هفت نوع ریسک که سرمایه‌گذاران در بورس باید از آن دوری کنند
سرمایه‌گذاران همواره با انواع ریسک در بازار بورس مواجه هستند که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت. ساده‌ترین تعریفی که از ریسک می‌توان ارائه داد این است که: «یک سرمایه گذار احتمال دارد بخشی یا همه سرمایه خود را از دست بدهد». نترسید، اگر انواع ریسک در بازار بورس را بشناسید و برای روبرو شدن با آن برنامه‌ریزی کنید، آسیبی به شما نخواهد رساند. ابتدا لازم است قدیمی‌ترین رابطه‌ای را که در دنیای سرمایه‌گذاری وجود دارد، به شما معرفی کنم… بله رابطه ریسک و بازده.
رابطه ریسک‌و بازده بیان می‌کند که اگر بخواهید بازده بالاتری به دست آورید، باید ریسک بیشتری را هم تحمل‌کنید و اگر نمی‌خواهید، پس بازدهی سرمایه‌گذاری شما هم زیاد نخواهد بود. (برای اطلاعات بیشتر درباره ریسک و بازده این مقاله را مطالعه نمایید: قانون الاکلنگ (ریسک و بازده) در بازار بورس!)
یک مثال از دنیای واقعی موضوع را روشن‌تر می‌کند. یکی از دوستانم مبلغی پس انداز داشت که می‌خواست جایی سرمایه گذاری کند. وقتی از نرخ بهره سپرده های بانکی مطلع شد، با تعجب به من گفت: «اینکه حتی از نرخ تورم هم کمتر است! می‌خواهم پولم را جایی سرمایه گذاری کنم که سود بیشتری داشته باشد.» پرسیدم چرا در بازار بورس سرمایه گذاری نمی‌کنی؟ و جواب داد: «بورس؟ مگر دیوانه شدم؟ سرمایه گذاری در سهام خیلی ریسکی است!» خب… اگر نمی‌خواهید ریسک بیشتری را تحمل‌کنید، پس اعتراضی هم به نرخ سود سپرده های بانکی نداشته باشید! ریسک از هر نوعی که باشد، بر سرمایه شما اثر می‌گذارد، خواه پولتان در بانک باشد، خواه در بورس یا حتی زیر بالش شما پنهان‌شده باشد، بازهم از گزند ریسک در امان نخواهد بود. ریسک آتش‌سوزی منزل یا دزدیده شدن پولتان را در نظر بگیرید!
به همین دلیل فهمیدن ریسک، پیش از سرمایه گذاری بسیار مهم است. در زیر انواع ریسک در بازار بورس را به‌طور مختصر معرفی می‌کنم.
ریسک مالی
فرض کنید شما در سهام شرکت آلی‌بالی سرمایه گذاری کرده‌اید و سهام آن را در قیمت ۳۷۰ تومان خریده‌اید. حالا بعد از مدتی، شرکت آلی‌بالی با مشکلاتی در فرآیند تولید و فروش روبرو می‌شود و نمی‌تواند محصولات خود را بفروشد و تعهدات خود را عملی کند و لذا با جدی‌تر شدن مشکلات، شرکت اعلام ورشکستگی می‌کند. حالا شما صاحب سهام یک شرکت ورشکسته هستید که سهامتان در بازار هیچ ارزشی ندارد. به چنین ریسکی که همواره در بازار بورس سرمایه گذاران را تهدید می‌کند، ریسک مالی گفته می‌شود.
راه‌حل در امان ماندن از ریسک مالی چیست؟ برای اینکه ریسک مالی سرمایه گذاری خود را کاهش دهید لازم است قبل از خرید سهام، اطلاعات کافی در مورد آن جمع‌آوری کنید و این اطلاعات را تجزیه‌وتحلیل کنید (نگران نباشید، ما در مدیرمالی به شما کمک خواهیم کرد). توجه داشته باشید یک تحقیق کامل تا حدودی برنامه‌ریزی و کمی شم مالی تا حد زیادی ریسک مالی را کاهش می‌دهد.
ریسک نرخ بهره
وقتی تاریخچه این ریسک را در بازارهای جهانی بررسی می‌کنیم، می‌بینم که ریسک نرخ بهره ، در بیشتر موارد اوراق بهادار با درآمد ثابت را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما با توجه به ربوی بودن آن به شکل معمول و جهانی‌اش در اقتصاد ما تعریف نمی‌شود؛ اما می‌توان نرخ بهره بانکی را به‌عنوان نرخ بهره عمومی در نظر گرفت. حالا فرض کنید هفته گذشته در اوراق مشارکت دولتی با نرخ علی‌الحساب ۲۱ درصد سرمایه‌گذاری کردید، در آن روز، نرخ سپرده‌های بانکی بلندمدت ۱۸ درصد بود؛ بنابراین سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت دولتی بازده بالاتری داشت. حالا اگر دولت به بانک‌ها اجازه دهد که نرخ سپرده‌هایشان را تا حداکثر ۲۵ درصد افزایش بدهند چه اتفاقی می‌افتد؟ اوراق مشارکتی که شما پیش‌ازاین خریده‌اید، ارزش خود را تا حد زیادی از دست خواهد داد!
این تنها اثر مخرب ریسک نرخ بهره نیست. افزایش نرخ بهره باعث می‌شود نرخ وام دهی بانک‌ها هم افزایش یابد و درنتیجه هزینه تأمین مالی شرکتهای بورسی بیشتر شود. افزایش هزینه‌های مربوط به تأمین مالی شرکت‌ها ممکن است بر تولید و فروش آن‌ها اثر بگذارد و شرکت‌ها با مشکلاتی روبرو شوند. همین‌طور افزایش نرخ بهره بانکی باعث خروج سرمایه از بازار بورس به سمت بانک‌ها و کاهش نقدینگی بازار بورس می‌شود که رکود در بازار بورس را به دنبال خواهد داشت.
برای مقابله با این ریسک همواره نیم‌نگاهی به جریانات کلی اقتصاد و همین‌طور قوانین و مقررات بانک مرکزی داشته باشید، پس انداز خود را فقط در یک نوع دارایی سرمایه‌گذاری نکنید. بهتر است آن را در منابع مختلف نظیر سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و سهام بورسی سرمایه‌گذاری کنید.
ریسک بازار
بازار بورس از چندین هزار نفر سرمایه‌گذار تشکیل‌شده که روزانه خریدوفروش می‌کنند. برآیند تصمیم‌گیری این سرمایه گذاران است که مشخص می‌کند قیمت یک سهم افزایش یابد یا کاهش. یک سهم هرچقدر هم که خوب باشد، درصورتی‌که اغلب سرمایه گذاران تصمیم به فروش آن بگیرند، با مازاد عرضه و کمبود تقاضا روبرو خواهد شد و درنتیجه قیمت آن کاهش می‌یابد. برعکس سهمی که تقاضای بیش‌ازاندازه برای آن باشد، به دلیل کمبود عرضه قیمتش افزایش می‌یابد. نوسانات قیمت سهام در بازار، ریسک بازار را برای سرمایه‌گذاران به وجود می‌آورد.
باید توجه داشت که بازار بورس ماهیتاً نوسان پذیر است، بنابراین اگر پیش از خرید خود با دقت تحقیق کرده‌اید و از خرید خود مطمئن هستید، فریب نوسانات روزانه و کوتاه مدت را نخورید… بلند مدت فکر کنید.
ریسک تورم
امروز شما ده هزار تومان چه چیزهایی می‌توانید بخرید؟ پنج سال قبل چه؟ بیست سال قبل چطور؟ به این میگویند ریسک تورم!
پول خود را یکجا راکد نگه ندارید، درجایی سرمایه‌گذاری کنید که بازده آن بیشتر از نرخ تورم باشد…همین!
ریسک سیاسی یا ریسک دولتی
اگر شرکت‌ها را ماهی فرض کنیم، دولت و سیاست‌های آن مانند برکه‌ای می‌ماند که ماهی‌ها در آن شنا می‌کنند؟
آیا ماهی‌ها در برکه‌ای که آب آن آلوده است، زنده می‌مانند؟ مسلماً خیر! قوانین و سیاست‌های دولت هم می‌تواند اثرات غیرقابل جبرانی بر برخی شرکت‌ها داشته باشد. اگر سهامدار شرکتی هستید که تحت تأثیر قوانین دولتی قرار دارد، بیشتر مراقب باشید. ممکن است یک‌شبه سرمایه خود را از دست دهید!
ریسک شخصی
منشأ ریسک های سرمایه گذاری همیشه بازار و عوامل اقتصادی نیست. گاهی سرمایه گذاران خودشان سرمایه گذاری خود را دچار خطر می‌کنند. فرض کنید شما ۵ میلیون تومان در سهامی سرمایه‌گذاری کرده‌اید. حالا قیمت سهام تحت تأثیر عوامل مقطعی، کاهش‌یافته و ارزش سرمایه‌گذاری شما به ۴ میلیون تومان رسیده است. علی‌رغم اینکه شما باهدف بلندمدت در این سهام سرمایه گذاری کرده‌اید، اما ناگهان رخدادی پیش می‌آید که شما به پول سرمایه‌گذاری شده احتیاج پیدا می‌کنید. پس مجبورید سهام خود را با زیان بفروشید. این نوع خطر، ریسک شخصی نام دارد.
ریسک احساسی
منطق و انضباط در سرمایه گذاری از اصول اولیه ورود به بازار بورس است؛ اما همه ما انسان هستیم و گاهی مغلوب احساساتمان می‌شویم. نتیجه اینکه ضرر می‌کنیم! یاد بگیرید حریص نباشید، به خاطر ترس از زیان، دست از سرمایه‌گذاری نکشید و عاشق سهامتان نشوید و به‌موقع آن‌ها را بفروشید.
نکته نهایی اینکه اجازه ندهید ریسک سرمایه‌گذاری شما را بترساند، چراکه زندگی کردن همراه با ریسک و خطر است. مطمئن باشید که همه انواع ریسک ها را یاد گرفته‌اید و سعی کنید دانشتان را در مورد انواع ریسک در بازار بورس سرمایه گذاری بیشتر کنید و اثرات آن‌ها بر اهداف مالی و سرمایه‌گذاری خود مدیریت کنید.
ما در مدیرمالی تلاش می‌کنیم در این مسیر همراه شما باشیم. (اگر علاقمند به یادگیری سایر نکات کلیدی درباره بورس هستید به آموزش بورس مراجعه کنید)
منبع: مدیرمالی
اگر سؤال یا نظری درباره انواع ریسک در بازار بورس دارید لطفاً در بخش نظرات مطرح کنید. همین‌طور با اشتراک‌گذاری این مقاله در شبکه‌های اجتماعی شما هم در توسعه دانش مالی و سرمایه گذاری شریک شوید.
1 در مورد “هفت نوع ریسک که سرمایه‌گذاران در بورس باید از آن دوری کنند”
با سلام و احترام .
ضمن تشکر از مطالب خوب و مفیدتان سوال دارم و آن اینکه :
ببخشید چرا مطالب شما قابل کپی برداری نیست ؟ با تشکر و سپاس فراوان .
چطور در بورس بر مدار سود حرکت کنیم؟
دریافت کد بورسی حتما به معنای خرید مستقیم سهام شرکتهای مختلف نیست! بعد از دریافت کد بورسی می‌توانید بدون هر گونه دانش و تجربه‌ای از طریق صندوق درآمد ثابت و سبدگردانی در بورس، سرمایه‌گذاری کنید.
به گزارش ایسنا به نقل از کارگزاری فارابی، در این مطلب با روش‌هایی آشنا می‌شوید که کمک می‌کنند بدون برخورداری از دانش سرمایه‌گذاری در بورس، بر مدار سود حرکت کنید.
روش‌های سرمایه‌گذاری در بورس
سرمایه‌گذاری در بورس به دو شیوه مستقیم و غیرمستقیم امکان‌پذیر است. سرمایه‌گذاری مستقیم به حالتی اشاره می‌کند که سرمایه‌گذاران پس از دریافت کد بورسی، از طریق سامانه معاملاتی کارگزاری‌ها نسبت به خرید و فروش سهام به صورت مستقیم اقدام می‌کنند؛ یعنی افراد با تحلیل و انتخاب خودشان سهام شرکتهای مختلف را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند. این شیوه از سرمایه‌گذاری در بورس به شیوه مستقیم معروف است، نیازمند برخورداری از دانش مالی است و افراد برای موفقیت در سرمایه‌گذاری به این روش باید با اصول تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال و تابلوخوانی آشنا باشند تا بتوانند ضمن شناسایی سهام بنیادی بازار، قیمت و زمان مناسب برای خریداری سهم مورد نظر را تعیین کنند.
سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس
در مقابل شیوه مستقیم سرمایه‌گذاری در بورس که نیازمند برخورداری از سطح بالایی از دانش مالی و سرمایه‌گذاری است، روش دیگری نیز برای ورود به این بازار و کسب سود از آن وجود دارد. سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس شامل تمام روش‌هایی است که سرمایه‌گذارن به شیوه‌ای مدیریت سرمایه خود را به افرادی با سابقه فعالیت حرفه‌ای در بورس می‌سپارند. تمامی این خدمات که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود باید در قالب خدمات مدیریت دارایی توسط شرکتهای سبدگردانی دارای مجوز از سازمان بورس ارائه شوند؛ یعنی نمی‌توان سرمایه را به‌دست هرکسی که ادعای حرفه‌ای بودن در بازار را دارد سپرد!
سبدگردانی در بورس و سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها دو مورد از مرسوم‌ترین شیوه‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس به شمار می‌رود. در ادامه هر یک از این روش‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
سبدگردانی در بورس، روشی برای سرمایه‌گذاری اختصاصی
سبدگردانی در بورس روشی است که در آن متقاضیان می‌توانند با مراجعه به یک شرکت سبدگردان معتبر مانند شرکت سبدگردان فارابی، برای مدتی مشخص که عموما یک سال است، مدیریت دارایی خود را به سرمایه‌گذاران خبره بازار بسپارند. در این روش پیش از میزان ریسک‌پذیری در انواع بورس عقد قرارداد سبدگردانی لازم است تعدادی سوال را پاسخ دهید که در نهایت باعث مشخص شدن درجه ریسک‌پذیری شما می‌شود. همین مسئله در کنار تخصیص یک مدیر سرمایه‌گذاری، باعث اختصاصی شدن خدمات سبدگردانی در بورس می‌شود، چرا که در این شیوه مدیران شرکت سبدگردان برای شما سبدی از دارایی‌ها را تشکیل می‌دهند که به طور کامل با ویژگی‌ها و اهداف مالی شما همخوانی دارد. مثلا اگر شما فردی محتاط باشید، مدیران سبدگردان منابع مالی شما را صرف سرمایه‌گذاری در دارایی‌های بدون ریسکی مانند اوراق با درآمد ثابت، سپرده‌های بانکی و مواردی از این دست می‌کنند. در مقابل دارایی‌های افراد ریسک‌پذیر صرف سرمایه‌گذاری در سهام شرکتهای بورسی و دارایی‌های دیگری می‌شود که اگرچه ریسک بالاتری دارند، اما از بازدهی بالاتری نیز برخوردار هستند. لازم به ذکر است با توجه به هزینه‌بر بودن این دست خدمات، شرکتهای سبدگردان حداقل سرمایه‌ای برای ارائه خدمات سبدگردانی در بورس تعیین می‌کنند؛ به عنوان مثال حداقل سرمایه مورد نیاز برای استفاده از خدمات سبدگردانی فارابی معادل یک میلیارد تومان تعیین شده است. اگر قصد دارید با مبلغی کمتر از این میزان به صورت غیرمستقیم سرمایه‌گذاری کنید، می‌توانید سراغ صندوق‌های سرمایه‌گذاری نظیر صندوق سهامی فارابی و صندوق قابل معامله سلام بروید.
سرمایه‌گذاری متناسب با میزان ریسک‌پذیری شما
مهم‌ترین مزیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری نسبت به خدمات سبدگردانی، این است که برای سرمایه‌گذاری در آن‌ها حداقل سرمایه‌ای تعریف نشده است. به‌عنوان مثال افراد می‌توانند حتی با یک هزار تومان در صندوق درآمد ثابت فارابی (صندوق دوم اکسیر فارابی) سرمایه‌گذاری کنند. اما این صندوق‌ها چه انواعی دارند و چگونه می‌توان در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرد؟
انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری
صندوق‌های سرمایه‌گذاری انواع متعددی دارند که از میان آن‌ها می‌توان به صندوق درآمد ثابت، صندوق سهامی، صندوق مختلط، صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه و … اشاره کرد. صندوق درآمد ثابت و سهامی رایج‌ترین انواع این صندوق‌ها هستند. صندوق درآمد ثابت برای سرمایه‌گذاران محتاط و افرادی مناسب است که طی مدتی کوتاه به سرمایه خود نیاز خواهند داشت. در مقابل صندوق سهامی برای سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر گزینه بهتری به‌شمار می‌رود. اما در نظر داشته باشید مجبور نیستید تمام سرمایه خود را در یکی از انواع این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کنید و می‌توانید کل مبلغی را که برای سرمایه‌گذاری در نظر گرفته‌اید، بسته به ترجیحات و میزان ریسک‌پذیری خود بین انواع مختلف صندوق‌ها تقسیم کنید.
نهایتا فراموش نکنید برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها یا حتی استفاده از خدمات سبدگردانی در بورس، مانند سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس باید پیش از آغاز نسبت به دریافت کد بورسی و احراز هویت سجام اقدام کرده باشید.
ریسک چیست
معمولا زمانی که صحبت از انواع ریسک به میان می‌آید، کلمه خطر برجسته می‌شود؛ اما باید بدانیم که ریسک فقط دربردارنده خطر و مفهومی منفی نیست.
ریسک در معنای کلی، نا اطمینانی از آینده را نشان می‌دهد. ممکن است ما خود را در معرض ریسک قرار دهیم و با فرصت‌های مثبت مواجه شویم. این فرصت‌های مثبت در مفاهیم مالی قابل توضیح هستند. بنابراین ریسک دارای دو بعد مثبت و منفی است.
عموماً مفهوم ریسک در مالی و سرمایه‌گذاری مورد توجه است. در مقاله پیش رو قصد داریم به توضیح انواع ریسک بپردازیم.
چرا ریسک وجود دارد و انواع آن کدامند؟
از آغاز پیدایش تمدن، انسان‌ها همواره با عوامل متغیر و خطرهای زیادی مواجه بوده‌اند و احتمال خسارت همواره وجود داشته است. انسان نخستین با مخاطرات طبیعی مواجه بوده و به تدریج آموخته است که اتفاقات ناخوشایند را پیش‌بینی کند و برای مقابله با آن‌ها آماده باشد.
هر چه میزان رشد و پیشرفت انسان بیشتر می‌شود، در معرض تصمیم‌گیری‌ها و پیچیدگی‌های بیشتری قرار می‌گیرد و در معرض ریسک‌های بیشتری قرار می‌گیرد.
به طور کلی، موقعیت‌های ریسکی که افراد با آن مواجه می‌شوند معمولا شامل دو دسته می‌شود:
ریسک واقعی یا خالص (Pure Risk)
این ریسک‌ها در واقع همان خطرات فیزیکی مثل خطر تصادف، بیماری، طلاق، بلایای طبیعی و …. هستند که عمدتا در اختیار ما نیستند و در صورت وقوع، نتیجه‌ای جز خسارت ندارند. این ریسک‌ها عموماً قابلیت بیمه شدن دارند و همیشه موجب زیان می‌شوند.
ریسک سوداگرانه یا پویا
این نوع ریسک‌ها معمولا در شرایط اقتصادی قابل اندازه‌گیری هستند و نتیجه احتمالی آن‌ها می‌تواند سود یا زیان باشد. انواع سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی، بازی‌های مبتنی بر شرط‌بندی، از جمله چنین ریسک‌هایی هستند.
ریسک‌های نوع اول کاملا زیان ده هستند و با بیمه کردن می‌توان خسارات ناشی از آن را کاهش داد. اما ریسک‌های نوع دوم می‌توانند به نتایج مثبت و سود ده ختم شوند. در ادامه به تقسیم بندی ریسک‌های پویا که در سرمایه‌گذاری با آن مواجه هستیم، می‌پردازیم.
بهتر است ابتدا “مفهوم ریسک” در سرمایه‌گذاری را تعریف کنیم، در مفهوم مالی به احتمال اختلاف میان بازده مورد انتظار و بازده واقعی ریسک گفته می‌شود. این انحراف بازده می‌تواند مثبت یا منفی باشد، هر اندازه احتمال عدم موفقیت در سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، در اصطلاح گفته می‌شود که ریسک سرمایه‌گذاری بیشتر خواهد بود.
طبقه بندی افراد از نظر پذیرش انواع ریسک
سرمایه‌گذاران را از منظر پذیرش ریسک می‌توان به سه دسته تقسیم نمود:
- افراد ریسک‌گریز: این افراد رویکرد محافظه‌کارانه دارند. این شخص ترجیح می‌دهد، بازده مطمئنی داشته باشد و احتمال موفقیت وی بالا باشد.
- افراد ریسک‌پذیر: این افراد رویکرد جسورانه دارند شخص ریسک بالا را به منظور دریافت سود بالاتر می‌پذیرد.
- افراد خنثی نسبت به ریسک: سومین گروه افرادی هستند که به اصطلاح آن‌ها را ریسک خنثی می‌نامند. این افراد ارزش پولی را مقدار ارزش اسمی آن می‌دانند.
ریسک‌پذیری و ریسک گریزی به معنای به استقبال ریسک رفتن و از ریسک فراری بودن نیست. بلکه نشان می‌دهد، افراد ریسک گریز در ازای پذیرش یک واحد ریسک بیشتر، بازدهی بیشتری نسبت به یک واحد ریسک‌پذیرفته شده قبلی انتظار دارند.
همچنین افراد ریسک‌پذیر در ازای پذیرش یک واحد ریسک بیشتر، بازدهی کمتری نسبت به یک واحد ریسک‌پذیرفته شده قبلی توقع دارند.
این اصل که کسب بازده بالاتر تنها با پذیرش ریسک بیشتر امکان پذیر است بیانگر این حقیقت است که نمی‌توان ریسک نکرد و بازده به دست آورد و در مقابل نیز اگر سرمایه‌گذاری ریسک بالاتری بپذیرد به طور طبیعی باید انتظار بازده بالاتری داشته باشد.
در واقع شما با پذیرش ریسک بیشتر پاداش دریافت می‌کنید که به آن صرف ریسک میگویند. صرف ریسک در سرمایه‌گذاری‌هایی که ریسک بالاتری دارند، بیشتر است.
معیارهای سنجش انواع ریسک سرمایه گذاری
برای اندازه‌گیری ریسک سرمایه‌گذاری معیارهای متفاوتی وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها انحراف معیار بازده تاریخی یا میانگین یک سرمایه‌گذاری است.
بالا بودن انحراف معیار محاسبه شده نشان‌دهنده بالا بودن ریسک سرمایه‌گذاری می‌باشد. شرکتهای بسیاری زمان و منابع مالی خود را صرف شناسایی ریسک‌های متفاوتی که در معرض آن هستند قرار داده تا بتوانند ریسک خود را ارزیابی و مدیریت کنند. عموماً ریسک‌های سرمایه‌گذاری، به دو نوع اساسی تقسیم می‌شود:
۱- ریسک سیستماتیک
این نوع ریسک، مربوط به شرایط سیاسی و اقتصادی کلان جامعه است که قابل حذف نیست. ریسک سیتماتیک بر کل بازار اثر می‌گذارد و محدود به صنعت خاص نیست.
۲- ریسک غیرسیستماتیک
برخلاف ریسک سیستماتیک، این نوع ریسک قابل کنترل و کاهش است. ما می‌توانیم شرکتی را که در اثر تصمیم‌گیری‌های نادرست یا شرایط بحرانی با افت قیمتی مواجه شده را خریداری نکنیم و از این ریسک جلوگیری کنیم. به جز دو مورد فوق، انواع دیگری نیز از ریسک وجود دارد که برخی زیرمجموعه همین دو نوع ریسک هستند.
۳- ریسک نرخ سود (Interest rate risk)
اگر چند گزینه برای سرمایه‌گذاری داشته باشیم، این نوع ریسک مطرح می‌شود. به عنوان مثال سرمایه‌گذاری در سهام یا اوراق مشارکت. تفاوت نرخ سود این دو سرمایه‌گذاری می‌تواند ما را به یکی از دو گزینه که ریسک کمتری برای ما دارد، سوق دهد.
مثلاً اگر خرید سهام ۲۰ درصد سود و خرید اوراق سود ثابت ۱۵ درصدی داشته باشد و بانک سود اوراق را تا سطح ۲۰ درصد افزایش دهد در این صورت به صرفه است که با ریسک کمتری اوراق خریداری کنیم نه سهام. این نوع ریسک معمولا روی اوراق مشارکت و اوراق بدهی بیشتر اثر می‌گذارد.
۴- ریسک تورم (Inflation risk)
رشد نرخ تورم باعث می‌شود بر بازدهی سرمایه‌گذاری موثر است؛ زیرا بازدهی خالص از اختلاف بازدهی ناخالص و نرخ تورم حاصل می‌شود. به طور مثال اگر انتظار بازدهی ۵۰ درصدی داشته باشیم و نرخ تورم سالانه ۱۵ درصد داشته، در نهایت ۳۵ درصد بازدهی خواهیم داشت.
هرچه نرخ تورم افزایش یابد از میزان بازدهی ما در این حالت کاسته می‌شود. پس باید سرمایه‌گذاری انتخاب کنیم که بازدهی بیشتری داشته و در نهایت پس از کسر تورم، رضایت ما را فراهم کند. به این نوع ریسک که در اثر افزایش نرخ تورم به فرد تحمیل می‌شود، ریسک تورم میگویند.
۵- ریسک مالی (Financial risk)
شرکت‌ها در صورت‌های مالی خود بخشی تحت عنوان، تسهیلات و تعهدات مالی دارند. هرچه تعهدات مالی شرکت و وام‌های دریافتی بیشتر باشد، توان شرکت جهت توسعه و گسترش و افزایش سوددهی کاهش می‌یابد. به این نوع ریسک، ریسک مالی گفته می‌شود.
بسیاری از سرمایه‌گذاران با لحاظ این نکته سهام شرکت‌ها را خریداری می‌کنند و از شرکت‌هایی که تعهدات مالی زیادی دارند به دلیل ریسک مالی فاصله گرفته و به سراغ گزینه‌های کم ریسک تر می‌روند.
۶- ریسک نقدشوندگی (liquidity risk)
دارایی مطلوب، دارایی است که قدرت نقدشوندگی بالا دارد. اگر دارایی به راحتی فروش نرود، صاحب آن دارایی، با ریسک نقدشوندگی مواجه است.
در مورد سهام نیز این ریسک وجود دارد. فرض کنید قصد دارید سهام شرکتی را در بازار به فروش برسانید ولی به دلیل عملکرد نامناسب شرکت، کسی سهام را نمی‌خرد. در این حالت شما با ریسک نقد شوندگی مواجه هستید. هرچه سرعت خرید و فروش سهمی بیشتر باشد و معاملات آن را روان‌تر باشد این ریسک در آن کم رنگ‌تر است.
۷- ریسک نرخ ارز (currency risk)
در مورد شرکتهای واردات محور، ریسک نرخ ارز بسیار با اهمیت است. اگر شرکت مورد نظر شما، عمده مواد اولیه خود را وارد می‌کند، با رشد نرخ ارز، درگیر چالش ریسک نرخ ارز خواهد شد و هزینه زیادی را متحمل می‌شود.
با رشد هزینه‌ها، سود دهی شرکت کاسته شده و نتیجه نهایی، عدم رغبت سرمایه‌گذاران به خرید شرکت مذکور است. البته این ریسک، نوعی ریسک غیر سیتماتیک محسوب می‌شود که توسط شرکت‌ها قابل کنترل نیست.
۸- ریسک تجاری
در ریسک تجاری به این موضوع توجه می‌شود که آیا شرکت قادر به فروش محصولات و تامین هزینه‌های عملیاتی خود است یا خیر؟ به عبارتی، ریسک تجاری کلیه هزینه‌های یک کسب و کار برای عملیاتی ماندن را در نظر می‌گیرد.
این هزینه‌ها شامل حقوق، هزینه تولید، اجاره تسهیلات، دفتر و هزینه‌های اداری می‌شود. سطح ریسک تجاری یک شرکت تحت تأثیر عواملی مانند هزینه کالاها، حاشیه سود، رقابت و سطح کلی تقاضا برای محصولات یا خدماتی است که می‌فروشد، می‌باشد.
۹- ریسک اعتباری یا ریسک نکول
ریسک اعتباری یا نکول، ریسک عدم بازپرداخت سود یا اصل بدهی قلمداد می‌شود. این نوع ریسک برای سرمایه‌گذاران اوراق قرضه، نگران کننده است. اوراق قرضه دولتی، کمترین میزان ریسک نکول و به همین ترتیب کمترین بازده را دارند.
از طرف دیگر اوراق بهادار شرکت، دارای بالاترین میزان ریسک نکول و در نتیجه نرخ بهره بالاتر هستند.
۱۰- ریسک کشور
ریسک کشور، به عدم توانایی یک کشور در پرداخت تعهدات مالی گفته می‌شود. در صورت بروز چنین ریسکی، به عملکرد سایر بخش‌های مالی کشور نیز صدمه وارد می‌شود. آسیب سایر کشورهای در ارتباط با آن نیز محتمل است. این ریسک در غالب کشورهای در حال توسعه که کسری بودجه شدید دارند، رخ می‌دهد.
۱۱- ریسک سیاسی
ریسک سیاسی زیرمجموعه ریسک سیستماتیک است. در این حالت، بی‌ثباتی سیاسی، جنگ، کنترل‌های نظامی، تغییر قوانین دولتی، روی تصمیم‌های سرمایه‌گذاری اثر می‌گذارد. این نوع ریسک با عنوان ریسک ژئوپلیتیک نیز شناخته می‌شود. نکته‌ای که در مورد این ریسک وجود دارد، آن است که هر چه افق زمانی سرمایه‌گذاری طولانی‌تر شود، این ریسک بیشتر می‌شود.
جمع بندی انواع ریسک
در این مقاله با تعریف ریسک آشنا شدیم. انواع مختلف ریسک از منظرهای مختلف را بررسی کردیم. همچنین با طبقه بندی پذیرش ریسک در افراد مختلف، آشنا شدیم.
به طور کلی، ریسک‌هایی که با آن مواجه هستیم؛ دو نوع قابل پویا و خالص هستند. ریسک‌های خالص عموماً زیان ده هستند و هدف ما صرفا کنترل ریسک‌های پویا است. به منظور کاهش زیان‌های ناشی از ریسک‌های سرمایه‌گذاری، چندین راه حل وجود دارد.
لازم به ذکر است که ما قادر نیستیم همه ریسک‌های سرمایه‌گذاری را مهار کنیم. بلکه با دانش و تجربه حاصل از مدیریت ریسک می‌توانیم آن را به سطح قابل تحملی کاهش دهیم. یکی از راه‌های کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، سبد دارایی است.
در واقع با سرمایه‌گذاری در چند سهام، ریسک کلی سبد سهام کمتر از مجموع ریسک‌های تک تک سهام خواهد شد. استفاده از تنوع بخشی این امکان را فراهم می‌کند که با کنار هم قراردادن دارایی‌های مالی متنوع ریسک کمتری را متحمل شویم.
استفاده از سهام مختلف در سبد سرمایه‌گذاری موجب کاهش ریسک غیرسیستماتیک می‌گردد. تنوع‌بخشی باید با دانش و تجربه کافی صورت بگیرد و در صورت امکان از متخصصین این امر بهره گرفته شود.
درحالی‌که اکثر متخصصان سرمایه‌گذاری موافق هستند که تنوع سازی نمی‌تواند در برابر ریسک آن‌ها را تضمین کند، می‌توان گفت تنوع سازی مهم‌ترین مؤلفه برای کمک به یک سرمایه‌گذار در رسیدن به اهداف مالی دوربرد است و این درحالی‌که ریسک مالی را به حداقل می‌رساند.
آیا بورس فقط برای سرمایه گذاران حرفه‌ای و ریسک‌پذیر مناسب است؟
بیشتر افرادی که به تازگی می‌خواهند وارد بازار بورس تهران شوند، این سؤال برای آن‌ها ایجاد می‌شود که: «آیا بورس فقط برای متخصصان است یا مردم عادی هم می‌توانند از آن سود بدست بیاورند؟» طبیعتاً پاسخ به چنین سؤالی به بررسی و آشنایی این افراد با انواع موقعیت‌های بورس بستگی دارد. اگرچه نمی‌توان منکر این شد که افراد حرفه‌ای سودهای بسیار بیشتری از این بازار بدست می‌آورند، اما موقعیت‌های کم‌ریسکی هم وجود دارد که برای افراد مبتدی و غیر حرفه‌ای مناسب هستند. با ما همراه باشید تا شما را با انواع موقعیت‌ها و شیوه‌های سرمایه‌گذاری در بورس آشنا کنیم.
انواع سرمایه‌گذاری در بورس
شناخت بخش‌های مختلف بورس می‌تواند به شما دید همه‌جانبه‌ای بدهد تا با وسواس و دقت بیشتری، شیوه مناسب خود را برای سرمایه گذاری در بورس انتخاب کنید. چه شما یک فرد کاملاً ریسک‌پذیر باشید و چه کسی باشید که همیشه از ریسک گریزان است، در هر حالت می‌توانید بورس را مکان امنی برای سرمایه‌های خود بدانید. موقعیت‌های مختلف این بازار به قرار زیر هستند:
خرید اوراق مشارکت یا اوراق اجاره
افرادی که از پایین‌ترین میزان ریسک‌پذیری برخورداند و دنبال مطمئن‌ترین بخش بازار برای سرمایه‌گذاری هستند، خرید و فروش اوراق مشارکت یا اوراق اجاره در بورس برای آن‌ها با سود تضمینی همراه است. اگرچه مقدار سود این اوراق کمتر از سایر گزینه‌های سرمایه‌گذاری است، اما تهدیدی برای سرمایه افراد در آن وجود ندارد.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری
اگر قدرت ریسک‌پذیری کسی از گروه قبلی بالاتر باشد و بخواهد موقعیت‌های بهتری را امتحان کند، خرید مجموعه سهام شرکتهای سرمایه‌گذاری برای وی بهتر خواهد بود. چراکه این صندوق‌ها، امکان خرید سهام به‌صورت غیرمستقیم در بورس را برای افراد فراهم می‌کنند. در واقع وقتی کسی سهام صندوق سرمایه‌گذاری را خریداری می‌کند، به صورت غیرمستقیم مجموعه‌ای از سهام شرکتهای مختلف بورس را خریده است که سودهای مربوط به برخی از شرکت‌ها می‌تواند ضرر برخی دیگر را جبران کرده و از متضرر شدن سرمایه‌گذاران جلوگیری کند.
سبد گردانی
سبدگردانی می‌تواند دیگر مسیر مطمئن برای مشارکت در خرید و فروش‌های بورس باشد. در این روش، افراد سرمایه‌های خود را به دست افراد متخصصی می‌سپارند که شیوه سرمایه‌گذاری در بورس را به‌صورت حرفه‌ای و اصولی آموخته‌اند. متخصصان با در دست گرفتن پنل بورسی افراد، برای آن‌ها سهامی را خرید و فروش می‌کنند که منجر به دریافت سود می‌شود. البته لازمه‌ی کسب سود از این طریق، انتخاب یک سبدگردان مناسب است که حقیقتاً توانایی اداره کردن پرتفوی یا سبد سهام افراد در بورس را داشته باشد.
خرید مستقیم سهام شرکت‌ها
خرید سهام نهادهای بورس به‌صورت مستقیم، به آگاهی، دانش تحلیل و البته به قدرت ریسک‌پذیری بالاتری نسبت به موارد فوق نیاز دارد. کسی که بخواهد خود – بدون کمک سبدگردان یا شخص ثالث دیگر- به فعالیت در بورس بپردازند، باید آموزش‌های کافی در این زمینه را فراگرفته باشد. در غیر این‌صورت ممکن است زیان‌های بسیاری را تجربه کند. فراگیری دانش تحلیل تکنیکال یا فاندامنتال و توانایی درک روانشناسی بازار، برای انجام چنین سرمایه‌گذاری ضروری است.
قراردادهای آتی
قراردادهای آتی را می‌توان پُر ریسک‌ترین معاملات بورس در نظر گرفت. خرید و فروش این قراردادها به دانش تحلیل گسترده و درک عمیق از رفتار بازار بستگی دارد. افرادی که وارد این بخش از بورس می‌شوند، معمولاً در بخش خرید مستقیم سهام، موفق عمل کرده‌اند و قدرت میزان ریسک‌پذیری در انواع بورس ریسک‌پذیری آن‌ها بسیار افزایش پیدا کرده است.
آیا فقط افراد حرفه‌ای می‌توانند در بورس موفق شوند؟
با توجه به بخش‌های مختلف بازار بورس، حتی افرادی که هیچ گونه دانشی در زمینه اقتصادی یا تحلیل ندارند، می‌توانند سرمایه‌های خود را در آن با سود همراه کنند. اما افرادی که قدرت ریسک‌پذیری بالاتری دارند، می‌توانند با کسب دانش، به بخش‌های هیجان‌انگیزتر این بازار وارد شوند.
پس حرفه‌ای بودن، تنها ملاک ورود به بورس نیست، اما می‌تواند ملاک خوبی برای کسب سودهای بیشتر باشد. چراکه هرچقدر ریسک یک معامله بالاتر باشد، به همان اندازه هم احتمال کسب سود از آن بیشتر می‌شود. افراد حرفه‌ای به سودهای اندک اوراق مشارکت و صندوق‌های سرمایه‌گذاری رضایت نداده و با فعالیت مستقیم در بخش خرید سهام و قراردادهای آتی، به فرصت‌های سوددهی بزرگتر فکر می‌کنند؛ البته این افراد در چنین مسیری، ممکن است ضررهای بزرگی را نیز تجربه کنند. اما ریسک‌پذیری ایشان می‌تواند توجیه ضررشان باشد.
چطور قدرت ریسک‌پذیری خود را افزایش دهیم؟
وقتی افراد کل سرمایه خود را در دست داشته باشند، همیشه نگران حفظ آن خواهند بود. به همین خاطر بهترین راه برای بالا بردن قدرت ریسک، معامله کردن با پول‌هایی است که نیاز چندانی به آن‌ها نداریم. افراد با 500 هزار تومان می‌توانند معامله در بورس را استارت بزنند و دلیلی برای ورود تمام سرمایه آن‌ها به بورس وجود ندارد. در واقع وقتی شما مقدار کمی از سرمایه خود را به خرید مستقیم سهام اختصاص می‌دهید، نگرانی و ترس شما کاهش پیدا کرده و در نتیجه، قدرت ریسک‌پذیری‌تان افزایش خواهد یافت.
هرگز تمام پول‌های خود را در یک بازار سرمایه‌گذاری نکنید. شما می‌توانید با سرمایه‌گذاری در دو یا میزان ریسک‌پذیری در انواع بورس چند بخش بورس، سرمایه‌های خود را به درستی مدیریت کرده و در جهت افزایش قدرت ریسک‌پذیری خود گام بردارید. برای مثال، بخش اعظم سرمایه‌تان را در بازار کم‌ریسک و مطمئن اوراق مشارکت قرار داده و بخش کمتر آن را نیز در سهام شرکت‌ها یا قراردادهای آتی سرمایه‌گذاری کنید.
آیا سرمایه‌گذاری در بورس برای هر فردی مناسب است؟
بورس یک بازار سرمایه‌گذاری ملی است که می‌تواند سودهای بسیاری نصیب معامله‌گران کند. اما اینکه چه کسانی سرمایه خود را وارد چنین بازاری کنند، به شرایط متفاوت هر فرد بستگی دارد. کسی که می‌تواند در بازار آزاد، با خرید و فروش اجناس خاص یا سرمایه‌گذاری در واحدهای تولیدی به سودهای قابل توجهی دست یابد، مجبور نیست سرمایه خود را به بورس بسپارد مگر بععنوان یک فرد مبتدی به دنبال آموزش بورس نیز باشد.
اما افرادی هستند که نمی‌دانند با پس‌انداز یا سرمایه خود چکار کنند. این افراد شغل دولتی یا آزادی دارند که از طریق آن درآمد کسب کرده و مقداری از آن درآمد را به سرمایه خود اضافه می‌کنند. با توجه به شرایط اقتصادی حاکم در کشور ما، اگر پول‌ها در هیچ بازاری سرمایه‌گذاری نشوند، روز به روز از ارزش آن‌ها کاسته خواهد شد. بنابراین ورود چنین سرمایه‌هایی به بورس، ضروری است. چراکه بورس می‌تواند مقدار سرمایه را در برابر نرخ تورم حفظ کرده و همچنین به آن سودهای بیشتری را اضافه کند.
سخن نهایی
اگر شما وقت کافی برای فراگیری دانش تحلیل را دارید، بهتر است هرچه سریع‌تر وارد بازار خرید و فروش مستقیم سهام در بورس شوید. اما اگر به شغل دیگری اشتغال دارید و هیچ وقتی برای رصد کردن بازار بورس برای‌تان باقی نمی‌ماند، پس‌انداز یا سرمایه‌های خود را به سبدگردانان کاربلد بسپارید، یا با آن‌ها اوراق مشارکت بخرید.در هر صورت، این شرایط شماست که تعیین می‌کند کدام یک از بخش‌های بورس برای سرمایه‌هایتان مناسب‌تر است. علاوه بر ریسک‌پذیری، داشتن وقت کافی و مقدار سرمایه نیز در ورود به این بازار نقش دارد. پس شرایط خود را به کلی بررسی کرد و سپس تصمیم قطعی و نهایی خود را بگیرید.
برای یادگیری “مقدمات بورس” مسیر زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
ریسک چیست
معمولا زمانی که صحبت از انواع ریسک به میان می‌آید، کلمه خطر برجسته می‌شود؛ اما باید بدانیم که ریسک فقط دربردارنده خطر و مفهومی منفی نیست.
ریسک در معنای کلی، نا اطمینانی از آینده را نشان می‌دهد. ممکن است ما خود را در معرض ریسک قرار دهیم و با فرصت‌های مثبت مواجه شویم. این فرصت‌های مثبت در مفاهیم مالی قابل توضیح هستند. بنابراین ریسک دارای دو بعد مثبت و منفی است.
عموماً مفهوم ریسک در مالی و سرمایه‌گذاری مورد توجه است. در مقاله پیش رو قصد داریم به توضیح انواع ریسک بپردازیم.
چرا ریسک وجود دارد و انواع آن کدامند؟
از آغاز پیدایش تمدن، انسان‌ها همواره با عوامل متغیر و خطرهای زیادی مواجه بوده‌اند و احتمال خسارت همواره وجود داشته است. انسان نخستین با مخاطرات طبیعی مواجه بوده و به تدریج آموخته است که اتفاقات ناخوشایند را پیش‌بینی کند و برای مقابله با آن‌ها آماده باشد.
هر چه میزان رشد و پیشرفت انسان بیشتر می‌شود، در معرض تصمیم‌گیری‌ها و پیچیدگی‌های بیشتری قرار می‌گیرد و در معرض ریسک‌های بیشتری قرار می‌گیرد.
به طور کلی، موقعیت‌های ریسکی که افراد با آن مواجه می‌شوند معمولا شامل دو دسته می‌شود:
ریسک واقعی یا خالص (Pure Risk)
این ریسک‌ها در واقع همان خطرات فیزیکی مثل خطر تصادف، بیماری، طلاق، بلایای طبیعی و …. هستند که عمدتا در اختیار ما نیستند و در صورت وقوع، نتیجه‌ای جز خسارت ندارند. این ریسک‌ها عموماً قابلیت بیمه شدن دارند و همیشه موجب زیان می‌شوند.
ریسک سوداگرانه یا پویا
این نوع ریسک‌ها معمولا در شرایط اقتصادی قابل اندازه‌گیری هستند و نتیجه احتمالی آن‌ها می‌تواند سود یا زیان باشد. انواع سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی، بازی‌های مبتنی بر شرط‌بندی، از جمله چنین ریسک‌هایی هستند.
ریسک‌های نوع اول کاملا زیان ده هستند و با بیمه کردن می‌توان خسارات ناشی از آن را کاهش داد. اما ریسک‌های نوع دوم می‌توانند به نتایج مثبت و سود ده ختم شوند. در ادامه به تقسیم بندی ریسک‌های پویا که در سرمایه‌گذاری با آن مواجه هستیم، می‌پردازیم.
بهتر است ابتدا “مفهوم ریسک” در سرمایه‌گذاری را تعریف کنیم، در مفهوم مالی به احتمال اختلاف میان بازده مورد انتظار و بازده واقعی ریسک گفته می‌شود. این انحراف بازده می‌تواند مثبت یا منفی باشد، هر اندازه احتمال عدم موفقیت در سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، در اصطلاح گفته می‌شود که ریسک سرمایه‌گذاری بیشتر خواهد بود.
طبقه بندی افراد از نظر پذیرش انواع ریسک
سرمایه‌گذاران را از منظر پذیرش ریسک می‌توان به سه دسته تقسیم نمود:
- افراد ریسک‌گریز: این افراد رویکرد محافظه‌کارانه دارند. این شخص ترجیح می‌دهد، بازده مطمئنی داشته باشد و احتمال موفقیت وی بالا باشد.
- افراد ریسک‌پذیر: این افراد رویکرد جسورانه دارند شخص ریسک بالا را به منظور دریافت سود بالاتر می‌پذیرد.
- افراد خنثی نسبت به ریسک: سومین گروه افرادی هستند که به اصطلاح آن‌ها را ریسک خنثی می‌نامند. این افراد ارزش پولی را مقدار ارزش اسمی آن می‌دانند.
ریسک‌پذیری و ریسک گریزی به معنای به استقبال ریسک رفتن و از ریسک فراری بودن نیست. بلکه نشان می‌دهد، افراد ریسک گریز در ازای پذیرش یک واحد ریسک بیشتر، بازدهی بیشتری نسبت به یک واحد ریسک‌پذیرفته شده قبلی انتظار دارند.
همچنین افراد ریسک‌پذیر در ازای پذیرش یک واحد ریسک بیشتر، بازدهی کمتری نسبت به یک واحد ریسک‌پذیرفته شده قبلی توقع دارند.
این اصل که کسب بازده بالاتر تنها با پذیرش ریسک بیشتر امکان پذیر است بیانگر این حقیقت است که نمی‌توان ریسک نکرد و بازده به دست آورد و در مقابل نیز اگر سرمایه‌گذاری ریسک بالاتری بپذیرد به طور طبیعی باید انتظار بازده بالاتری داشته باشد.
در واقع شما با پذیرش ریسک بیشتر پاداش دریافت می‌کنید که به آن صرف ریسک میگویند. صرف ریسک در سرمایه‌گذاری‌هایی که ریسک بالاتری دارند، بیشتر است.
معیارهای سنجش انواع ریسک سرمایه گذاری
برای اندازه‌گیری ریسک سرمایه‌گذاری معیارهای متفاوتی وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها انحراف معیار بازده تاریخی یا میانگین یک سرمایه‌گذاری است.
بالا بودن انحراف معیار محاسبه شده نشان‌دهنده بالا بودن ریسک سرمایه‌گذاری می‌باشد. شرکتهای بسیاری زمان و منابع مالی خود را صرف شناسایی ریسک‌های متفاوتی که در معرض آن هستند قرار داده تا بتوانند ریسک خود را ارزیابی و مدیریت کنند. عموماً ریسک‌های سرمایه‌گذاری، به دو نوع اساسی تقسیم می‌شود:
۱- ریسک سیستماتیک
این نوع ریسک، مربوط به شرایط سیاسی و اقتصادی کلان جامعه است که قابل حذف نیست. ریسک سیتماتیک بر کل بازار اثر می‌گذارد و محدود به صنعت خاص نیست.
۲- ریسک غیرسیستماتیک
برخلاف ریسک سیستماتیک، این نوع ریسک قابل کنترل و کاهش است. ما می‌توانیم شرکتی را که در اثر تصمیم‌گیری‌های نادرست یا شرایط بحرانی با افت قیمتی مواجه شده را خریداری نکنیم و از این ریسک جلوگیری کنیم. به جز دو مورد فوق، انواع دیگری نیز از ریسک وجود دارد که برخی زیرمجموعه همین دو نوع ریسک هستند.
۳- ریسک نرخ سود (Interest rate risk)
اگر چند گزینه برای سرمایه‌گذاری داشته باشیم، این نوع ریسک مطرح می‌شود. به عنوان مثال سرمایه‌گذاری در سهام یا اوراق مشارکت. تفاوت نرخ سود این دو سرمایه‌گذاری می‌تواند ما را به یکی از دو گزینه که ریسک کمتری برای ما دارد، سوق دهد.
مثلاً اگر خرید سهام ۲۰ درصد سود و خرید اوراق سود ثابت ۱۵ درصدی داشته باشد و بانک سود اوراق را تا سطح ۲۰ درصد افزایش دهد در این صورت به صرفه است که با ریسک کمتری اوراق خریداری کنیم نه سهام. این نوع ریسک معمولا روی اوراق مشارکت و اوراق بدهی بیشتر اثر می‌گذارد.
۴- ریسک تورم (Inflation risk)
رشد نرخ تورم باعث می‌شود بر بازدهی سرمایه‌گذاری موثر است؛ زیرا بازدهی خالص از اختلاف بازدهی ناخالص و نرخ تورم حاصل می‌شود. به طور مثال اگر انتظار بازدهی ۵۰ درصدی داشته باشیم و نرخ تورم سالانه ۱۵ درصد داشته، در نهایت ۳۵ درصد بازدهی خواهیم داشت.
هرچه نرخ تورم افزایش یابد از میزان بازدهی ما در این حالت کاسته می‌شود. پس باید سرمایه‌گذاری انتخاب کنیم که بازدهی بیشتری داشته و در نهایت پس از کسر تورم، رضایت ما را فراهم کند. به این نوع ریسک که در اثر افزایش نرخ تورم به فرد تحمیل می‌شود، ریسک تورم میگویند.
۵- ریسک مالی (Financial risk)
شرکت‌ها در صورت‌های مالی خود بخشی تحت عنوان، تسهیلات و تعهدات مالی دارند. هرچه تعهدات مالی شرکت و وام‌های دریافتی بیشتر باشد، توان شرکت جهت توسعه و گسترش و افزایش سوددهی کاهش می‌یابد. به این نوع ریسک، ریسک مالی گفته می‌شود.
بسیاری از سرمایه‌گذاران با لحاظ این نکته سهام شرکت‌ها را خریداری می‌کنند و از شرکت‌هایی که تعهدات مالی زیادی دارند به دلیل ریسک مالی فاصله گرفته و به سراغ گزینه‌های کم ریسک تر می‌روند.
۶- ریسک نقدشوندگی (liquidity risk)
دارایی مطلوب، دارایی است که قدرت نقدشوندگی بالا دارد. اگر دارایی به راحتی فروش نرود، صاحب آن دارایی، با ریسک نقدشوندگی مواجه است.
در مورد سهام نیز این ریسک وجود دارد. فرض کنید قصد دارید سهام شرکتی را در بازار به فروش برسانید ولی به دلیل عملکرد نامناسب شرکت، کسی سهام را نمی‌خرد. در این حالت شما با ریسک نقد شوندگی مواجه هستید. هرچه سرعت خرید و فروش سهمی بیشتر باشد و معاملات آن را روان‌تر باشد این ریسک در آن کم رنگ‌تر است.
۷- ریسک نرخ ارز (currency risk)
در مورد شرکتهای واردات محور، ریسک نرخ ارز بسیار با اهمیت است. اگر شرکت مورد نظر شما، عمده مواد اولیه خود را وارد می‌کند، با رشد نرخ ارز، درگیر چالش ریسک نرخ ارز خواهد شد و هزینه زیادی را متحمل می‌شود.
با رشد هزینه‌ها، سود دهی شرکت کاسته شده و نتیجه نهایی، عدم رغبت سرمایه‌گذاران به خرید شرکت مذکور است. البته این ریسک، نوعی ریسک غیر سیتماتیک محسوب می‌شود که توسط شرکت‌ها قابل کنترل نیست.
۸- ریسک تجاری
در ریسک تجاری به این موضوع توجه می‌شود که آیا شرکت قادر به فروش محصولات و تامین هزینه‌های عملیاتی خود است یا خیر؟ به عبارتی، ریسک تجاری کلیه هزینه‌های یک کسب و کار برای عملیاتی ماندن را در نظر می‌گیرد.
این هزینه‌ها شامل حقوق، هزینه تولید، اجاره تسهیلات، دفتر و هزینه‌های اداری می‌شود. سطح ریسک تجاری یک شرکت تحت تأثیر عواملی مانند هزینه کالاها، حاشیه سود، رقابت و سطح کلی تقاضا برای محصولات یا خدماتی است که می‌فروشد، می‌باشد.
۹- ریسک اعتباری یا ریسک نکول
ریسک اعتباری یا نکول، ریسک عدم بازپرداخت سود یا اصل بدهی قلمداد می‌شود. این نوع ریسک برای سرمایه‌گذاران اوراق قرضه، نگران کننده است. اوراق قرضه دولتی، کمترین میزان ریسک نکول و به همین ترتیب کمترین بازده را دارند.
از طرف دیگر اوراق بهادار شرکت، دارای بالاترین میزان ریسک نکول و در نتیجه نرخ بهره بالاتر هستند.
۱۰- ریسک کشور
ریسک کشور، به عدم توانایی یک کشور در پرداخت تعهدات مالی گفته می‌شود. در صورت بروز چنین ریسکی، به عملکرد سایر بخش‌های مالی کشور نیز صدمه وارد می‌شود. آسیب سایر کشورهای در ارتباط با آن نیز محتمل است. این ریسک در غالب کشورهای در حال توسعه که کسری بودجه شدید دارند، رخ می‌دهد.
۱۱- ریسک سیاسی
ریسک سیاسی زیرمجموعه ریسک سیستماتیک است. در این حالت، بی‌ثباتی سیاسی، جنگ، کنترل‌های نظامی، تغییر قوانین دولتی، روی تصمیم‌های سرمایه‌گذاری اثر می‌گذارد. این نوع ریسک با عنوان ریسک ژئوپلیتیک نیز شناخته می‌شود. نکته‌ای که در مورد این ریسک وجود دارد، آن است که هر چه افق زمانی سرمایه‌گذاری طولانی‌تر شود، این ریسک بیشتر می‌شود.
جمع بندی انواع ریسک
در این مقاله با تعریف ریسک آشنا شدیم. انواع مختلف ریسک از منظرهای مختلف را بررسی کردیم. همچنین با طبقه بندی پذیرش ریسک در افراد مختلف، آشنا شدیم.
به طور کلی، ریسک‌هایی که با آن مواجه هستیم؛ دو نوع قابل پویا و خالص هستند. ریسک‌های خالص عموماً زیان ده هستند و هدف ما صرفا کنترل ریسک‌های پویا است. به منظور کاهش زیان‌های ناشی از ریسک‌های سرمایه‌گذاری، چندین راه حل وجود دارد.
لازم به ذکر است که ما قادر نیستیم همه ریسک‌های سرمایه‌گذاری را مهار کنیم. بلکه با دانش و تجربه حاصل از مدیریت ریسک می‌توانیم آن را به سطح قابل تحملی کاهش دهیم. یکی از راه‌های کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، سبد دارایی است.
در واقع با سرمایه‌گذاری در چند سهام، ریسک کلی سبد سهام کمتر از مجموع ریسک‌های تک تک سهام خواهد شد. استفاده از تنوع بخشی این امکان را فراهم می‌کند که با کنار هم قراردادن دارایی‌های مالی متنوع ریسک کمتری را متحمل شویم.
استفاده از سهام مختلف در سبد سرمایه‌گذاری موجب کاهش ریسک غیرسیستماتیک می‌گردد. تنوع‌بخشی باید با دانش و تجربه کافی صورت بگیرد و در صورت امکان از متخصصین این امر بهره گرفته شود.
درحالی‌که اکثر متخصصان سرمایه‌گذاری موافق هستند که تنوع سازی نمی‌تواند در برابر ریسک آن‌ها را تضمین کند، می‌توان گفت تنوع سازی مهم‌ترین مؤلفه برای کمک به یک سرمایه‌گذار در رسیدن به اهداف مالی دوربرد است و این درحالی‌که ریسک مالی را به حداقل می‌رساند.
دیدگاه شما