تسویه معاملات در بورس به چه معناست؟

قرارداد معامله چیست؟ آشنایی با انواع قراردادها در بورس

چرا دوره تسویه حساب کارگزاران برای بورس اهمیت دارد؟/ فشار اعتباری بر قیمت سهام

سال مالی بخش عمده‌ای از شرکت‌های کارگزاری فعال در بورس در 31 شهریور‌ماه هر سال پایان می‌پذیرد و در این مقطع زمانی صورت‌های مالی این شرکت‌ها تهیه می‌شود.

سال مالی بخش عمده‌ای از شرکت‌های کارگزاری فعال در بورس در 31 شهريور‌ماه هر سال پايان مي‌پذيرد و در این مقطع زمانی صورت‌هاي مالي اين شركت‌ها تهيه مي‌شود. بسیاری از نهادهای مزبور ترجیح می‌دهند با پایان سال مالی و بعضا حتی در زمان ارائه گزارش شش ماهه اعتبارات خود را تسویه کنند. رویکرد این نهادها در تسویه اعتبارات در پایان سال مالی یا حتی نیم سال موجب می‌شود فشار عرضه سهام معمولا در اواخر شهریور مضاعف شود و یک واکنش نزولی در بازار شکل گیرد. درشرایط کنونی که بازار پس از یک دوره رشد فضای نسبتا منفی را تجربه می‌کند، این عامل منجر به تشدید ریزش قیمت‌ها شده است.

در این مورد سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا با پایان سال مالی کارگزاری‌ها الزامی برای تسویه اعتبارات وجود دارد و اگر الزامی وجود ندارد چرا کارگزاری‌ها در این زمان اعتبارات خود را تسویه می‌کنند. «دنیای اقتصاد» در این گزارش به بررسی موضوع تسویه اعتبارات کارگزاری‌ها با نزدیک شدن به سال مالی پرداخته است. در این رابطه کارشناسان معتقدند که الزام قانونی برای تسویه کارگزاری‌ها وجود ندارد و همه چیز به سیستم خود کارگزاری‌ها وابسته است با این همه ترجیح این نهاد‌ها به تسویه اعتبارات پیش از تنظیم گزارش‌های سالانه و حتی نیم سال شرکت‌ها است. چرا‌که با لحاظ کردن اعتبارات در صورت‌های مالی، رویه‌های حسابداری پیچیده شده و دردسرهای زیادی برای این نهادها در پی دارد.

تشدید فشار فروش، نتیجه تسویه اعتبارات
فردین آقابزرگی، مدیرعامل کارگزاری بانک آینده در مورد الزام کارگزاری‌ها به تسویه اعتبارات به «دنیای اقتصاد» گفت: کارگزاری‌ها هیچ الزامی در این خصوص ندارند اما تعیین حدود اعتباری و همچنین ارزیابی سطح ریسک مشتریان از مواردی هستند که برای بسیاری از کارگزاری‌ها در پایان سال مالی به یک اصل تبدیل شده است.

وی افزود: تسویه اعتبارات در پایان سال مالی مطابق آیین‌نامه و ضوابط داخلی کارگزاری‌ها انجام می‌شود. بر این اساس کارگزار‌‌ها بر اساس نوع تعامل با مشتریانشان و همچنین ارزیابی سطح ریسک این مشتریان تصمیم می‌گیرند اعتبارات را تسویه یا تمدید کنند. بنابراین تطبیق وضعیت و سطح ارزیابی ریسک در یک کارگزاری موضوعی است که بر مبنای آن برای تسویه اعتبارات در پایان سال مالی تصمیم‌گیری می‌شود.

به گفته آقابزرگی، با وجود نبود الزامی در این خصوص از سوی نهادهای ناظر بازار، اغلب کارگزاری‌ها ترجیح می‌دهند اعتبارات مشتریان خود را در پایان سال مالی تسویه کنند. بر این اساس یکی از نتایج منفی این موضوع به خصوص در شهریور ماه (سال مالی بیش از 50 درصد کارگزاری‌ها پایان شهریور است) تشدید فشار فروش در بازار و دامن زدن به افت عمومی قیمت سهام است.

درد‌سرهای حسابداری، عدم تسویه اعتبارات
حمیدرضا خوشنویسان، مدیر مالی کارگزاری اقتصاد نوین نیز در این باره گفت: در زمینه تسویه اعتبارات کارگزاری‌ها الزام قانونی وجود ندارد اما خود کارگزاران ترجیح می‌دهند که گزارش‌های مالی سالانه یا حتی نیم سال خود را پس از تسویه اعتبارات مشتریان خود ارائه کنند. وی تشریح کرد: در صورت عدم تسویه این اعتبارات، مسائل مالیاتی، بسته شدن حساب‌ها و ایرادات حسابرس و مسائل مربوطه پیچیده می‌شود. از این رو کارگزاری‌ها ترجیح می‌دهند اعتبارات خود را قبل از ارائه صورت‌های مالی خود تسویه کنند.

خوشنویسان افزود: به‌طور مثال اگر شخصی از کارگزاری اعتبار اخذ کند و در زمان تهیه صورت مالی همچنان این اعتبارات تسویه نشده باشد، کارگزارها باید در صورت‌های مالی خود این مطالبات را لحاظ کنند. پس از آن نیز سازمان بورس و اوراق بهادار تایید نامه‌ای از فرد مزبور می‌خواهد و این امر صورت‌های مالی کارگزاری را پیچیده خواهد کرد. وی توضیح داد: از این رو مزیت‌های این موضوع برای کارگزاری‌ها این است که ضمن رهایی از درد‌سرهای مربوط به رویه حسابداری، هزینه‌های کلی شناسایی می‌شود و بر آن اساس کارگزاری‌ها ترجیحا اقدام به تسویه اعتبارات خود در نیم‌سال یا سال مالی خود می‌کنند.

اعتبارات، بازوی اهرمی سهام
شهریار شهمیری، مدیرعامل کارگزاری سهم آشنا نیز با تاکید بر اینکه هیچ الزام قانونی در زمینه تسویه اعتبارات وجود ندارد، اظهار کرد: کارگزاران با توجه به نزدیک شدن به سال مالی خود ترجیح می‌دهند اعتبارات مشتریان خود را تسویه کنند. به بیان دیگر این موضوع سلیقه‌ای است؛ چرا‌که در صورت عدم تسویه اعتبارات و در نتیجه آن افزایش بدهی‌ها از نظر حسابداری مسائل پیچیده خواهد شد. بنابراین یکی از مزیت‌های اصلی این کار برای کارگزاری‌ها رهایی از گرفتاری‌های حسابداری است.

وی با اشاره‌ به معایب این رفتار سنتی در میان کارگزاری‌ها گفت: اعتبار یکی از بازوهای اهرمی بازار سهام است و بسیاری از خرید و فروش‌ها بر اساس اعتبارات انجام می‌شود. بر این اساس در زمان نزدیک شدن به سال مالی شرکت‌ها افزایش فشار کارگزاری‌ها به مشتریان برای تسویه اعتبارات، فشار عرضه در بازار سهام را تشدید می‌کند. موضوعی که هر ساله شهریور ماه شاهد آن هستیم؛ چرا‌که سال مالی بسیاری از کارگزاری‌ها شهریور ماه است.

بزرگ‌ترین افت شاخص از انتهای خرداد تا‌کنون
طی معاملات روز گذشته در بورس تهران، شاخص کل با افت 444 واحدی به عدد 77 هزار و 313 رسید که این افت از 30 خرداد ماه سال جاری تا‌کنون بی‌سابقه است. پس از رشد تقریبا هفت درصدی شاخص در تیر ماه و مرداد ماه و پس از آن، قرار گرفتن بورس در فضایی احتیاطی و منفی، این ریزش جدی‌ترین کاهش سطح دماسنج بازار به حساب می‌آید.

گروه‌های خودرو و ساخت قطعات، فلزات اساسی و محصولات شیمیایی بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص کل گذاشتند و هریک به ترتیب دماسنج بازار را 110، 109 و 73 واحد تنزل دادند. گروه‌های استخراج کانه‌های فلزی، فرآورده‌های نفتی و شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی نیز در رتبه‌های بعدی اثرگذاران منفی قرار گرفتند. در طرف دیگر گروه‌ مخابرات تنها گروهی بود که به‌طور معناداری از افت بیشتر شاخص کل جلوگیری کرد و آن را 72 واحد ارتقا داد.

از میان نمادها نیز فولاد (فولاد مبارکه اصفهان)، فخوز (فولاد خوزستان)، خساپا (خودروسازی سایپا) و فارس (هلدینگ پتروشیمی فارس) بیشترین تاثیر منفی را برای شاخص کل رقم زدند و هریک به ترتیب شاخص را 63، 45، 44 و 43 واحد تنزل دادند. نماد اخابر (مخابرات ایران) نیز در طرف مقابل بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص کل گذاشت و آن را به تنهایی 78 واحد ارتقا داد.

همچنین طی معاملات دیروز در بورس، یک میلیارد و 26 میلیون ورقه بهادار به ارزش 236 میلیارد تومان و در 60 هزار و 657 نوبت دست‌به‌دست شد. از این میزان، 95 میلیارد تومان تنها به معاملات بلوکی در نماد «وغدیر2» و «جم2» اختصاص یافت. در نتیجه ارزش معاملات خرد سهم در روز گذشته به زحمت به 140 میلیارد تومان می‌رسید. افزایش نسبی ارزش معاملات در روز گذشته می‌توانست نشانه جذب عرضه باشد. به عبارت بهتر به نظر می‌رسد که توان خرید در قیمت‌های منفی بازار امیدوارکننده است. این ارزش معاملات در حالی رقم می‌خورد که نمادهای بانکی هنوز متوقف هستند.

همچنین طی معاملات دیروز در بورس، از میان 37 گروه صنعتی حاضر در بورس، 27صنعت با افت شاخص خود مواجه شدند و در طرف دیگر 8 گروه، حرکتی صعودی داشتند. بیشترین افزایش شاخص صنعت برای گروه قند و شکر رخ داد که با رشد بیش از 3.9 درصدی مواجه شد. گروه‌های ساخت دستگاه‌های ارتباطی و مخابرات نیز در رتبه‌های بعدی سودده‌ترین گروه‌های بورسی قرار گرفتند. در طرف دیگر گروه‌های انتشار و چاپ، محصولات کاغذی، ساخت محصولات فلزی و خودرویی‌ها بیشترین زیان روزانه را به سهامدارانشان تحمیل کردند. بیشترین ارزش معاملات برای گروه‌های خودرویی، فلزات اساسی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری رقم خورد. گروه قند و شکر در فضای منفی بازار دوباره موردتوجه فعالان بورس قرار گرفته است و در رده نهم گروه‌های پرمعامله بازار قرار گرفت. از میان نمادها نیز بیشترین ارزش معاملات (در نماد عادی) به «خساپا»، «اخابر» و «مرقام» تعلق گرفت. نمادهای «فپنتا»، «قزوین» و «شپترو» بیشترین رشد قیمت را تجربه کردند و در طرف مقابل «ددام»، «خعتبار» و «فخوز» نیز بیشترین افت قیمتی را ثبت کردند.

فرابورس
همچنین روز گذشته در پایان معاملات فرابورس ایران، حدود 145 میلیون ورقه بهادار در 21 هزار و 59 دفعه معاملاتی دادوستد شد که ارزش آن به رقم 60 میلیارد تومان رسید. آیفکس نزدیک به 7.5 واحد (معادل 0.92 درصد) رشد کرد که در نتیجه، این نماگر در عدد 815 توقف کرد. در همین حال فرابورس ایران روز گذشته شاهد دست‌به‌دست شدن 105 میلیون و 650 هزار سهم به ارزش 32 میلیارد تومان بود که در این بین نماد معاملاتی شرکت ذوب‌آهن اصفهان بالاترین حجم و ارزش مبادلات سهام را با خرید و فروش 19 میلیون و 420 هزار سهم به ارزش 5.1 میلیارد تومان شاهد بود.

در این بازار همچنین نمادهای آتیه داده‌پرداز، دامداری تلیسه نمونه و مدیریت انرژی امید‌تابان‌هور به‌عنوان نمادهای پربیننده شناخته شدند و نمادهای«مارون» و «تلیسه» بیشترین رشد قیمت را تجربه کردند. همچنین نماد پتروشیمی مارون به‌ همراه تولید نیروی برق دماوند و فولاد هرمزگان بالاترین تاثیر مثبت را تا سقف حداکثر 9 واحد بر آیفکس گذاشته و در مقابل نماد شرکت‌های پالایش نفت تهران، پالایش نفت لاوان و گروه سرمايه‌گذاري ميراث فرهنگي تا کف حداکثر 2.13 واحد تاثیر منفی بر این شاخص داشتند.در بازار اوراق با درآمد ثابت فرابورس نیز شاهد نقل و انتقال 118 هزار و 259 ورقه بهادار به ارزش 115میلیارد و 200 میلیون ریال بودیم که نماد اسناد خزانه اسلامی مرحله ششم با نماد «اخزا6» بیشترین حجم و ارزش این بازار را به خود اختصاص داد.

در این نماد بیش از 35هزار ورقه بهادار دادوستد شد که ارزش آن 32میلیارد ریال بود.در حال حاضر نمادهای اخزا 2 تا 6 در بازار اوراق با درآمد ثابت فرابورس ایران دادوستد می‌شوند که روز جاری ارزش معاملات این اوراق بالغ بر 63 میلیارد و 300 میلیون ریال بود. اوراق تسهیلات مسکن نیز در بازار ابزارهای نوین مالی با ادامه ریزش قیمتی مواجه و در نرخ‌های بین 873 هزار ریال تا 899 هزار ریال مورد مبادله قرار گرفتند. نماد معاملاتی شرکت اعتباری کوثر مرکزی وکوثر1 دیروز پس از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه نوبت دوم صاحبان سهام و تقسیم سود نقدی هر سهم، با محدودیت دامنه نوسان قیمت تسویه معاملات در بورس به چه معناست؟ تا سقف 50 درصد بازگشایی شد.

معاملات فردایی چیست و چرا پلیس ایران معاملات فردایی ارز و طلا را ممنوع کرده؟

پلیس امنیت اقتصادی در اطلاعیه‌ای در روز پنجشنبه گفت فعالیت در سایت‌ها و کانال‌های قیمت‌دهی و هرگونه معامله به صورت فردایی و غیررسمی در فضای مجازی، غیرقانونی و ممنوع است و فقط معاملاتی مجاز و قانونی است که در واحدهای صنفی قانونی و رسمی و با رعایت قوانین و مقررات پولشویی و مالیاتی انجام شود.

این اطلاعیه افزوده است «هر فرد خریدار سکه و طلا باید از حساب خود به حساب متعلق به واحد صنفی مجاز واریز وجه کند.»

به گزارش خبرگزاری ایرنا، پلیس امنیت اقتصادی همچنین «از رصد و پایش هرگونه معاملات غیررسمی و غیرشفاف در بازار ارز در فضای حقیقی و فضای مجازی و برخورد جدی و قاطع با متخلفین» خبر داده است.

معاملات فردایی به خصوص در مورد ارز در ایران غیرقانونی و به گفته برخی کارشناسان، غیرشرعی محسوب می‌شود اما ظاهرا این نوع معاملات رواج داشته است.

از آنجا که سازماندهی رسمی برای نظارت و تسهیل این نوع معاملات امکانپذیر نبوده، گفته می‌شود این معاملات از طریق نوعی ترتیبات غیررسمی و خصوصی صورت می‌گیرد.

معاملات آتی چیست؟

به نظر می‌رسد آنچه که در ایران معاملات فردایی به خصوص در بازار ارز و طلا خوانده می‌شود شکل خاص و غیررسمی معاملات براساس مفهوم معاملات آتی اما بدون ترتیباتی است که برای این نوع معاملات در کشورهای دیگر منظور شده است.

پادکست چشم‌انداز بامدادی رادیو بی‌بی‌سی – دوشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۱

مبنای معاملات آتی به شکل‌های متنوع همواره رواج داشته و اشکال رایج آن در ایران نیز غیرقانونی نبوده است. نمونه رایج در ایران، سلف‌خری محصولات کشاورزی شامل پیش‌پرداخت پول به کشاورز پیش از پایان فصل زراعی در قبال تعهد او به فروش محصول به پرداخت کننده است.

البته معمولا این نوع سلف‌خری به صورت پرداخت وام و بدهکار کردن کشاورز مدت‌ها قبل از برداشت محصول انجام می‌شود که این اتهام را در پی داشته که خریدار عملا کشاورز را در موقعیتی قرار می‌دهد که ناگزیر است محصولش را به بهایی نازل‌تر از بهای روز به وام‌دهنده تحویل دهد.

در بعد گسترده‌تر، معاملات آتی برای انواع محصولات از جمله نفت خام نه تنها در بازارهای جهانی کاملا رایج است بلکه دولت ایران نیز در قراردادهای رسمی فروش نفت به طور گسترده از آن استفاده کرده است.

در واقع بخش عمده فروش نفت شامل تحویل نفت در آینده در قبال بهای توافق شده بین فروشنده و خریدار است. به همین دلیل نیز در اخبار تحولات بازار نفت، مشاهده عبارت بهای نفت از نوع خاص "برای تحویل" در زمان مشخصی در آینده کاملا عادی است.

در بازارهای سهام پیشرفته هم امکان معامله آتی سهام وجود دارد. در این نوع معامله، خریداری که معتقد است بهای سهام خاصی در تاریخ مشخصی در آینده بیشتر از بهای امروز آن خواهد بود، علاقه خود به خرید مقدار معینی از این سهام معمولا به بهای امروز اما برای تحویل در تاریخ مورد نظر در آینده را ابراز می‌دارد و در مقابل، فردی که معتقد است بهای این سهام در تاریخ مورد نظر کمتر از امروز خواهد بود، برای فروش این مقدار سهام جهت تحویل در همان تاریخ اعلام آمادگی می‌کند.

این نوع معامله ماهیت سفته‌بازی محض دارد زیرا معمولا نه خریدار ملزم است پول خرید سهام را در حال حاضر بپردازد یا حتی در اختیار داشته باشد و نه فروشنده ملزم است در زمان انعقاد معامله مالک سهامی باشد که وعده تحویل آن را در آینده داده است. فروشنده با اعتقاد به ارزان شدن سهام، در نظر دارد در روز تحویل، آن را به بهایی کمتر از امروز از دیگران خریده و به بهای امروز تحویل خریدار دهد. و خریدار هم انتظار دارد در صورت نیاز، این سهام را بلافاصله به بهایی که انتظار دارد بالاتر از بهای امروز باشد بفروشد.

برای تضمین دو طرف معامله به انجام تعهدات خود در موعد مقرر، بازارهای سهام ترتیبات مشخصی را پیش‌بینی کرده‌اند.

تسویه معاملات در بورس به چه معناست؟

وظیفه سپرده گذاری مرکزی چیست؟​

از جمله وظایف سازمان سپرده‌گذاری مرکزی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

1.افتتاح و نگهداری حساب وجوه بازارهای بورس‌ اوراق بهادار و فرابورس

۲. ثبت (درج و کدگذاری) و نگهداری اوراق بهادار

۳. تسویه پایاپای معاملات اوراق بهادار

۴. سپرده‌گذاری و امانت‌پذیری انواع اوراق بهادار

۵. سپرده نمودن اوراق بهادار وثیقه شده نزد هر شخص حقیقی یا حقوقی ذی‌نفع

۶. واسطه هرگونه مبادله اوراق بهادار

۷. تهیه و ارائه گزارش‌های مورد نیاز کارگزاران و مشتریان

۸. انجام اقدامات شرکتی برای شرکت‌های سهامی عام متقاضی استفاده از خدمات از جمله:

الف. ثبت و نگهداری اسامی و سوابق مالکین اوراق بهادار و ارائه کلیه خدمات مرتبط با آن به ناشرین اوراق بهادار.

‌ب. انجام امور مربوط به تقسیم سود و ایجاد تسهیلات لازم جهت توزیع آن.

‌ج. انجام امور مربوط به افزایش سرمایه (دریافت اطلاعات مربوط به حق تقدم خرید سهام و انتشار و ارسال آن به سهامداران)

‌د. انجام کلیه امور مربوط به برگزاری مجامع شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرا بورس

قرارداد معامله چیست؟ آشنایی با انواع قراردادها در بورس

بورس؛ بازار گسترده و پیشرفته ای است که در آن عرضه کنندگان و خریداران با یکدیگر در حال مراوده و معامله هستند. در واقع بازار بورس این امکان را فراهم می کند تا کالاهایی که مورد معامله قرار می گیرند با توجه به استانداردها و قوانین بررسی شده و به قیمتی متناسب با آن ها برسند، بعد از این مراحل نیز کالاهای مورد معامله از عرضه کنندگان به دست خریداران می رسند.

قرارداد معامله چیست؟ آشنایی با انواع قراردادها در بورس

قرارداد معامله

قرارداد نوعی تعهد است که بین دو یا چند نفر برقرار می شود؛ در معاملات مختلف اقتصادی برای ایجاد اطمینان و پیشرفت کار نیاز به امضای قرارداد است که طی این قرارداد افراد موظف هستند نسبت به قوانین و شروط لازم برای عقد قرارداد متعهد باشند.

زمانی که یک قرارداد به امضای دو یا چند نفر می رسد طرفین قرارداد باید نسبت به قوانین آگاه باشند و به شروط و موارد ذکر شده در قرارداد عمل کنند و اگر هر کدام از طرفین قرارداد نسبت به این شرایط و قوانین کم توجهی کنند مورد بازخواست قرار خواهند گرفت. (1)

یک قرارداد معامله با رضایت دو طرف قرارداد انجام می شود و بر اساس همین رضایت قوانین و کارهایی که هر کدام از طرفین قرارداد موظف به انجام آن هستند، وضع می شوند. از مهم ترین اصول در یک قرارداد «توافق قرارداد» است که هر از یک طرفین باید بر سر موارد و شرایط ضمن عقد با یکدیگر توافق داشته باشند. (1)

بررسی قرارداد معامله در بورس

هر قرارداد معامله در بورس مشخصاتی دارد تسویه معاملات در بورس به چه معناست؟ که آن را با یک قرارداد معمولی متفاوت می کند که در ادامه ما به بررسی بعضی از آن ها می پردازیم.

سهم پایه

اولین مورد در یک قرارداد بورس سهم پایه است؛ در هر قرارداد باید سهمی از سهام معتبر بورس وجود داشته باشد.

ماه قرارداد

نماد معاملاتی

هر قرارداد معامله در بورس با نمادی معاملاتی مشخص می شود که هر شرکت و سهامش نمادی مخصوص به خود دارند که از فرمول زیر پیروی می کند:

حرف ض+ 4 حرف از حروف اول سهم شرکت موردنظر+ عددی به عنوان شمارنده که سه رقم است.

قیمت توافقی درج شده در قرارداد

در هر قرارداد معامله قیمتی توافقی بین خریدار و فروشنده وجود دارد که برای خرید و فروش سهم ضروری است. (1)

تسویه معاملات در بورس به چه معناست؟

کارمزد معامله

کارمزد اعمال

زمان سررسید

خسارت

مبلغی به عنوان خسارت در قوانین قرارداد معامله در نظر گرفته می شود که در صورت عدم تعهد و وفاداری به شروط قرارداد از طرفین قرارداد درخواست می شود. ) 1)

دوره معاملاتی

فاصله میان اولین روز و آخرین روز معاملات

• واحد پول

• تاریخ تحویل کالا

• مشخصات کالای موردنظر و نوع قراردادی که معامله توسط آن انجام می شود

• واحد اندازه گیری کالا

• مقدار کالا

• تاریخی که تحت عنوان زمان معامله در نظر گرفته می شود

• مکان تحویل کالا

• استاندارهای مربوط به کالا

• استانداردهای لازم برای نوع بسته بندی کالا و چگونگی تحویل آن (1)

انواع قراردادها در بازار بورس

• قرارداد نقدی

• قرارداد نسیه

• قرارداد سلف

• قرارداد آتی

• قرارداد اختیار معامله

• قرارداد معاوضه

• قرارداد سلف موازی استاندارد

قرارداد نقدی

در قرارداد نقدی مدت زمان محدودی برای انجام معامله وجود دارد، زمانی که کالا خریداری شد خریدار تا سه روز فرصت دارد تا تسویه را انجام دهد و در ازای همین زمان نیز بعد از تسویه فروشنده کالا را به خریدار تحویل می دهد، در واقع مبلغ درج شده در قرارداد همراه با کارمزد کارگزار به صورت نقدی پرداخت می شود. ) 2)

قرارداد نسیه

تسویه و پرداخت مبلغ قرارداد با توجه به توافقات انجام شده بین طرفین به صورت نسیه انجام می شود اما کالا نهایت تا سه روز کاری باید به خریدار تحویل داده شود؛ در پرداخت مبلغ قرارداد محدودیت خاصی وجود ندارد اما بعد از انجام معامله باید در تاریخ مقرر کالا به دست خریدار برسد. (2)

قرارداد سلف

قرارداد سلف نقطه مقابل قرارداد نسیه است؛ در قرارداد سلف تحویل کالا به زمانی در آینده موکول می شود اما خریدار باید مبلغ ذکر شده در قرارداد را به هنگام انجام معامله پرداخت کند. قرارداد سلف به نوعی سود بسیاری برای فروشنده به همراه دارد از این جهت که سرمایه اولیه لازم برای تهیه و تولید کالا به وسیله این قرارداد تأمین می شود.(2)

در مقابل قرارداد سلف برای خریدار نیز مزایایی دارد؛ از آنجا که تحویل کالا به تاریخی در آینده ارجاع داده می شود، خریدار امید دارد که کالا با تغییر قیمت مناسب در آینده، سود بیشتری به همراه داشته باشد. قراردادهای سلف بر اساس قوانین و استانداردها در بازار بورس انجام می شوند اما در دیگر کشورها معمولا این گونه قراردادها خارج از حوزه بورس شکل می گیرند.(2)

قرارداد آتی

در قرارداد آتی تمام موارد لازم در سررسید تعیین شده تسویه می شوند؛ در واقع این قرارداد یک قرارداد صلح است که در آن مبلغ تعیین شده از دارایی مشخص توسط فروشنده در مقابل مبلغی مقرر به شخص دیگری صلح می شود.تسویه معاملات در بورس به چه معناست؟

در قرارداد آتی زمان سررسید معینی برای پرداخت وجه معامله و کالا وجود دارد که هر دو طرف قرارداد باید در این سررسید آن را انجام دهند. یکی از موارد قابل توجه در قرارداد آتی اتاق پایاپای است که طرفین قرارداد طبق شروط قرارداد به اتاق پایاپای، وکالتی از جانب خود می دهند تا مبلغ ضمانت آن ها را متناسب با نوسانات قیمتی که در بازار بورس وجود دارد، به حساب هر یک از طرفین واریز کند.(2)

در این خصوص باید به مفهوم اتاق پایاپای اشاره کنیم؛ در واقع این اتاق به عنوان مکانی برای تسویه معاملات و کلیه امور مربوط به ثبت و ضبط آن ها در نظر گرفته می شود، این اتاق وکالت دارد تا در ازای عدم صلاحیت در اجرای تعهدات توسط طرفین قرارداد، دخالت کرده و نظارت بر شرایط موجود را بر عهده بگیرد، از مهم ترین وظایف اتاق پایاپای بر عهده گرفتن ضمانت مالی قراردادهای منعقدشده است. (2)

هر قرارداد صلح این امکان را به طرفین قرارداد می دهد که قبل از زمان سررسید یک قرارداد صلح دیگر منعقد کرده و شخص سومی را جایگزین خود در قرارداد صلح ابتدایی کند، بعد از تسویه قرارداد نیز شخص می تواند از قرارداد خارج شود.(2)

قرارداد اختیار معامله

قرارداد اختیار معامله به دو بخش قرارداد اختیار خرید و قرارداد اختیار فروش تقسیم می شود؛ فروشندگان یا همان عرضه کنندگان کالا در قرارداد اختیار خرید، حق خرید تعداد مشخصی از کالا را در زمانی معین و همچنین با قیمتی مشخص به طرف دیگر قرارداد مصالحه می کنند اما باید به این نکته توجه داشته باشید که طرف دیگر قرارداد مجبور به خرید نیست.

در قرارداد اختیار فروش قوانین و شرایط ضمن عقد شبیه به قرارداد اختیار خرید است با این تفاوت که بر اساس این قرارداد خریدار حق فروش تعداد کالای مشخصی را در زمانی مقرر و با قیمتی معین با طرف دیگر قرارداد مصالحه می کند و فروشنده نیز مانند قرارداد اختیار خرید اجباری به فروش کالا ندارد. قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش هر دو در بازار بورس درباره سکه انجام می شوند. (2)

• کاهش ریسک؛ این قراردادها وسیله ای هستند تا سرمایه گذار این امکان را داشته باشد که تسویه معاملات در بورس به چه معناست؟ ریسک در برابر نوسانات قیمت را ساماندهی کند.

• این قراردادها فرصتی مناسب برای سرمایه گذاران هستند تا سود و زیان معامله در دوره زمانی مشخص افزایش پیدا کند.

• داشتن زمان کافی برای اتخاذ تصمیمی مناسب

• کسب درآمد

• تنوع در سبد سرمایه گذاری «هر سبد سرمایه گذاری شامل مجموعه ای از فرصت برای سرمایه گذاری است»

• سود ناشی از نوسان قیمت سهام؛ در قراردادهای اختیار معامله می توان بدون سهم پایه از نوسانات قیمت در جهتی مطلوب بهره مند شد. (2)

قرارداد معاوضه

قراردادهای معاوضه در عرصه مسائل اقتصادی در صنعت نفت و گاز اهمیت بسیاری دارند و به طور کلی این قراردادها از مهم ترین و کاربردی ترین قراردادهای دنیای تجارت محسوب می شوند. در قراردادهای معاوضه دو عامل ثابت و در جریان به مبادله با یکدیگر می پردازند و مبنای شکل گیری این قراردادها نرخ بهره یا ارز است. (3)

از دیگر موارد استفاده از قراردادهای معاوضه در معاملات نفتی است؛ انعقاد قراردادهای معاوضه در این گونه از معاملات به این جهت شکل می گیرد که از هزینه های حمل و نقل و زمان طولانی که برای انتقال لازم است جلوگیری شود و همچنین معاملات نفتی از آنجا که بسیار حساس و مهم هستند، ممکن است با خطرات و اتفاق های پیش بینی نشده ای مواجه شوند که این موضوع لزوم عقد قرارداد معاوضه را مشخص می کند. (3)

طرفین در قراردادهای معاوضه ای با توجه به مکان جغرافیایی که در آن قرار دارند، محموله های نفتی را به نزدیک ترین نقطه به مکان مورد نظر آن ها منتقل می کنند.

قرارداد سلف موازی استاندارد

این نوع از قرارداد در بورس به قرارداد سلف شباهت داشته و در بازار اولیه و معاملات ثانویه فعالیت دارد اما عاملی در این قرارداد آن را نسبت به قرارداد سلف متمایز می کند؛ در قرارداد سلف موازی استاندارد خریدار این امکان را دارد که قبل از زمان سررسید تعیین شده، قرارداد را به شخص ثالث منتقل کند.

در قراردادهای سلف و موازی استاندارد، خریدار و فروشنده بر اساس ضوابط و قوانین به سود و شرایط بهتری می رسند. (3)

• از بین رفتن محدودیت هایی که در قرارداد سلف با آن مواجه می شویم

• افزایش قدرت نقد شدن

• ایجاد شفافیت مربوط به قیمت های خرید و فروش

• افزایش تراکنش مالی

• ریسک کمتر

• امکان فروش کالا توسط خریدار در بازار ثانویه قبل از زمان معین به عنوان سررسید قرارداد (3)

قرارداد صلح

به واسطه ویژگی های قراردادهای صلح، اموری در راستای سهولت در انجام کار و عقد قرارداد انجام می شود.

بعد از اشاره به انواع قراردادها در بورس لازم است به مراحل انجام معاملات در بورس نیز اشاره کوتاهی داشته باشیم، به طور کلی انواع معاملات طی فرایندی 4 مرحله ای انجام می شوند که در ادامه به آن ها می پردازیم.(3)

1.در مرحله اول شخص درخواست خود از خرید یا فروش را به کارگزار اعلام می کند و کارگزار وظیفه دارد تا درخواست را در تالار معاملات منعکس کند.

2.در مرحله دوم بعد از حضور سفارش مشتری در تالار معاملات این سفارش به صورت حراج حضوری انجام می شود و بعد از آن ناظر مربوطه معاملات را در شبکه رایانه ای بورس ثبت می کند.

3.خرید و فروش در مرحله سوم انجام می شود و در این مرحله پردازش اطلاعات توسط اتاق پایاپای شکل می گیرد و این اتاق وظیفه دارد تا گزارش نهایی را اعلام کند، این گزارش موارد مهمی مانند تسویه روزانه، وضعیت سپرده ها، کارمزد معاملات و. را دربرمی گیرد که اتاق پایاپای آن را به کارگزاران تحویل می دهد.(3)

4.مرحله آخر مربوط به تمام حساب ها «تسویه حساب اتاق پایاپای با کارگزاران و تسویه کارگزار با مشتری» می شود که بعد از این تسویه حساب آگهی انجام معامله برای مشتری فرستاده می شود.

جمع بندی

ورود به بورس و آشنا شدن با مفاهیم و ضوابط آن نیاز به پیش زمینه دارد تا افراد برای معاملات مهم تجاری آماده شوند و برای این آمادگی باید نسبت به تمام موارد لازم برای موفقیت و رسیدن به سود آگاه شوند. امیدواریم این محتوا اطلاعات مفیدی را در اختیار شما گذاشته باشد.

معاملات فیوچرز Futures چیست و چطور باعث افزایش سود می شوند؟

قراردادهای آتی یا معاملات فیوچرز چیست و آیا در بازار ارز دیجیتال و بیت کوین نیز کاربرد دارد؟

معاملات فیوچرز که به آنها معاملات آتی یا Trading Futures نیز گفته می­ شود، یک قرارداد یا توافق نامۀ قانونی است که در زمان امضای قرارداد، معامله گران قیمتی توافقی برای خرید یا فروش یک کالا، یا مقدار مشخصی از یک محصولِ تولیدی و یا یک آیتم مالی را تعیین می­کنند. در واقع این قیمت را با بهای معینی برای تاریخ مشخصی در آینده یا قبل از تاریخ مشخص شده در آینده، برآورد می­کنند.

کالا یا ابزاری که طبق قراردادهای آتی تحویل می­شود، لازم است از لحاظ کیفیت و کمیت مشمول استاندارد بوده و زمان، قیمت و مکان داد و ستد آن نیز از پیش مشخص شده باشد. زمانی که به تاریخ مورد نظر قید شده در قرارداد برسید، معامله بر پایه قیمتی که در قرارداد توافق شده، انجام می‌گردد.

امکاناتی که در معاملات آینده تعبیه شده به افراد امکان می­دهد ریسک مربوط به مشاغل اصلی خود را کاهش دهند. شما می­توانید با معاملات فیوچرز در مورد خرید یا فروش قراردادهای سهام، در برابر تغییر نرخ بهره از سرمایه خود محافظت کنید. شما می­توانید با خرید یا فروش یک قرارداد ارزی، در برابر واریانس مبادله ارز که بر میزان پس انداز حساب مالی شما تأثیر می­گذارد، از معامله خود در برابر خطر احتمالی، محافظت نمایید.

چه مواردی مشمول معاملات آتی می­گردند؟

معاملات فیوچرز یا قراردادهای آتی استاندارد، بوسیله کالاهای متنوع و مبادلات آتی تعریف شده است. بسیاری از “کالاها” وجود دارند که قراردادهای آینده مربوط به آنها هستند و به آن­ها commodity گفته می­شود. تقریباً برای هر کالایی می­توان قرارداد آتی را تعریف کرد.

به عنوان مثال، برخی از مواد غذایی، سوخت های مختلف، فلزات گرانبها، اوراق بهادار، انواع ارز و حتی برخی از محصولات دور از تصور مانند تراشه های نیمه هادی، از محصولاتی است که با معاملات فیوچرز مورد معامله واقع می­شوند.

کالاهای معمولی شامل مواد غذایی (از قبیل کالاهای اساسی مانند گندم، شکر، ذرت، سویا، برنج، چای)، فلزات گرانبها (از جمله طلا، نقره، مس و غیره)، ارز (مانند دلار، یورو، فرانک سوئیس، ین و غیره)، فهرست سهام ( به عنوان مثال کارخانجات تولیدی و داروسازی)، محصولات مالی (مانند اوراق بهادار خزانه داری) و حتی برخی از کالاهای بسیار ویژه مانند قطعات الکترونیک برای محافظت در برابر نوسانات نرخ بهره پیش فروش می­شوند.

برخی از داستان های معاملات بزرگ آتی نشان می­دهد که چگونه با پیش بینی درست آینده می­توان ثروت عظیمی را حاصل کرد و یا بدون تحلیل کافی از دست داد.

اگر در بازار ارز های دیجیتال تازه وارد هستید و میخواهید تمامی مفاهیم و نکات مربوط به این بازار را بشناسید و یک سرمایه گذاری موفق داشته باشید پیشنهاد می کنیم از دوره ارز دیجیتال استفاده نمایید.

ویژگی‌های معاملات فیوچرز کدامند؟

قراردادهای آتی به طور معمول در بازارهای معاملات مالی، ویژگی‌های خاص خود را دارند که آنها را از دیگر معاملات متمایز می­کند، تعدادی از این خصوصیات در زیر آمده است:

مدیریت خطر یا ریسک: معاملات فیوچرز می‌توانند به عنوان حفاظی در مقابل ریسک‌های احتمالی معاملات استفاده ­شوند. این نوع معامله برای برخی از معامله گران از جمله کشاورزان مطلوب است، آنها محصولات خود را پیش فروش می­کنند، برای آنکه اطمینان خاطر حاصل کنند که پس از برداشت محصول از ریسک پایین آمدن قیمت در امان هستند. این نوع معامله همان قرارداد آتی است که ریسک بالا در پایین رفتن قیمت را از بین می­برد.

استفاده از اهرم: اهرم یا Leverage، قابلیتی است که در قراردادهای آتی کاربرد دارد. برای نمونه فرض کنید یک معامله‌گر با اهرم 1:2، می‌تواند تا دو برابر اعتبار خود سهام یا اوراق قرضه را با قرارداد آتی خریداری نماید. پس در اینصورت تا دو برابر نیز سود خواهد کرد ولی توجه داشته باشید در محاسبات اشتباه، ضرر او نیز دو برابر خواهد شد.

دیگر ویژگی های معاملات آتی کدامند؟

استفاده از پوزیشن فروش: در قراردادهای آتی امکان به کارگیری از پوزیشن شورت یا Short، برای معامله فروش یا Sell وجود دارد. در حالتی که یک معامله‌گر پیش بینی کند که کالایی با نزول قیمت مواجه است و یا به عبارتی ارزش یک دارایی رو به کاهش خواهد رفت، او قادر خواهد بود با استفاده از پوزیشن فروشِ قرارداد آتی، سود مطلوبی را کسب نماید.

جذب کردن نقدینگی: استفاده از معاملات فیوچرز می‌تواند راه‌ حلی برای جذب کردن نقدینگی به حساب آید. معاملات آتی می­تواند سرمایه‌های سرگردانِ معامله‌گران را در بازارهای مالی از جمله بازار بورس و بازار ارز به کار گیرد.

دارایی های گوناگون: در برخی شرایط امکان دارد که معامله واقعی بعضی از کالاها برای معامله گران سخت باشد. به طور نمونه در نظر بگیرید که یک فرد معامله‌گر در نظر دارد که ده ماشین سنگین را خریداری کند، در این صورت تحویل این محصول عظیم به صورت فیزیکی و فروش دوباره آن به شخص دیگری کاری عبث به نظر می­آید. در چنین موقعیتی بهترین کار استفاده از معاملات آینده خواهد بود.

مشخص کردن قیمت: در تسویه معاملات در بورس به چه معناست؟ برخی از بازارهای مالی که انجام معامله در آنها به صورت واقعی و فیزیکی سخت است، قیمت یا بهای موضوع معامله با عقد قراردادهای آتی مشخص می‌شود.

سودمندی های معاملات آینده کدامند؟

– سرمایه گذاران می توانند از قراردادهای آتی استفاده کنند تا قیمت یک دارایی اساسی را پیش بینی کنند.

– شرکت ها می­توانند قیمت مواد اولیه یا کالاهایی را که می­فروشند هدج کنند تا در برابر حرکات نامطلوب قیمت محافظت شوند.

– در معاملات فیوچرز ممکن است فقط نیاز به واریز بخشی از مبلغ قرارداد توسط یک کارگزار داشته باشد و لازم نباشد همه مبلغ را پرداخت کند.

نکات منفی قراردادهای آتی کدامند؟

– این خطر برای سرمایه گذاران وجود دارد که به دلیل استفاده از اهرم های آتی، می­توانند بیش از مبلغ سرمایه اولیه را از دست بدهند.

– سرمایه گذاری در معاملات فیوچرز ممکن است از حرکت قیمت به سوی قیمت های مطلوب جلوگیری کند.

– معاملات مارجین یا حاشیه ای می­تواند یک شمشیر دو لبه باشد، به این معنی که میزان سود برای معامله گران تقویت می­شود، اما احتمال دارد زیان های زیادی نیز به همراه داشته باشد.

مدیریت ریسک چگونه قراردادهای آتی را پوشش می­دهد؟

معاملات فیوچرز برای خریدار و فروشنده این امکان را فراهم می‌کند که بتوانند خود را از پیشامد خطرات احتمالی که ممکن است در آینده کالاهای مورد نظرشان را در برگیرد، حفظ کنند. به عنوان مثال یک شرکت می‌تواند با استفاده از پوزیشن لانگ Long کالای خاصی را که تمایل دارد، خریداری کند. این شرکت می­تواند با معاملات آینده، کالایی را خرید کند تا نیاز خود به آن کالا را برآورده نماید.

مثالی از معامله خرید آتی آن است که شرکتی برای 6 ماه آینده خود نیاز به چند تن آهن ‌دارد، در حال حاضر هر کیلو آهن 11000 تومان قیمت دارد، شرکت با یک قرارداد خرید آتی آهن مورد نیاز خود را به قیمت هر کیلو 10000 تومان می­خرد. بدین سان این شرکت با یک قرارداد خرید آتی، ریسک افزایش قیمت را خنثی می‌نماید.

مثالی از قرارداد فروش آتی آن است که یک تولید کننده، می­خواهد در آینده چندین تن آهن را به مشتری خود بفروشد، هم اکنون آهن کیلویی 11000 تومان قیمت دارد، این شرکت به عنوان فروشنده نمی­داند که در شش ماه آینده، آهن چه قیمتی خواهد داشت، به همین دلیل چندین تن آهن را به مشتری خود به قیمت کیلویی 10000 تومان به فروش می­رساند. از این طریق این شرکت ریسک کاهش قیمت آهن را از خود دور می­نماید.

در این دو مثال می­بینیم که یکی از دلایل عمده در عقد معاملات فیوچرز، نداشتن اطمینان معامله گران از اتفاقات آینده و حفظ کردن سرمایه شان از بالا و پایین رفتن قیمت می­باشد. با عقد این قراردادها، ریسک قراردادهای بین خریدار و فروشنده کاهش می‌یابد.

نقش سفته بازی در بازار قراردادهای آتی چیست؟

یک شخص تجاری، به عنوان نمونه یک کشاورز یا یک صادرکننده، امکان دارد آینده مالی خود را در معرض خطر ببیند. برای جبران این ریسک، آنها می­توانند با یک قرارداد آتیِ خرید یا فروش، از دارایی خود محافظت کنند.

هر سرمایه ای که در بازار نقطه‌ای یعنی بازار واقعیِ فعلی ایجاد کنند یا از دست بدهند، می­توانند در بازار مالی از دست بدهند و یا تامین کنند تا اختلاف پیش آمده را جبران کنند. به عمل این اشخاص هِدج کردن یا hedging گفته می­شود، اینها افرادی هستند که برای محافظت از خود در برابر ضرر مالی یا سایر شرایط نامطلوب دنبال راه حلی هستند.

از طرف دیگر، شما می توانید بدون داشتن مشاغل تجاری، توسط معاملات آتیِ قراردادهای خرید یا فروش، خریداری و یا فروش خود را به انجام رسانید. به عنوان مثال، اگر اعتقاد دارید که امسال نرخ بهره بالا می­رود، می توانید قراردادهای آتی اوراق قرضه دولتی خود را با پوزیشن شورت بفروشید.

به یاد داشته باشید که با بالا رفتن نرخ بهره، بهای اوراق قرضه کاهش می یابد و بنابراین اگر درست عمل کرده باشید، می­توانید با درگیر کردن سپرده خود در معاملات فیوچرز، سود عظیمی برای خود بسازید.

گروهی از افراد که هِدج نمی­کنند، اما در بازار برای گرفتن سود وارد معامله می­شود، سفته بازها یا speculators هستند. نسبت هدج کاران به سفته بازان تقریبا 3 : 1 است. سفته بازان برای اطمینان از وجود فعال و بازارهای نقدینگی بسیار مفید هستند.

مفهوم معاملات فیوچرز در بازار ارز دیجیتال چیست؟

تا به حال دیدیم که قراردادهای آتی بیشتر در حوزه کالاهای فیزیکی بکار گرفته می­شوند. البته در حال حاضر معاملات آتی پای خود را به دنیای ارز دیجیتال باز کرده است.

به طور نمونه معاملات آینده بیت کوین، نمونه ای از قراردادهای آتی است که در آن معامله گران قادرند حتی بدون آنکه بیت کوینی در دست داشته باشند، مستند بر پیش‌بینی خود از قیمت آینده این ارز، برای خرید یا فروش آن اقدام می­کنند. در حقیقت بستن قراردادهای آتی بیت کوین با تکیه بر معاملات پر خطر مالی که به آن سفته‌بازی یا Speculation گفته می­شود، انجام پذیر خواهد بود.

بهتر است با طرح یک مثال، با تاثیر قرارداد آتی بیت کوین بیشتر آشنا شویم. تصور کنید دو معامله گر برای مصون ماندن از ریسک بالا و پایین رفتن قیمت، یک قرارداد آتی امضا نمایند.