منظور از قراردادهای اختیار معامله چیست؟
معمولا برداشت ما از بازار بورس جایی است که عدهای خریدار و فروشنده در آن به خرید و فروش سهام شرکتها و اوراق بهادار مختلف مشغول هستند اما این تنها بخشی از اتفاقی است که در بورس میافتد و در بورس کالا و اوراق بهادار کشور بازارهای مختلفی وجود دارند و معاملات گوناگونی در این بازارها انجام میشود. امروز قرار است به سراغ یکی از این ابزارهای معاملاتی یعنی قراردادهای اختیار معامله برویم و شما را با مفهوم این نوع از قراردادها و چگونگی کارکرد آنها بیشتر آشنا کنیم. با ما همراه شوید.
قرارداد اختیار معامله چیست؟
قراردادهای اختیار معامله و قرارداهای آتی از مهمترین ابزارهای مشتقه در بازار بورس کالا و اوراق بهادار کشور به شمار میروند و به دلیل این نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه که مفهوم جدیدی در بازار بورس ایران هستند، بسیاری از سهامداران آشنایی زیادی با این قراردادها ندارند.
در یک معامله ساده شما معمولا برای دریافت یک کالا یا خدمات مبلغی را پرداخت و کالا یا خدمت مورد نیاز خود را هم دریافت میکنید اما در قراردادهایی مانند قرارداد اختیار معامله به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده میشود.
چگونگی کارکرد قرارداهای اختیار معامله
برای این که با کارکرد قرادادهای اختیار معامله بیشتر آشنا شوید، کار را با یک مثال آغاز میکنیم. فرض کنید در فرودین ماه 1400 که قیمت هر سکه 8 میلیون تومان است شما اختیار خرید این کالا را با همین قیمت در تاریخ اسفند 1400 از یک فروشنده خریداری و مبلغ 200 هزار تومان را هم به عنوان قیمت اختیار معامله مشخص میکنید. حال شما این اختیار را دارید که کالای مورد نظر را در سررسید مشخص شده با همان قیمت 8 میلیون تومان از فروشندهای که با او قرارداد اختیار معامله بستهاید، خریداری کنید.
در این شرایط اگر قیمت کالای مورد نظر افزایش پیدا کند مثلا در همین مثال قیمت سکه به 10 میلیون تومان برسد، شما سود کردهاید. نکته جالب در اینجا این است که شما اختیار معامله را خریداری کردهاید و اجباری برای انجام معامله مورد نظر ندارید.
یعنی اگر قیمت کالایی که خریداری کردهاید کاهش پیدا کرده باشد مثلا در همین مثال به 7 میلیون تومان رسیده باشد، میتوانید از اختیار خود استفاده نکنید. در این صورت تنها به اندازه همان مبلغی که به عنوان قیمت قرارداد اختیار معامله باید پرداخت کنید، یعنی 200 هزار تومان دچار ضرر میشوید.
شما میتوانید قراداد اختیار معامله را برای فروش یک کالا هم اعمال کنید. به این معنا که شما به عنوان خریدار قرارداد اختیار معامله، حق فروش یک دارایی را با قیمت مشخص در زمان تعیین شده خریداری میکند.
برای نمونه در همان مثال قبلی خریدار قرارداد، حق فروش سکه با همان قیمت 8 میلیون تومان را برای اسفند 1400 با همان قیمت اختیار معامله 200 هزار تومان از یک فروشنده خریداری میکند. در این حالت او میتواند در زمان سررسید کالای مورد نظر را با قیمت تعیین شده به فروشنده قرارداد بفروشد.
حال در نظر بگیرید که در اسفندماه قیمت سکه به 7 میلیون تومان رسیده باشد، در این شرایط خریدار قرارداد اختیار معامله سود میکند اما در صورتی هم که قیمت سکه به 10 میلیون تومان رسیده باشد وی میتواند از اختیار خود برای فروش کالای مورد نظر استفاده نکند.
همانگونه که احتمالا از این مثال متوجه شده باشید قراردادهای اختیار معامله یا آپشنها به دو دسته قرادادهای اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم میشوند.
اختیار خرید (Call Option)
در قراردادهای اختیار خرید حق خرید یک دارایی از پیش به خریدار قرارداد اختیار معامله داده میشود. کسانی به سراغ قرادادهای اختیار خرید میروند که منتظر افزایش قیمت دارایی هستند و میخواهند از این طریق با این نوع از قراردادهای به سود برسند. آنها قرارداد را با قیمت روز یک کالا خریداری میکنند تا در آینده با افزایش قیمتها به سود مورد نظرشان دست پیدا کنند.
اختیار فروش (Put Option)
قراردادهای اختیار فروش برعکس اختیار خرید هستند و در این قراردادها حق فروش یک دارایی با قیمت تعیین شده از قبل به معامله کننده داده میشود. در این حالت درست برعکس قراردادهای اختیار خرید صاحب قرارداد امیدوار به کاهش قیمتها است و با پیشبینی که از کم شدن قیمت یک دارایی دارد، دست به انعقاد قراردادهای اختیار فروش میزند.
بعضی نکات مهم در قراردادهای اختیار معامله
- برای آغاز فعالیت در نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه بازار مشتقه علاقهمندان به حضور در معاملات این بازار باید از کارگزاریهایی که مجوز معاملاتی برای قرادادهای بازار مشتقه را دارند کد معاملاتی دریافت کنند.
- زمان تسویه قراداد اختیار معامله، تاریخ سررسید مشخص شده در همان قرارداد است که در پایان روز معاملاتی این تسویه انجام میشود. کارمزد معامله نیز در همان روز به حساب سازمان بورس، کارگزار مربوطه و .. واریز میشود.
- قرادادهای اختیار معامله به دو سبک اروپایی و آمریکایی قابل اجرا هستند. در سبک اروپایی خریدار معامله تنها در زمان سررسید مشخص شده در قرارداد میتواند از حق خرید و فروش خود استفاده کند، اما در سبک آمریکایی خریدار در طول زمانی که مشخص شده است میتواند معامله را اجرایی و از حق خود برای خرید یا فروش یک کالا استفاده کند.
- معامله در بازار مشتقه بورس کالا روی یک دارایی پایه مانند سکه یا زعفران صورت میگیرد.
- در حال حاضر تنها در مورد بعضی کالاها و تعداد کمی از سهمها قرارداد اختیار معامله اعمال میشود.
- همان گونه که گفتیم یکی از نکات مهم در عبارت قرارداد اختیار معامله، کلمه اختیار است. به این معنی که اختیار خرید و فروش دارایی موردنظر به معامله کننده داده میشود و اجباری برای خرید و فروش کالای مشخص شده در قرارداد وجود ندارد اما در مورد فروشنده اختیار معامله چنین امکانی وجود ندارد و فروشنده قرارداد از قدرت اختیار برای انجام معاملات برخوردار نیست و باید تابع تصمیم خریدار باشد.
- برای تضمین پایبندی به قراردادهای اختیار معامله با توجه به این که پول یا کالایی بین طرفین تا زمان تاریخ مشخص شده در قرارداد رد و بدل نمیشود، هر دو طرف معامله ودیعهای را به اتاق پایاپای بورس تحویل میدهند.
- قرارداد اختیار معامله در بازار بورس ایران مفهوم نسبتا جدیدی محسوب میشود و برای اولین بار بورس اختیار معامله در سال 1973 در شیکاگو شروع به کار کرد که اکثر اوقات هم رتبه اول را از نظر حجم و تعداد معاملات انجام شده در این حوزه دارد.
- نوسانگیرها علاقه بسیاری به بازار آتی کالا دارند و سعی میکنند از نوسان قیمتها و پیشبینی آینده بازار برای رسیدن به سود در بازار مورد نظر استفاده کنند.
مزایای قراردادهای اختیار معامله
احتمالا این سوال برایتان پیش آمده باشد که قراردادهای اختیار معامله چه مزیتهایی برای خریدار یا فروشنده این نوع از قراردادها دارد. در زیر به برخی از این مزایا اشاره میکنیم که به درک بهتر قرادادهای اختیار معامله هم کمک بیشتری میکنند.
- کم شدن ریسک معاملات و کاهش نوسان بالای قیمتها در آینده
- کسب سود از قرارداهای اختیار معامله و حتی درآمدزایی از معامله مجدد این قرارداد به این معنا که شما میتوانید حق خرید یا فروش خود را بفروشید و از این طریق نیز کسب سود کنید.
- نیار به نقدینگی کمتر
- کاهش ریسک انجام معاملات
تفاوت قرادادهای اختیار معامله با قرادادهای آتی
همانگونه که اشاره کردیم قرارداد اختیار معامله اختیاری قانونی است که مطابق آن به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده میشود، اما در قراردادهای آتی یک خریدار متعهد میشود یک کالای مشخص شده را در تاریخ مشخص با قیمت معین از فروشنده کالا خریداری کند.
به زبان سادهتر میتوان گفت که در قرارداد اختیار معامله خریدار، اختیار یک معامله را خریداری میکند اما در قراردادهای آتی خریدار و فروشنده برای مبادله یک کالا متعهد میشوند.
سخن آخر
قراردادهای اختیار معامله از جمله مهمترین ابزار مشتقه در بازار بورس کالا و اوراق بهادار کشور به شمار میروند و طیف جدیدی از معاملات در بازار بورس این روزهای کشور نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه را شامل میشوند. در این نوع از قراردادها، به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده میشود.
قراردادهای اختیار معامله به دو دسته قراردادهای اختیار خرید و قراردادهای اختیار فروش تقسیم میشوند که در مورد اول حق خرید یک دارایی و در مورد دوم حق فروش یک دارایی با قیمت تعیین نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه شده از قبل به معامله کننده داده میشود. نکته مهم در خصوص قراردادهای اختیار معامله، کلمه اختیار است. به این معنی که اختیار و نه اجبار برای خرید و فروش دارایی موردنظر به خریدار قرارداد داده میشود.
در پایان هم باید اشاره کنیم که ما سعی کردیم به زبان ساده شما را با بازار آتی کالا و قراردادهای اختیار معامله آشنا کنیم اما این بازار هم مانند دیگر بازارهای مالی پیچیدگیهای خاص خود را دارد و حضور در آن به این سادگیها هم نیست. علاقهمندان به ورود و سرمایه گذاری در این حوزه، باید توانایی خوبی در پیش بینی آینده بازار و تحلیل دقیق و درست اتفاقات بازار سرمایه داشته باشند تا بتوانند به سودی که مد نظرشان است، دست پیدا کنند.
انجمن علمی مدیریت دانشگاه شهید بهشتی
به وبلاگ انجمن علمی مدیریت خوش آمدید. این وبلاگ در تاریخ ۱۶ آبان ۱۳۸۸ توسط جمعی از اعضا راه اندازی شد. با نظرات،انتقادات و پیشنهادات خود به بهتر شدن این وبلاگ سرعت ببخشید پذیرای نظراتتان هستیم. صفحات وبلاگ انجمن علمی مدیریت عبارتند از: وبلاگ عمومی دانشجویان رشته مدیریت : www.modiransbu.blogsky.com وبلاگ ویژه دانشجویان ورودی جدید رشته مدیریت: www.sbumanagers.blogsky.com پست الکترونیکی انجمن علمی مدیریت: [email protected] ادامه.
نظرسنجی
روزانهها
- سایت جدید انجمن علمی مدیریتاز این به بعد مطالب جدید در این سایت قرار می گیرد.
- مدیران آموزشی فردا
- لینک باکس مدیریت
- مجله الکترونیکی ویستا:موفقیت-شماره سوم-کسب و کار
- راهکار مدیریت
- پایگاه اطلاعات علمی مدیریت
- پایگاه تخصصی اتاق مدیریت ارتباط با مشتری
- وبسایت مرجع متخصصین ایران
- انجمن مدیریت ایران
- سازمان مدیریت صنعتی
- وب سایت مرجع مدیران
- دایرة المعارف مالی و سرمایه گذاری
- پایگاه اطلاع رسانی ثبت کنفرانسها و همایشها
- وبسایت دکتر احمد روستا
- وبسایت دکتر حسین عبده تبریزی
پیوندها
- انجمن علمی حسابداری دانشکده
- آموزش سرمایه گذاری و مدیریت سرمایهدانلود رایگان مقالات مالی و سرمایه گذاری
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
- وبلاگ جشن فارغ التحصیلی ۸۵ های دانشکده
- پرتال دانشگاه شهید بهشتی
- دانشکده مدیریت دانشگاه شهید بهشتی
- وبلاگ دانشجویان مدیریت IT دانشکده
- پارک بازاریابی ایران
- سایت جدید انجمن علمی مدیریت دانشگاه شهید بهشتی
دستهها
ابر برجسب
برگهها
- سایت جدید انجمن علمی مدیریت
جدیدترین یادداشتها
- سایت جدید انجمن علمی مدیریت
- تست خودشناسی
- چگونه یک Search آسان داشته باشیم؟
- تولید کاربردی
- موفقیت شرکت خودروساز ژاپنی ؛ چرا و چگونه ؟ ؟
- مدیریت تعارض
- طنزهای مدیریتی
- مفاهیم زیرساختی مدیریت
- تکنیک های زبانی
- معرفی کتاب: هنر رزم
- کایزن (بهبود مستمر)
- تولید ناب
- سازمان و مسئولیتهای اجتماعی
- برند رهبری-(Brand Leadership)
- شرکت بوئینگ (Boeing) از بنگاه های برتر جهانی
- تست میزان پرورش نیم کره راست مغز!
- روانشناسی و مدیریت خشم
- کارآفرینی و کارآفرین شدن
- رموز موفقیت یک کارآفرین خارجی(ری کراک در مک دونالد)
- ۱۴ اشتباه مهلک مدیران
- تصمیم گیری
- مدیریت استراتژیک+۳رویکرد برتر در آن
- خلاصهی مفاهیم مدیریت
- کوتاه، اما خواندنی
- اندر فواید بحران اقتصادی
- نقش مدیریت منابع انسانی سازمانها در مواجهه با بحران اقتصاد جهانی
- مدیریت استعداد(همسو سازی عملکرد کارکنان)
- سامانهی مدیریت در تئوری آشوب.
- زبان بدن
- اصول مهم موفقیت بیل گیتس
- مفاهیم سازمانی
- اصول یک مصاحبه ی کاری خوب
- سریال ۳۰۰ نکته درباب مدیریت اسلامی-قسمت(۵)م
- مفاهیم سازمانی
- از رهبری سطح پنجم به سطح تعالی در رهبری
- سریال ۳۰۰ نکته درباب مدیریت اسلامی-قسمت(۴)م
- مدیریت زمان
- چهارده اصل دمینگ
- سریال ۳۰۰ نکته درباب مدیریت اسلامی-قسمت(۳)م
- تصمیم گیری گروهی
نویسندگان
بایگانی
تقویم
ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 |
جستجو
تاریخچه شروع معاملات آتی (اوراق مشتقه)- بخش اول
تاریخچه شروع معاملات آتی ( اوراق مشتقه)
تولیدکنندگان گندم شیکاگو در سال 1848 برای فروش محصولات خود نیاز به بازاری داشتند تا معاملات نقدی را انجام دهند یعنی گندم بدهند و پول آن را بستانند . به تدریج کشاورزان (فروشندگان) و دلالان (خریداران) شروع را پایه ریزی (Futures) به گرفتن نوعی تعهد جهت دریافت وجه نقد خود در آینده کردند و زمینه معاملات آتی کردند، بدین معنی که تولیدکننده موافقت نماید که محصول خود را به خریدار در تاریخ آینده (تاریخ تحویل کالا) با قیمت توافق شده بفروشد. در این راستا کشاورز از ق بل می داند که وجه خود را دریافت می کند و دلال نیز از قیمت کالا با خبر می شود و این معامله برای هر دو طرف معامله سودمند است . این نوع قراردادها به سرعت رایج شد و قراردادها را قبل از تاریخ تحویل دست به دست چرخاند . اگر دلالی احساس نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه می کرد نیازی به گندم ندارد، قرارداد خود را به فردی که گندم را نیاز داشت می فروخت ، مشابه آن نیز ، تولیدکننده که قصد عدم تحویل گندم را داشت مسوولیت تحویل واقعی گندم را به دیگری منتقل می کرد . قیمت قرارداد وابستگی به وضعیت و حرکت قیمت گندم و سیستم عرضه و تقاضا در بازار داشت . این قر اردادها با اندکی تغییرات به سرعت تبدیل به ابزاری حمایتی برای طرفین معامله که بازار بر خلاف نظر آنها حرکت می کرد ، تبدیل شد . مثلا در شرایط بد آب و هوا ، افرادی که قرارداد فروش گندم منعقد کرده اند ، علاقه مند هستند ، قراردادهای ارزشمند خود را به دلیل کاهش عرضه گندم ، نگه دارند ، برخلاف آن ، چنانچه تولید مازاد بر تقاضا باشد ، ارزش قراردادهای فروش نیز کاهش می یابد . به علاوه ، این وضعیت معامله گرانی را که قصد خرید و فروش گندم را نداشته و صرفا به عنوان پذیرش ریسک قیمت گندم و تحصیل سود وارد معامله شده اند نیز تر غیب می کند . درنتیجه معامله در قراردادهای آتی حالتی بسیار سودمند در سرمایه گذاری داشته و باعث ورود کالاهای دیگر به بازار آتی می شود و زمینه ای را ایجاد می کند که شکل در سال 1848 در آمریکا شکل م ی گیرد . CBOT قراردادهای آتی منظم و قانونمند می شوند و به دنبال آن بورس بنابراین به طور اساسی و زیربنایی محلی عمومی برای خریداران و فروشندگان ایجاد می گردد تا برای قراردادهای سلف و آینده خود مذاکره کنند .
در شیکاگو باعث رونق بازارهای محلی دیگر شد تا کالاهای CBOT شهرت قراردادهای آتی و موفقیت بورس معینی را بر اساس ساختا ر بومی کشورها پایه ریزی و معامله قراردادهای آتی را تسهیل کند . در اوایل قرن بیستم همان طور که سیستم حمل ونقل و ارتباطات رونق بیشتری یافت ، انبارهای مرکزی نیز در بازارهای اصلی برای توزیع کالاها به صورتی مقرون به صرفه و اقتصادی ساخته شدند . کالاهای کشاورزی ب ه طور وسیع تری مورد معامله قرار گرفتند ولی مادامی که بازار آتی برای هر کالایی خریداران و فروشندگان زیادی داشته باشد ، قابل توجه است .
(OTC) معاملات فر ابورسی
معامله فرابورسی نوعی از معامله جایگزین است که به شبکه معامله گرانی که به طور حضوری با یکدیگر ملاقات نمی کنند ، اطلاق می شود و از طریق تلفن ، و یا کامپیوتر با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند . معاملات مذکور اغلب بین موسسات مالی انجام شده و نیز می تواند به عنوان ابزارهای رایج میان بازارسازان تلقی گردد .
تمام سخنان معامله گران پشت تلفن ضبط می شود تا چنانچه اختلافی بین معامله گران رخ دهد به آن استناد شود.
خریدار و فروشنده می توانند نحوه قراردادهای معامله شده در بازارهای فرا بورسی (OTC) را به دلخواه خود در آورند، لذا نیازی نیست شرایط قرارداد عینا مشابه آنچه در بورس عمل می شود، تعیین گردد .
انواع بازارهای فر ابورسی (OTC)
در دنیا سه نوع بازار فرا بورسی وجود دارد :
1. بازار معاملاتی سنتی :
در این بازار معامله گران به عنوان بازار ساز ، قیمت خرید و فروش خود را اعلام می کنند . معامله گران قیمت های خود را پیشنهاد داده و قیمت قابل اجرا از طریق تلفن مذاکره شده و یا برخی اوقات از طریق سایت های مخابراتی اعلام می شود . این گونه معاملات به نام معامله دو طرفه خوانده شده زیرا دو طرف معامله از قیمتی که در یک مقطع زمانی توسط تلفن ارائه می شود ، مطلع می گردند .
2. بازار معاملاتی الکترونیکی :
این بازار تقریبا شبیه معا ملات الکترونیکی در بورس است ولی به این دلیل بازارهای فرابورسی خوانده می شود که از استاندارد کمتری برخوردار و فاقد قرارداد طراحی شده و فاقد معاملات مشتقه شفاف می باشد .
3. بازار معاملاتی بهینه :
بازار معاملاتی اخیر ترکیبی از دو بازار پیشین بوده و معامل ه گر بر اساس آنها به معاملات الکترونیکی می پردازد . معامله گر قیمت خرید و فروش خود را انحصارا به اطلاع فعالان بازار می رساند . معامله گر در این شکل معامله به عنوان طرف معامله در هر قرارداد عمل می کند ، لذا نصف ریسک اعتباری در بازار به او برمی گردد .
مفاهیم قرارداد سلف ، قرارداد آتی ، اختیار معامله
قرارداد سلف ، توافقی است بین دو طرف که خارج از بورس منعقد می شود و به منظور خرید یا فروش یک دارایی در تاریخ آینده با قیمت مورد توافق دو طرف هنگام امضای قرارداد تعیین می گردد و جزو قدیمی ترین و ابتدایی ترین قراردادهای مشتقه تلقی می شود .
قرارداد آتی :
قرارداد آتی توافقی است بین دو طرف که در بورس منعقد می شود و به منظور خرید یا فروش مقداری معین و با کیفیتی مشخص از یک دارایی در زمان مشخصی در آینده با قیمت مورد توافق هنگام امضای قرارداد تعیین می گردد.
قرارداد اختیار معامله :
این قرارداد دو طرف دارد :
1. خریدار اختیار معامله و قرارداد آن عبارت است از :
قراردادی که به دارنده آن حقی را جهت خرید یا فروش یک دارایی پایه (کالا) در زمانی مشخص و قیمتی معین در آینده بدون اینکه اجباری در معامله داشته باشد ، می دهد .
2. فروشنده اختیار معامله و قرارداد آن عبارت است از :
قراردادی که چنانچه خریدار تقاضای اجرای تعهد فروشنده را بنماید ، فروشنده موظف به اجرای تعهد و فروش دارایی (کالا) به خریدار می باشد . فروشنده اختیار مبلغی را به عنوان پشتوانه قیمت معامله به نام حق بیمه از خریدار دریافت می کند . ( Premium )نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه
تفاوت بین بازار نقدی و آتی :
کالاها در دو بازار نقدی و آتی مورد معامله قرار می گیرند، گرچه دو بازار فوق از یکدیگر مجزا هستند ولی به هرحال به شکلی با هم مرتبط هستند . کالاها به صورت نقدی و بر اساس مذاکره در بازار نقدی که عموما بازار واقعی است، خرید و فروش می شوند .
نوعا قراردادها نیاز به تحویل واقعی کالای مورد معامله واقع شده را مطرح می کنند، به علاوه ممکن است در بحث تحویل، اشاره به تحویل فوری و یا در آینده زمان مشخصی تعیین شود .
به هرحال بازار آتی ها، خرید و فروش دارایی پایه را بر اساس توافقنامه ای که به قراردادی استاندارد تبدیل شده، تسهیل کرده و به کالایی مشخص اشاره شده و بدین معنی نیست که قطعا کالای فیزیکی رد و بدل شود . مبنای قرارداد آتی در ارتباط با کیفیت کالا، کمیت کالای قابل تحویل و تاریخ تحویل بسیار مشخص است . مع الوصف بازار آتی خود را درگیر انتقال مالکیت فوری کالایی نمی کند مگر اینکه نتیجه قرارداد به تحویل کالا ختم شود . بنابراین در بازارهای آتی بدون در نظر گرفتن اینکه فردی صاحب کالای تحت تملک خود باشد یا نباشد قراردادها قابل خرید و فروش هستند .
نحوه پرداخت وجه در بازارهای کالایی که معاملات در آنها به صورت نقدی یا سلف انجام می شود در هر کشوری فرق دارد، مثلا در هندوستان پرداخت وجه کالا تا 11 روز و تحویل کالا نیز 11 روز طول می کشد و اینگونه پرداخت ها توافق بین خریدار و فروشنده است . چنانچه عوامل پیش بینی نشده ای اتفاق افتد و منجر به عدم تحویل کالا شود، خریدار و فروشنده به طور توافقی موضوع را فیصله داده و با یکدیگر تسویه نقدی می کنند . در بازار معاملات آتی مبتنی بر تسویه مالی که یکی از هدف های آن خرید و فروش کالا برای آینده است، بر خلاف که شامل «مدیریت ریسک» بازاری که پشتوانه ت حویل کالا در آن است، معامله روی قرارداد آتی براساس و هدف هج کردن (پوشش ریسک) استوار شده، انجام می شود . لذا اکثرا چنین قراردادهایی پیش از تاریخ سررسید قرارداد تسویه مالی شده و خیلی به ندرت به تحویل کالا منجر شوند .
سرمایه گذاران و سوداگران ریسک پذیر (Speculators) که بازیگران کلیدی بازارهای آتی بوده، به دنبال شکار اینگونه قراردادها هستند تا از حرکت قیمت ها سود ببرند و چندان علاقه ای به تحویل گرفتن یا تحویل دادن کالای مورد معامله ندارند .
به تفاوت در قیمت های یک ک الا در معاملات نقدی در مقایسه با معاملات آتی مربوط (Basis) اصطلاح پایه و مبنا می شود .
قیمت نقدی یعنی قیمت واقعی یک کالای حقیقی موجود در بازار، در حالی که قیمت آتی اشاره به قیمت قراردادی دارد که در بازار آتی ها معامله می شود . گرچه به طور اساسی قیمت های نقد و آتی ها متفاوت هستند ولی به علت وابستگی آنها به یکدیگر تمایل به حرکت موازی نزدیک به هم دارند و بدون توجه به شرایط بازار به دلیل اهداف این قراردادها قیمت معاملات آتی و نقدی تمایل به یکسان شدن در تاریخ سررسید دارند . در راستای نزدیک و نزدیک تر شدن قیمت آتی ها با قیمت نقدی هر دو مدل قیمت ها تمایل به نشان دادن کمتر شدن تفاوت با یکدیگر دارند و معروف است به (Convergence) این فرایند تشابه قیمت آتی ها با قیمت نقد به نام تلاقی یا یکسویی قیمت ها گونه ای که هر قدر قرارداد آتی ها به تاریخ انقضا نزدیک می شود، در واقع قیمت قرارداد نقد را نمایان می سازد .
در مطالب بعدی به بررسی جنبه های دیگر نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه معاملات آتی میپردازیم.
[این مطلب توسط آقای کاظم نجفی برای سایت انجمن علمی مدیریت ارسال شده است.]
منظور از قراردادهای اختیار معامله چیست؟
معمولا برداشت ما از بازار بورس جایی است که عدهای خریدار و فروشنده در آن به خرید و فروش سهام شرکتها و اوراق بهادار مختلف مشغول هستند اما این تنها بخشی از اتفاقی است که در بورس میافتد و در بورس کالا و اوراق بهادار کشور بازارهای مختلفی وجود دارند و معاملات گوناگونی در این بازارها انجام میشود. امروز قرار است به سراغ یکی از این ابزارهای معاملاتی یعنی قراردادهای اختیار معامله برویم و شما را با مفهوم این نوع از قراردادها و چگونگی کارکرد آنها بیشتر آشنا کنیم. با ما همراه شوید.
قرارداد اختیار معامله چیست؟
قراردادهای اختیار معامله و قرارداهای آتی از مهمترین ابزارهای مشتقه در بازار بورس کالا و اوراق بهادار کشور به شمار میروند و به دلیل این که مفهوم جدیدی در بازار بورس ایران هستند، بسیاری از سهامداران آشنایی زیادی با این قراردادها ندارند.
در یک معامله ساده شما معمولا برای دریافت یک کالا یا خدمات مبلغی را پرداخت و کالا یا خدمت مورد نیاز خود را هم دریافت میکنید اما در قراردادهایی مانند قرارداد اختیار نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه معامله به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده میشود.
چگونگی کارکرد قرارداهای اختیار معامله
برای این که با کارکرد قرادادهای اختیار معامله بیشتر آشنا شوید، کار را با یک مثال آغاز میکنیم. فرض کنید در فرودین ماه 1400 که قیمت هر سکه 8 میلیون تومان است شما اختیار خرید این کالا را با همین قیمت در تاریخ اسفند 1400 از یک فروشنده خریداری و مبلغ 200 هزار تومان را هم به عنوان قیمت اختیار معامله مشخص میکنید. حال شما این اختیار را دارید که کالای مورد نظر را در سررسید مشخص شده با همان قیمت 8 میلیون تومان از فروشندهای که با او قرارداد اختیار معامله بستهاید، خریداری کنید.
در این شرایط اگر قیمت کالای مورد نظر افزایش پیدا کند مثلا در همین مثال قیمت سکه به 10 میلیون تومان برسد، شما سود کردهاید. نکته جالب در اینجا این است که شما اختیار معامله را خریداری کردهاید و اجباری برای انجام معامله مورد نظر ندارید.
یعنی اگر قیمت کالایی که خریداری کردهاید کاهش پیدا کرده باشد مثلا در همین مثال به 7 میلیون تومان رسیده باشد، میتوانید از اختیار خود استفاده نکنید. در این صورت تنها به اندازه همان مبلغی که به عنوان قیمت قرارداد اختیار معامله باید پرداخت کنید، یعنی 200 هزار تومان دچار ضرر میشوید.
شما میتوانید قراداد اختیار معامله را برای فروش یک کالا هم اعمال کنید. به این معنا که شما به عنوان خریدار قرارداد اختیار معامله، حق فروش یک دارایی را با قیمت مشخص در زمان تعیین شده خریداری میکند.
برای نمونه در همان مثال قبلی خریدار قرارداد، حق فروش سکه با همان قیمت 8 میلیون تومان را برای اسفند 1400 با همان قیمت اختیار معامله 200 هزار تومان از یک فروشنده خریداری میکند. در این حالت او میتواند در زمان سررسید کالای مورد نظر را با قیمت تعیین شده به فروشنده قرارداد بفروشد.
حال در نظر بگیرید که در اسفندماه قیمت سکه به 7 میلیون تومان رسیده باشد، در این شرایط خریدار قرارداد اختیار معامله سود میکند اما در صورتی هم که قیمت سکه به 10 میلیون تومان رسیده باشد وی میتواند از اختیار خود برای فروش کالای مورد نظر استفاده نکند.
همانگونه که احتمالا از این مثال متوجه شده باشید قراردادهای اختیار معامله یا آپشنها به دو دسته قرادادهای اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم میشوند.
اختیار خرید (Call Option)
در قراردادهای اختیار خرید حق خرید یک دارایی از پیش به خریدار قرارداد اختیار معامله داده میشود. کسانی به سراغ قرادادهای اختیار خرید میروند که منتظر افزایش قیمت دارایی هستند و میخواهند از این طریق با این نوع از قراردادهای به سود برسند. آنها قرارداد را با قیمت روز یک کالا خریداری میکنند تا در آینده با افزایش قیمتها به سود مورد نظرشان دست پیدا کنند.
اختیار فروش (Put Option)
قراردادهای اختیار فروش برعکس اختیار خرید هستند و در این قراردادها حق فروش یک دارایی با قیمت تعیین شده از قبل به معامله کننده داده میشود. در این حالت درست برعکس قراردادهای اختیار خرید صاحب قرارداد امیدوار به کاهش قیمتها است و با پیشبینی که از کم شدن قیمت یک دارایی دارد، دست به انعقاد قراردادهای اختیار فروش میزند.
بعضی نکات مهم در قراردادهای اختیار معامله
- برای آغاز فعالیت در بازار مشتقه علاقهمندان به حضور در معاملات این بازار باید از کارگزاریهایی که مجوز معاملاتی برای قرادادهای بازار مشتقه را دارند کد معاملاتی دریافت کنند.
- زمان تسویه قراداد اختیار معامله، تاریخ سررسید مشخص شده در همان قرارداد است که در پایان روز معاملاتی این تسویه انجام میشود. کارمزد معامله نیز در همان روز به حساب سازمان بورس، کارگزار مربوطه و .. واریز میشود.
- قرادادهای اختیار معامله به دو سبک اروپایی و آمریکایی قابل اجرا هستند. در سبک اروپایی خریدار معامله تنها در زمان سررسید مشخص شده در قرارداد میتواند از حق خرید و فروش خود استفاده کند، اما در سبک آمریکایی خریدار در طول زمانی که مشخص شده است میتواند معامله را اجرایی و از حق خود برای خرید یا فروش یک کالا استفاده کند.
- معامله در بازار مشتقه بورس کالا روی یک دارایی پایه مانند سکه یا زعفران صورت میگیرد.
- در حال حاضر تنها در مورد بعضی کالاها و تعداد کمی از سهمها قرارداد اختیار معامله اعمال میشود.
- همان گونه که گفتیم یکی از نکات مهم در عبارت قرارداد اختیار معامله، کلمه اختیار است. به این معنی که اختیار خرید و فروش دارایی موردنظر به معامله کننده داده میشود و اجباری برای خرید و فروش کالای مشخص شده در قرارداد وجود ندارد اما در مورد فروشنده اختیار معامله چنین امکانی وجود ندارد و فروشنده قرارداد از قدرت اختیار برای انجام معاملات برخوردار نیست و باید تابع تصمیم خریدار باشد.
- برای تضمین پایبندی به قراردادهای اختیار معامله با توجه به این که پول یا کالایی بین طرفین تا زمان تاریخ مشخص شده در قرارداد رد و بدل نمیشود، هر دو طرف معامله ودیعهای را به اتاق پایاپای بورس تحویل میدهند.
- قرارداد اختیار معامله در بازار بورس ایران مفهوم نسبتا جدیدی محسوب میشود و برای اولین بار بورس اختیار معامله در سال 1973 در شیکاگو شروع به کار کرد که اکثر اوقات هم رتبه اول را از نظر حجم و تعداد معاملات انجام شده در این حوزه دارد.
- نوسانگیرها علاقه بسیاری به بازار آتی کالا دارند و سعی میکنند از نوسان قیمتها و پیشبینی آینده بازار برای رسیدن به سود در بازار مورد نظر استفاده کنند.
مزایای قراردادهای اختیار معامله
احتمالا این سوال برایتان پیش آمده باشد که قراردادهای اختیار معامله چه مزیتهایی برای خریدار یا فروشنده این نوع از قراردادها دارد. در زیر به برخی از این مزایا اشاره میکنیم که به درک بهتر قرادادهای اختیار معامله هم کمک بیشتری میکنند.
- کم شدن ریسک معاملات و کاهش نوسان بالای قیمتها در آینده
- کسب سود از قرارداهای اختیار معامله و حتی درآمدزایی از معامله مجدد این قرارداد به این معنا که شما میتوانید حق خرید یا فروش خود را بفروشید و از این طریق نیز کسب سود کنید.
- نیار به نقدینگی کمتر
- کاهش ریسک انجام معاملات
تفاوت قرادادهای اختیار معامله با قرادادهای آتی
همانگونه که اشاره کردیم قرارداد اختیار معامله اختیاری قانونی است که مطابق آن به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده میشود، اما در قراردادهای آتی یک خریدار متعهد میشود یک کالای مشخص شده را در تاریخ مشخص با قیمت معین از فروشنده کالا خریداری کند.
به زبان سادهتر میتوان گفت که در قرارداد اختیار معامله خریدار، اختیار یک معامله را خریداری میکند اما در قراردادهای آتی خریدار و فروشنده برای مبادله یک کالا متعهد میشوند.
سخن آخر
قراردادهای اختیار معامله از جمله مهمترین ابزار مشتقه در بازار بورس کالا و اوراق بهادار کشور به شمار میروند و طیف جدیدی از معاملات در بازار بورس این روزهای کشور را شامل میشوند. در این نوع از قراردادها، به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده میشود.
قراردادهای اختیار معامله به دو دسته قراردادهای اختیار خرید و قراردادهای اختیار فروش تقسیم میشوند که در مورد اول حق خرید یک دارایی و در مورد دوم حق فروش یک دارایی با قیمت تعیین شده از قبل به معامله کننده داده میشود. نکته مهم در خصوص قراردادهای اختیار معامله، کلمه اختیار است. به این معنی که اختیار و نه اجبار برای خرید و فروش دارایی موردنظر به خریدار قرارداد داده میشود.
در پایان هم باید اشاره کنیم که ما سعی کردیم به زبان ساده شما را با بازار آتی کالا و قراردادهای اختیار معامله آشنا کنیم اما این بازار هم مانند دیگر بازارهای مالی پیچیدگیهای خاص خود را دارد و حضور در آن به این سادگیها هم نیست. علاقهمندان به ورود و سرمایه گذاری در این حوزه، باید توانایی خوبی در پیش بینی آینده بازار و تحلیل دقیق و درست اتفاقات بازار سرمایه داشته باشند تا بتوانند به سودی که مد نظرشان است، دست پیدا کنند.
توضیحات دوره
بازار مشتقه بزرگترین بازار مالی جهان به ارزش هزار تریلیون دلار (چهارصدبرابر بازار کریپتوها) می باشد. دلیل توجه خیره کننده معامله گران امکان استفاده از اهرم، کسب سود در ریزش بازار و ابزارهای هج و اربیتراژ می باشد. در سالهای اخیر این بازارها در ایران هم توجه معامله گران را به خود جلب کرده است اما هنوز نوپا و آماده رشد می باشد.
ریسک و عدم اطمینان،یکی از امورجدانشدنی فعالیت های اقتصادی می باشد.در این راستا فعالان اقتصادی همواره بدنبال حدأقل سازی ریسک های خود هستند.متخصصان مالی در راستای پوشش ریسک و حل مشکل فوق الذکر ابزارهای جدیدی را ابداع کرده اند.یکی از این اختراع های بزرگ، ابزارهای مالی مشتقه می باشد.علت نامگذاری آن ها به ابزار مشتقه این است که ارزش آن ها از ارزش دارایی های دیگر،اوراق بهادار،نرخ بهره،کالاهای اساسی و شاخص اوراق بهادار منتج شده است.
در قراردادهای مشتقه،طرفین قرارداد می پذیرند که هریک کاری را که توافق شده در آینده و در زمان مشخصی انجام دهند.در این معاملات سرعت نقدشوندگی بالا بوده و در عین حال هزینه های کمتری را در بازار ایجاد میکنند. ابزارهای نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه مشتقه در انتقال ریسک بازار و کاهش هزینههای تأمین مالی نیز مؤثر هستند و همین امر، باعث افزایش بازده دارایی میشود.
با بکارگیری ابزار مشتقه یک اهرم شکل میگیرد بدین صورت که تغییر کوچکی در روند قیمت دارایی پایه میتواند تغییرات قابل توجهی در ارزش اوراق مشتقه ایجاد کند.بعبارتی دیگر با بکارگیری اهرم در این معاملات سرمایه گذاران میتوانند با مبلغی چندین برابر سرمایه خود خرید و فروش کنند.در صورتی که ارزش اوراق مشتقه طبق انتظار افراد رشد کند، امکان دستیابی به سود را برای سرمایهگذاران فراهم میکند. همان طور که گفته شد، با استفاده از ابزارهای مشتقه میتوان خطر دارایی پایه را پوشش داده و کم کرد. از طرف دیگر، در موقعیتهایی که ارزش مشتقات به اتفاق یا شرایط خاصی وابسته باشد، اختیاراتی برای طرفین ایجاد کرد.
از جمله آثار مثبت ابزار مشتقه می توان به نقدشوندگی بالا،استفاده از اهرم در معاملات،کاهش هزینه خطر و کاهش ریسک قیمت ها اشاره کرد.
ثبت نام بورس کالا خودرو + آموزش نحوه دریافت کد خرید و عرضه سیمان و فولاد
عرضه خودرو در بورس کالا و نحوه خرید خودرو از بورس کالا دارای مراحل مختلف است.
به گزارش ایمنا، برای خرید هر نوع کالایی در بورس کالا باید ابتدا ثبت نام بورس کالا را انجام داد و کد بورس کالا دریافت کرد. این مرحله فقط یک بار انجام میگیرد.
بورس ایران
بازار بورس ایران به چهار دسته تقسیم میشود:
- بازار بورس اوراق بهادار
- بازار فرابورس
- بازار بورس کالا
- بازار بورس انرژی
بورس کالا چیست
بورس کالا، بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضهکنندگان، کالای خود را عرضه میکنند. در این بازار، کالای مربوطه پس از بررسیهای کارشناسی و قیمتگذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه میشود.
دریافت کد بورس کالا
مراحل دریافت کد بورس کالا برای اشخاص حقیقی ایرانی عبارت است از:
- ثبت نام در سامانه سجام sejam.ir
- احراز هویت سجام (در صورتی که دو مرحله بالا را قبلاً انجام دادهاید نیازی به انجام مجدد نیست و دقت کنید حتماً باید انجام شود تا بتوانید مراحل بعدی ثبت نام را طی کنید)
- با در دست داشتن فرم حساب وکالتی بورس کالا به بانک مراجعه کنید.
- ثبت نام در سامانه انبارها https://app.nwms.ir/quick-register
- ثبت نام در سامانه جامع تجارت و دریافت کد نقش www.ntsw.ir اطلاعات تکمیل شود و قید شود قصد خرید چه کالایی دارید.
- ثبت نام در بورس اوراق بهادار کارگزاری
شما میتوانید از طریق این سیستم به صورت همزمان نسبت به دریافت کد بازار فیزیکی و یا بازارهای مالی بورس کالا (مشتقه و گواهی سپرده) اقدام نمائید و یا در صورت تمایل تنها برای یکی از این بازارها اقدام به دریافت کد نمائید.
مدارک مورد نیاز جهت صدور کد مشتریان بازار فیزیکی
مشتریان حقوقی ایرانی:
- اصل فرم درخواست کد حقوقی ایرانی
- کپی برابر اصل شده کارت ملی و شناسنامه مدیر عامل و تمام اعضا هیأت مدیره (صفحه توضیحات در صورت لزوم)
- اساسنامه،
- روزنامه رسمی تأسیس و آخرین تغییرات اعضا هیأت مدیره و سایر روزنامههای رسمی مهم (تغییر نام و …)
- صورتهای مالی حسابرسی شده آخرین دوره (در صورت عدم شمول برای حسابرسی، اظهارنامه مالیاتی)
- پروانه بهره برداری و سایر مجوزهای فعالیت معتبر
- سایر موارد در صورت نیاز به تشخیص کمیته
ورود به سجام و آغاز مراحل ثبتنام
در اولین مرحله از ورود به بورس کالا باید اقدامات لازم را برای ثبت در سجام انجام دهید. شما میتوانید از طریق ثبتنام در سامانه سجام اطلاعات و مشخصات خود را ثبت کنید و دیگر نیاز به تکرار و ثبت مجدد اطلاعات نیست، چراکه اطلاعات شما برای تمامی مراحل مرتبط با نهادهای مالی ثبت میشود و حتی برای تغییر کارگزاری نیازی به ارائه اطلاعات نخواهید داشت. بعد از ثبت اطلاعات و مشخصات خود، در صورت نیاز میتوانید اطلاعات مربوط بهحساب بانکی خود را ویرایش نمائید.
یکی از مدارک مهمی که برای ثبت نام در بورس کالا لازم است، کد درخواست کد حقیقی یا حقوقی از بورس کالاست. این فرم را در مراجعه به کارگزاری برای دریافت کد بورس کالا در اختیارتان میگذارند.
فرم درخواست صدور کد شخص حقیقی
فرم درخواست صدور کد شخص حقوقی
گاهی اوقات مشتریهای بورس کالا معاملاتشان را رسماً به عهده وکیل میگذارند. برای معرفی وکیل به بورس کالا هم به تکمیل فرم مخصوصی نیاز است و در صورت نیاز میتوانید از سایت بورس کالا یا کارگزاری دریافت کنید.
مراحل صدور کد برای مشتریان بازار مشتقه
اگر از آن دسته سرمایهگذارانی هستید که میخواهید در بازار مشتقه بورس کالا فعالیت کنید، باید کد معاملاتی بازار مشتقه داشته باشید. بازار معاملات مشتقه بخشی از بورس کالاست که در آن با توجه به نیاز بعضی بازارها و ماهیت کالاها ابزارهای مالی جدیدی برای معامله تعریف شده است. قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله مربوط به این بازار میشوند. در این بازار قراردادهای خاصی بر پایه دارایی تعریف میشود.
برای دریافت کد معاملاتی بازار مشتقه باید مراحل زیر را طی کنید:
- مراجعه به کارگزار دارای مجوز فعالیت در بازار موردنظر و دریافت فرمها و فهرست مدارک لازم
- تکمیل فرمهای مربوطه (بهصورت فایل و امضانشده) و ارائه تصویر مدارک لازم به کارگزار
- کارگزار بعد از بررسی مدارک و مطابقتدادن فرمها، درخواست کد شما را در سامانه مشتریان صادر و فایل مدارکتان را در این سامانه بارگذاری میکند
- کارشناسان بورس کالا مدارک و تقاضای شما را بررسی میکنند و در صورتی که مشکلی وجود نداشته باشد، تقاضای شما را تأیید میکنند
- بعد از تائید اولیه، فرم درخواست کد تأیید شده از طرف بورس برای کارگزاری فرستاده میشود تا کارگزاری این فرم را برای مهر و امضای تمامی صفحات در اختیار مشتری بگذارد
- بارگذاری فرم درخواست کد تأیید شده با مهر و امضای اصل (رنگی) در سامانه و ارسال فیزیکی
- صدور کد معاملاتی بازار مشتقه
- ارسال اطلاعات به مدیریت توسعه بازار مشتقه جهت فعالسازی حساب عملیاتی
- مدیریت توسعه بازار مشتقه کد مشتری را فعال میکند
برای دریافت کد معاملاتی مشتقه، باید کد سهامداری داشته باشید و این کد را در فرم درخواست کد در قسمت مشخص شده بنویسید.
صدور کد معاملاتی عام بورس کالای ایران
پس نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه از ارائه مدارک توسط فرد متقاضی به مسئول پذیرش و ثبتنام، معمولاً در عرض سه روزی کاری، حتماً باید مدارک کامل مشتری توسط کارگزاری تأیید شوید. این فرایند درواقع باید توسط کارگزاری انجام شود و اگر در این زمینه مشکلی وجود داشته باشد، باید مشکل حتماً به کارگزار اعلام شود.
ثبت نام در بورس کالای ایران برای گروههای خاص و شیوه صدور کد
برای دریافت کد بورس کالای خاص یا گروههای خاص، لازم است که متقاضی مدارک و مستندات خود را به کمیته پذیرش مشتریان ارائه کند. مشتریانی که در این زمینه واجد شرایط خاصی باشند که به آنها در دریافت بیش از یک کالا اجازه دهد، میتوانند برای هر کالا، یک فرایند اخذ کد جداگانه را طی کنند. در این زمینه کاملاً مشهود است که دریافت کد معاملاتی بورس کالا خاص برای هر مشتری باید انجام شود.
در این زمینه ظرف ۱۰ روزی کاری، پس از ارائه مدارک لازم توسط مشتری با کمک کارگزاری به کمیته، دبیر اظهارنظر خود را برای احراز یا عدم احراز شرایط بهصورت رسمی اعلام کند. درنهایت کمیته باید ظرف نهایت ۵ روز کاری تصمیمگیری خود را در این زمینه برای رد یا قبول درخواست به مشتری اعلام کند.
دیدگاه شما