنها بر مبنای نتیجه تحلیل‌ها و استراتژی مذکور تصمیم بگیرد. تدوین استراتژی گام اول است اما نحوه اجرای استراتژی نیز بر نتیجه نهایی اثر می‌گذارد. افرادی که تجربه کافی و درک مناسبی از بازار دارند، می‌توانند برای اجرای استراتژی خود از معاملات الگوریتمی بهره بگیرند و بهترین فرصت‌های معاملاتی را پیدا کنند. اما منظور از «استراتژی معاملاتی» و «معاملات الگوریتمی» چیست؟ چگونه می‌توان از آنها استفاده کرد؟ برای یافتن پاسخ این سوالات با ما همراه باشید.
استراتژی معاملاتی چیست؟
قبل از بررسی مفهوم معاملات الگوریتمی لازم است مختصری درباره استراتژی معاملاتی صحبت کنیم. استراتژی معاملاتی یعنی تعیین یک روش و برنامه خاص برای انجام معاملات؛ این برنامه با توجه به میزان ریسک‌پذیری، بازه زمانی مد نظر، اهداف سرمایه‌گذاری و… تعریف میشود. داشتن استراتژی معاملاتی فقط مربوط به بازار بورس نیست و معامله‌گران بازارهای ارز دیجیتال، فارکس و… هم برای مدیریت دارایی خود، طبق برنامه‌ای از پیش تعیین شده عمل می‌کنند. در بازار بورس و اوراق بهادار، معمولا بررسی الگوریتم های معاملاتی بورس استراتژی بر اساس تحلیل بنیادی و یا تحلیل تکنیکال و در بهترین حالت هر دوی این‌ها تعیین میشود.
از نظر تحلیلگران بنیادی، هر سهم با گذر زمان به ارزش واقعی خود باز می‌گردد و نوسان قیمت تاثیر چندانی بر ذات سهم نخواهد داشت و افراد با استراتژی معاملاتی بلندمدت با این دیدگاه به خرید و فروش سهام می‌پردازند. تحلیلگران تکنیکال معتقدند که روند قیمتی و حرکتی هر سهم، اطلاعات آن را فاش می‌کند. این افراد با استفاده از اندیکاتورهای تکنیکال (نمودارهای ریاضی که بر حسب قیمت و حجم معاملات رسم می‌شوند) بهترین فرصت کسب سود و همچنین احتمال برگشت قیمت و یا تغییر روند حرکتی را پیش‌بینی می‌کنند و با استفاده از نتایج به دست آمده، می‌توانند استراتژی‌های مختلفی (مثلا کوتاه‌مدت یا میان‌مدت) را انتخاب کنند. بنابراین با یک برنامه‌ریزی صحیح، ما نیازمند جمع‌آوری اطلاعات، پردازش آنها از طریق یک یا چند متد تحلیلی، بررسی خروجی و در نهایت اخذ تصمیم برای انتخاب استراتژی معاملاتی خود هستیم. البته بحث انتخاب استراتژی بسیار گسترده است و شاید بتوان ساعت‌ها راجع به آن صحبت کرد، اما تا این لحظه ما مفهوم و ضرورت استراتژی معاملاتی را متوجه شدیم و می‌توانیم درباره به کارگیری آن در معاملات الگوریتمی صحبت کنیم.
منظور از معاملات الگوریتمی چیست؟
معاملات الگوریتمی یعنی انجام معامله به صورت خودکار یا نیمه‌خودکار توسط کامپیوتر و بر مبنای الگوریتمی که برای آن نوشته شده است. در این روش، معامله‌گر با توجه به استراتژی خود برنامه‌ای را تعریف می‌کند، ربات به جست‌وجوی بهترین فرصت معاملاتی بر حسب آن الگو می‌پردازد و در کسری از ثانیه معامله را انجام میدهد. پس همانطور که متوجه شدید، برای استفاده از معاملات الگوریتمی داشتن استراتژی و تسلط به بازار الزامی است و در غیر این صورت نمی‌توان برنامه‌ای را برای ربات تعریف کرد. همچنین برای استفاده از ابزارهای معاملات الگوریتمی باید به یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی تسلط داشه باشید یا نرم‌افزار آماده معاملات الگوریتمی را تهیه کنید. علاوه بر آن، داشتن سخت‌افزار مناسب برای اجرای برنامه و تست آن ضروری است.
همانطور که میدانید در یک «الگوریتم»، دستورات مرحله به مرحله انجام می‌شوند؛ به عبارت دیگر کامپیوتر قدرت درک ندارد، فاقد ذهن انسانی است و تنها می‌تواند دستورات را در کمترین زمان با بالاترین دقت ممکن انجام دهد. بنابراین چیزی که ما از این ربات انتظار داریم، تحلیل بازار نیست، بلکه اجرای دستورات ما با دقت و سرعتی است که به صورت دستی نمی‌توانیم از عهده آن برآییم.
چگونه از معاملات الگوریتمی استفاده کنیم؟
قبل از هر چیز لازم است بدانید که متاسفانه استفاده از این روش در بازار بورس ایران در حال حاضر مجاز نیست. البته تا چندی پیش معاملات الگوریتمی در بورس ایران نیز انجام می‌شد، اما از آن جایی که در برهه‌ای از زمان باعث برهم خوردن تعادل بازار (میزان عرضه و تقاضا) شد، سازمان بورس و اوراق بهادار طی ابلاغیه‌ای استفاده از الگوهای الگوریتمی را در بازارهای بورس و فرابورس برای تمامی افراد حقیقی و حقوقی ممنوع اعلام کرد. با توجه به این که معاملات در سطح جهان به سمت الگوریتمی شدن پیش می‌رود و شرکت‌های زیادی در ایران روی ابزارهای معاملات الگوریتمی کار می‌کنند، احتمالا تا چندی دیگر با وضع قوانین جدید برای استفاده از ربات‌ها، این روش مجاز خواهد شد.
در معاملات الگوریتمی، شما ابتدا برنامه دقیق خود را پیاده‌سازی می‌کنید و با تعریف آن برای ربات، وارد مرحله تست می‌شوید تا خطاهای آن مشخص شود. دقت کنید که در مراحل اولیه، احتمال عدم وجود خطا بسیار ضعیف است چرا که کامپیوتر به خودی خود توانایی تغییر الگو را در صورت لزوم ندارد. مجددا تاکید میشود که ربات مذکور تنها می‌تواند برنامه شما به صورت دقیق و با سرعت بالا اجرا کند و اگر خطایی در الگوی تعریف‌شده وجود داشته باشد، کامپیوتر توانایی لازم برای اصلاح آن را ندارد؛ بنابراین سعی کنید الگوی خود را با در نظر گرفتن تمامی جوانب تعریف کنید.
پس از گذشت مرحله تست و خطایابی، می‌توانید معاملات خود را آغاز کنید. در این مرحله لازم است که در بازه‌های زمانی مشخص، نتایج را بررسی و با یکدیگر مقایسه کنید. یک الگوی تعریف‌شده برای ربات نمی‌تواند همواره بهترین نتیجه را برای‌تان حاصل کند؛ چرا که آن الگو بر اساس شرایط خاصی از بازار تعریف شده است و ممکن است شرایط کنونی بازار متفاوت باشد.
بنابراین دو مورد را در نظر داشته باشید:
- اول بررسی خروجی در بازه‌های زمانی مشخص و انجام بهینه‌سازی بر اساس نتایج خروجی‌ها
- دوم بهینه‌سازی الگوریتم بر اساس رفتار کنونی بازار
اگر این دو مورد را به صورت مکرر در معاملات الگوریتمی خود در نظر بگیرید، احتمالا این روش برای شما مناسب و سودده خواهد بود.
مزایا و معایب معاملات الگوریتمی
این روش هم مانند تمامی روش‌های دیگر مزایا و معایبی دارد. معامله‌گران با آگاهی از آنها و شناختی که نسبت به خود دارند، می‌توانند در مورد استفاده کردن از آن تصمیم بگیرند. در رابطه با مزایای روش معاملات الگوریتمی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- امکان انجام تست پس از پیاده‌سازی استراتژی معاملاتی، بررسی بازخورد و در صورت نیاز اصلاح آن
- مشخص شدن میزان سود و ضرر احتمالی در مراحل پیش‌تست و کاهش میزان ریسک به وسیله اعمال تغییرات و بهینه‌سازی
- سرعت و دقت بالا در انجام معاملات
- دخیل نبودن احساسات انسانی که موجب اخذ تصمیمات هیجانی و بر خلاف استراتژی انتخاب‌شده میشود.
- پیدا کردن سهام مد نظر در کسری از ثانیه
- تحلیل مقادیر زیادی از اطلاعات با چندین روش و در زمانی کم
- عدم تاثیرگذاری مواردی مانند خستگی ذهنی و خطای دید
اگرچه روش معاملات الگوریتمی در تمام دنیا و در بازارهای مختلف استفاده میشود و یکی از محبوب‌ترین روش‌ها است اما معایبی را نیز می‌توان برای آن در نظر گرفت:
- مهم‌ترین موضوع در استفاده از معاملات الگوریتمی میزان تسلط بر بازار سرمایه و همچنین تسلط نسبی بر کدنویسی یا استفاده از نرم‌افزارهای آماده است. این روش هرگز برای مبتدیان مناسب نیست و تنها زمانی کاربرد دارد که سرمایه‌گذار توانایی پیاده‌سازی استراتژی معاملاتی برای خود داشته باشد.
- حتی اگر شما یک سرمایه‌گذار قدر باشید، اما نتوانید استراتژی خود را به درستی به ربات منتقل کنید، نتیجه متفاوتی از آن چه انتظار دارید دریافت خواهید کرد. بنابراین برای استفاده از معاملات الگوریتمی شما باید در هر دو زمینه دانش کامپیوتر و بازار سرمایه به حد قابل قبولی رسیده باشید.
- دسترسی به سخت‌افزار مناسب این برنامه و البته اینترنت بدون قطعی نیز یکی دیگر از دشواری‌های این گونه معاملات است. وقتی الگوریتمی را برای برنامه تعریف می‌کنید، اطلاعات بازار در برنامه به صورت لحظه‌ای به روزرسانی میشود و سپس بر اساس آن الگوریتم، معامله صورت میگیرد؛ حال اگر به هر دلیلی مثل قطع شدن اینترنت یا کافی نبودن رم کامپیوتر و… اطلاعات با تاخیر دریافت شوند، قطعا الگوریتم نتیجه متفاوتی را به شما ارائه خواهد داد.
- گاهی افراد تصور می‌کنند که با استفاده از روش معاملات الگوریتمی، دیگر نیازی به رصد بازار و تحلیل آن نخواهند داشت! اما این تصور کاملا اشتباه است و شما باید به صورت مداوم نتایج و بازخورد برنامه را مرور، اصلاح و بهینه‌سازی کنید.
به صورت کلی توجه داشته باشید که اگر الگوریتم شما صحیح باشد و به بهترین شکل عمل کند، سرعت و دقت بالای این روش سود کلانی را نصیب‌تان خواهد کرد اما همین سرعت بالا، در صورت پیاده‌سازی یک الگوریتم نامناسب، می‌تواند ضرر هنگفتی را به بار بیاورد. بنابراین خوب بودن یا نبودن این روش تا حد زیادی وابسته به میزان دانش سرمایه‌گذار خواهد بود.
سخن آخر
معاملات الگوریتمی به صورت خودکار یا نیمه‌خودکار انجام می‌گیرند. برای استفاده از این شیوه باید به نرم‌افزار و سخت‌افزارهای مناسب دسترسی داشته باشید؛ البته داشتن تخصص و تجربه در بورس نیز برای استفاده از معاملات الگوریتمی یک ضرورت محسوب میشود. در حقیقت، این گونه معاملات به هیچ وجه مناسب افراد تازه‌کار نیستند. این شیوه در تمامی بازارهای جهانی استفاده میشود و می‌توان ادعا کرد که تمامی معاملات حجم بالا با استفاده از ربات انجام می‌گیرند. در واقع این تکنولوژی به سرعت در حال پیشرفت است و برنامه‌نویسان و تحلیلگران بسیاری ۱۰۰ درصد تمرکز خود را روی هوشمندسازی برنامه‌های معاملات الگوریتمی گذاشته‌اند. استفاده از این روش در بازار بورس ایران نیز رواج داشت اما در حال حاضر مجاز نیست. احتمالا در آینده و با وضع قوانین جدید، امکان استفاده از معاملات الگوریتمی برای فعالان بورس تهران نیز فراهم خواهد شد.
معاملات الگوریتمی در بورس چیست؟ چه امکاناتی در اختیار سهامدار قرار میدهد؟
بالاخره پس از مدتها انحصار در زمینه معاملات الگوریتمی و به هم ریختن بازار توسط افرادی خاص، رییس سازمان بورس، دستور دسترسی عموم معامله گران رو به این ابزار صادر کرد (دستور معاملات الگوریتمی سازمان بورس). این خبر به خودی خود، خبر شیرین و امیدوار کننده است، اما به نظرم تا اجرایی شدن آن زمان زیادی باقی مانده است و نحوه ی اجرایی شدن آن و البته امکاناتی که در اختیار معامله گران عادی قرار میگیرد، اهمیت بیشتری نسبت به خود خبر دارد. ز
منظور از معاملات الگوریتمی در بورس چیست؟
عصر امروز، عصر تکنولوژی و انجام بسیاری از کارها عملا به کامپیوترها و ماشین ها سپرده شده، اما در بورس ما بجز آنلاین شدن احراز هویت ها در دو سال اخیر، تقریبا پیشرفت خاصی در این زمینه رخ نداده است. با وجود اینکه معاملات الگوریتمی و روش های برنامه نویسی و اکسپرت نویسی و انجام معاملات خودکار بسیار پیشرفته به کمک اکسپرت ها در بازارهای جهانی مانند فارکس یک امر بسیار ساده و بسیار در دسترس می باشد، در بورس ایران، معامله گران حتی از امکان تعیین حد سود و حد ضرر خودکار نیز بی بهره اند، مشکلی که شاید با آمدن معاملات الگوریتمی قابل حل باشد.
در مورد معاملات الگوریتمی در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد، اما در اینجا باید به چند نکته اشاره کنم:
- انجام معاملات الگوریتمی، سرعت زیاد سامانه های معاملاتی و عمق مناسب بازار است.
- دسترسی یکسان و بدون رانت همه معامله لگران به این ابزار است.
- آموزش و فرهنگ سازی، پیش از اجرایی شدن آن است.
معاملات الگوریتمی اگر به صورت یکسان در عموم مردم نباشد، عملا باعث فساد و رانت و ضربه زدن به کل بازار خواهد شد، از طرفی در نامه رییس سازمان بورس گفته شده است که «اگر کارگزاران امکان نظارت ندارد، استفاده از این ابزار رو متوقف کنند»، یعنی هیچ الزامی بر روی این ابزار نیست و جنبش بیشتری از یک مشاور است تا یک دستور و الزام قانونی.
اگرچه در ماههای گذشته پلتفرم های خاصی برای دسترسی افراد حقیقی به این ابزار به صورت ساده طراحی شده است، اما قطعا هیچ پلتفرمی قدرت پذیرش این حجم از معامله گران را نخواهد داشت و تا زمانی که این ابزار به صورت یکنواخت در دسترس تمامی معامله گران قرار نگیرد، نباید نسبت به آن امیدوار بود.
به عنوان مثال، با نصب متاتریدر و باز کردن حساب معاملاتی در هر کدوم از بروکرهای فارکس، شما به راحتی میتونید از اکسپرتهای برنامه، برنامه نویسی خودکار معاملات رو به زبان mql و … استفاده کنید و تعیین حد سود و حد ضرر،حتی امکان تعریف یک حد ضرر ساده نیز وجود ندارد، چه برسد به معاملات الگوریتمی پیشرفته!
معاملات الگوریتمی، شیوه ی جدید (البته ی برای ما جدید می باشد!!) از انجام معاملات است که کلیه معاملات به صورت کاملا خودکار و بر اساس الگوریتم طراحی شده توسط شما، انجام می شود. به زبان ساده، شما یک الگوریتم انجام معاملات رو برای کامپیوتر یا سیستم تعریف می کنید و به آن دستور میدهید طبق آن الگوریتم، معاملات خرید یا فروش شما را بدون دخالت دست و بدون نیاز به سر زدن به سهام هایتان انجام بدهد. در ادامه به اهمیت این نوع معاملات و کاربرد آنها می پردازیم.
تعیین حد سود و حد ضرر خودکار
اگر در بازارهای جهانی فعالیت کرده باشید، حتما میدانید که بر خلاف روش های سنتی بورس ایران، در این بازارها نیازی به بستن دستی معاملات نیست و به سادگی با تعیین حد سود و حد ضرر، قادر خواهید بود از ضررهای سنگین و یا کاهش سودها جلوگیری کنید. همچنین در این بازارها، امکان تعیین حد ضرر داینامیک هم وجود دارد و به سادگی با تعیین درصد یا اختلاف قیمت، حد ضرر به صورت خودکار جابجا خواهدشد. برای این کار کافی است به سیستم بگویید که « اگر قیمت سهم از فلان قیمت کمتر یا بیشتر شد، کل سهم یا مقداری از آن را بفروشد » به همین سادگی است.
نحوه انجام خودکار معاملات
در روش پیشرفته ی معاملات، اصلا نیازی به نشستن و انتظار کشیدن برای شکستن یک مقاومت یا حمایت نیست. مثلا شما مقامت مهم سهمی رو در محدوده 1000 تومان تشخیص داده بررسی الگوریتم های معاملاتی بورس اید و منتظرید پس از شکست این محدوده، اقدام به معامله کنید. به سادگی با تعریف یک الگوریتم ساده، این معامله در سیستم ثبت می شود و در زمان مناسب انجام می شود. کافی است به سیستم بگویید « اگر قیمت سهم از x درصد از 1000 تومان بالاتر رفت، آنگاه این مقدار سفارش خرید به فلان قیمت در سامانه ثبت کند..» با این روش، عملا نیازی نیست هر لحظه پای سیستم بنشینید.
معاملاتی فراتر از یک سهم
در معاملات الگوریتمی پیشرفته، شما حتی قادر خواهید بود از تاثیر یک سهم یا صنعت بر سایر سهام نیز در معاملات خودتون استفاده کنید. به عنوان مثال، چنانچه اعتقاد داشته باششید سهمی مانند x لیدر کل بازار هست و با صف فروش شدن آن بازار منفی می شود، می توانید الگوریتمی تعریف کنید و به محض صف فروش شدن این سهم، سهم Y رو به فروش برساند، و یا اینکه الگوریتمی تعریف کنید که در صورت شکسته شدن حمایت شاخص کل در مقدار X، اقدام به فروش کلیه سهام شما کند.
معاملات بر اساس فیلترها و اندیکاتورها
به وسیله معاملات الگوریتمی پیشرفته، قادر خواهید بود بر اساس اندیکاتورها و خروجی فیلترها اقدام به معامله کنید و با تعریف یک الگوریتم قدرتمندف در کمترین زمان ممکن با پایش خروجی فیلترها و اندیکاتورها معاملاتتون رو انجام بدهید. مثلا کافی است به وسیله الگوریتم به سیستم بگویید که 10 سهم خاص رو در نظر بگیرد و هر وقت که سهمی در اندیکاتور x یا فیلتر Y سیگنال خرید یا فروش صادر کرد، معاملات رو به صورت خودکار در سامانه ثبت کند.
راهی برای دستکاری بازار
یکی دیگر از کاربرد معاملات الگوریتمی که در گذشته بارها شاهد آن بودیم و بسیاری از فعالان بازار، برخی از ریزش ها و منفی شدن ها و نوسانات رو به آنها نسبت می دادند، دستکاری در معاملات است. فرض کنید بررسی الگوریتم های معاملاتی بورس یک گروه یا یک سازمان می خواهد بازار یا یک سهم را مثبت یا منفی کند، به وسیله ی معاملات الگوریتمی می تواند به سادگی با ارسال سفارشات حمایتی یا اردرهای ترس خودکار، بر بازار یا یک سهم تاثیر مثبت یا منفی بگذارد.کافی است حجم سنگینی رو در سطر دوم و سوم خرید یا فروش ثبت کند و با الگوریتم طراحی شده، کاری کند که این سفارشات به صورت خودکار ویرایش شوند و هیچ وقت معامله ای انجام نشود.
کلام آخر
معاملات الگوریتمی، یکی از ملزومات هر بازار مالی پیشرفته است. اما این معاملات زمانی به پیشرفت یک بازار کمک می کنند که به صورت برابر و عادلانه و البته با سرعت یکسان در اختیار تمامی کاربران قرار داده شوند. نه اینکه صرفا به صورت رانتی در اختیار عده ای بسیار محدود قرار بگیرد و این عده با بازیچه قرار دادن بازار، کل سهامداران رو به مسخره بگیرند. جالب است بدانید در حالی که ما صحبت از معاملات الگوریتمی می کنیم، حتی تقسیم خودکار سفارشات که مدت هاست در بورس وجود داشته است، از سال 99 ممنوع شده است.
دیدگاه شما