الگوی کندل استیک هارامی چیست؟

مشخصات یک شمع (کندل)

نمودار شمعی ژاپنی یا کندل استیک چیست؟

نمودار شمعی ژاپنی Candlestick یک نمودار قیمت است که در واقع در بازارهای مالی و تحلیل‌های تکنیکال مورد استفاده قرار می‌گیرد. کندل استیک قیمتهای بالا، پائین و باز یا بسته بودن یک اوراق بهادار را در یک بازه زمانی نمایش می دهد. این نمودار معروفترین و پر کاربرد ترین نموداری است که در تحلیل های تکنیکال استفاده می‌شود و با توجه به شکلهای مختلفی که به خود می‌گیرد نامهای متفاوتی دارد که به آن شمعدان نیز گفته می‌شود. ما در آموزش پرایس اکشن به بررسی تمامی نمودارها می پردازیم.

در این مقاله در نظر داریم تاریخچه ای از کندل استیک،اجزاء تشکیل دهنده آن، کاربرد نمودار شمعی و تعدادی از الگوهای آن را مورد رررسی قرار دهیم.

تاریخچه ای کوتاه در مورد نمودارهای شمعی ژاپنی

Candlestick برای اولین بار در ژاپن برای فروشندگان برنج کاربرد داشت به طوری که آنها برای به دست آوردن قیمت های بازار و پیش بینی قیمت برنج نسبت به سالهای قبل در بازارهای جهانی از آن استفاده می‌کردند. Homma اولین تاجر ژاپنی بود که در قرن ۱۷ از این نمودار به عنوان یک ابزار ترسیمی استفاده کرد. ایده‌ها و نظریات هوما توسط تحلیلگران مورد استفاده قرار گرفت و پایه و اساس همان چیزی شد که امروزه به عنوان نمودار شمعی ژاپنی از آن استفاده می‌شود.

ارکان اساسی نمودار شمعی

1. قیمت ابتدایی شروع کندل یا قیمت باز شدن(open)
2. بیشترین قیمت معامله شده در یک کندل یا بالاترین قیمت(high)
3. کمترین قیمت معامله شده در یک کندل یا پایین ترین قیمت(low)
4. قیمت پایانی کندل یا قیمت بسته شدن(close)

اجزاء تشکیل دهنده کندل استیک

این نمودار به طور کلی از سه بخش تشکیل شده است، بدنه یا همان Real body که در این نمودار مثبت یا منفی بودن را نشان می دهد که مثبت یعنی زمانی که روند قیمت بازار افزایشی باشد و معمولا با رنگ سفید یا سبز نمایش داده می‌شود. در صورتی که روند قیمت بازارکاهشی باشد منفی تلقی شده و معمولا با رنگ قرمز یا مشکی مشخص می‌شود.

از دیگر اجزاء کندل استیک سایه بالایی هست که نشان دهنده فشار فروش و تقاضای پاسخ داده شده است و سایه پایینی که بیانگر فشار خرید و مانعی برای عرضه بیش از اندازه می‌باشد.

کاربرد نمودار شمعی ژاپنی در الگوی کندل استیک هارامی چیست؟ بورس

همه ی ما میدانیم که بورس بازار بسیار بزرگی است برای معاملات و خرید و فروش سهام که در ایران نیز محبوبیت بسیار زیادی بین مردم دارد. اکثریت مردم برای مشاهده قیمت ها و اطلاع از نوسانات بازار از جمله قیمت دلار در بورس از نمودار شمعی ژاپنی استفاده می‌کنند به این دلیل که کندل استیک به راحتی افزایش و کاهش قیمتها و باز و بسته بودن بازار را به نمایش می‌گذارد.

در کندل استیک هر کندل مربوط به یک ساعت است، یعنی باز، بسته، بالاترین و پایین ترین قیمت‌ها در یک بازه زمانی در یک کندل قرار می‌گیرد. به این عملکرد تایم فریم یک ساعته نمودار گفته می‌شود. تایم فریم انواع مختلف دارد که مهمترین آنها غبارتند از :

تایم فریم روزانه،ماهیانه،هفتگی، تایم فریم چهار ساعته، یک ساعته، نیم ساعته، تایم فریم ۱۵ دقیقه ای، ۵دقیقه ای و…

چرا نمودار شمعی مورد توجه سرمایه گذاران است؟

دلیل محبوبیت کندل استیک ساختار بسیار ساده، صریح و شفاف آن و تشکیل الگوهای متفاوت برای پیش‌بینی بهتر قیمت در بازار است و به همین دلیل توجه سرمایه گذاران را در بورس به خود جلب کرده است.

البته باید متذکر شویم که برای استفاده از کندل استیک در بورس قوانین و شرایطی هم وجود دارد، یعنی اینکه افراد زمانی می‌توانند از آن استفاده کنند که تغییرات قیمت سهم دارای روند باشد. معمولا از Candlestick در روند صعودی و نزولی استفاده می‌شود و الگوهای کندل استیک در قستهای حمایت و مقاومت سهم مورد توجه قرار میگیرد زیرا تعیین کننده روند بعدی بازار هستند.

انواع الگوهای Candlestick

در نمودار شمعی زاپنی الگوهای متنوعی وجود دارد، از جمله ابر تیره، تاسوکی رو به پایین، چکش معکوس، دارآویز، ستاره ثاقب، هارامی، دوجی، ماروبزو و خیلی موار دیگر که در ذیل در مورد تعدادی از آنها توضیحاتی خواهیم داد.

الگوی دوجی کندل استیک Doji Candlestick

در دوجی کندل استیک که از الگوهای شمع ژاپنی است قیمت باز و بسته شدن با یکدیگر برابر است یعنی زمانی که این الگو در کندل استیک شکل می‌گیرد در بازار تردید وجود دارد و قدرت خریدار و فروشنده با هم برابر است.

در واقع کندل استیک دوجی نشان دهنده ضعف در بازار هم از طرف خریدار و هم از طرف فروشنده است و چندین نوع داردکه عبارتند از : پای بلند، سنجاقک، صلیب، سنگ قبر و خنثی.

الگوی چکشی در Candlestick

در الگوهای چکشی در کندل استیک اندازه سایه معمولا دو یا سه برابر اندازه بدنه است و معمولا در پایان روند نزولی تشکیل می شود وخبر از پایان این روند می دهد. این الگو از دم بسیار بلند و یک بدنه که معمولا دم آن دو یا سه برابر بدنه است تشکیل شده و زمانی که این کندل استیک را داشته باشیم متوجه خواهیم شد که فروشندگان با عرضه فراوان خود قیمت یک سهم یا ارز دیجیتال را رو به پایین کشده اند وبرنده این رقابت شده اند.

الگوی مارابوزو در نمودار شمعی ژاپنی

این الگو فقط از بدنه تشکیل شده و فاقد سایه بالایی و پایینی می باشد که نشان دهنده فشار خرید وفشار فروش در بازار است. در صورتی که الگوی مارابوزو به رنگ سبز باشد نشان دهنده قدرت خرید در بازار است و روند بازار به شکل صعودی در آمده است و در صورتی که الگو به رنگ قرمز باشد یعنی فشار فروش زیاد و روند نزولی است.

الگوهای دوتایی در کندل استیک

1. کندل پوشاننده: صعودی و نزولی
2. کندل انبرک: بالایی و پایینی

• الگوی پوشش در کندل استیک

در الگوی پوششی دو کندل استیک در خلاف جهت یکدیگر قرار می‌گیرند یعنی یک کندل استیک مثبت به رنگ سبز و کندل استیک دیگر منفی به رنگ قرمز دقیقا هم اندازه آن به وجود آمده و آن را پوشش داده است. این الگو در پایین ترین نقطه حمایتی تشکیل می‌شود.

الگوهای سه تایی در نمودار شمعی

جمع بندی

نمودارشمعی ژاپنی یک نمودار قیمت است که در بازارهای جهانی، بالا و پایین و یا باز و بسته بودن اوراق بهادار را نشان می‌دهد. این نمودار در قرن ۱۷ توسط تاجران ژاپنی برای به دست آوردن قیمت برنج مورد استفاده بوده است. اجزاء تشکیل دهنده آن بدنه، سایه بالایی و سایه پایینی می‌باشد. کندل استیک بسیار ساده و راحت بوده و برای عموم به سادگی قابل استفاده است و به همین دلیل محبوبیت بسیار زیادی برای سرمایه گذاران دارد. همچنین Candlestick الگوهای مختلفی دارد که در بالا به تعدادی از آنها اشاره کردیم.

الگوهای کندل استیک (شمعی ژاپنی)

قیمت باز شدن و بسته شدن منطبق برهم اما سایه های بلندی در بالا و پایین وجود دارد.

نشانه بی تصمیمی و سردرگمی بین خریدار و فروشنده است.

یک گام صعودی به سمت بالا معمولا پس از این الگو دیده می شود.

فاقد سایه بالایی (یا سایه بسیار کوچک)

بدنه می تواند صعودی یا نزولی باشد- بدنه صعودی قوی تر است.

سایه پایینی باید بلند باشد.

نشانه شروع روند صعودی در انتهای روند نزولی.

فاقد سایه پایینی (یا بسیار کوچک)

بدنه می تواند صعودی یا نزولی باشد- بدنه نزولی قوی تر است.

سایه بالایی بلند.

نشانه شروع روند صعودی در انتهای روند نزولی.

کمربند نگهدارنده صعودی

یکی از گونه های Opening Marubozu است.

در انتهای روند نزولی با شکافی نسبت به قیمت پایانی کندل قبل ایجاد می شود- بدنه بلند

تک شمعی نزولی

برتری واضح فروشندگان – فاقد سایه بالایی و پایینی

ماروبوز بدون سایه در قیمت آغازین

قدرت کمتر نسبت به ماروبوزو

ماروبوزیی که در قیمت پایانی آن سایه ندارد.

قدرت کمتر نسبت به ماروبوزو

قیمت باز شدن و بسته شدن منطبق برهم اما سایه های بلندی در بالا و پایین وجود دارد.

نشانه بی تصمیمی و سردرگمی بین خریدار و فروشنده است.

در ابتدا خریداران غالب هستند اما نهایتا برتری مطلق برای فروشندگان است.

مرد به دار آویخته شده

در انتهای روند صعودی- سایه پایینی بلند

فاقد سایه بالایی یا سایه بسیار کوتاه

رنگ بدنه مهم نیست اما اگر قرمز باشد، قدرت الگو بیشتر است.

روند قبلی باید صعودی باشد.

در انتهای روند صعودی- فاقد سایه پایینی یا بسیار کوتاه – رنگ بدنه مهم نیست اما بهتر است قرمز (نزولی) باشد.

سایه بالایی بلند است.

کمربند نگهدارنده نزولی

یکی از گونه های Opening Marubozu است.

در انتهای روند صعودی با شکافی نسبت به قیمت پایانی کندل قبل ایجاد می شود- بدنه بلند

دو شمعی صعودی

دو شمع با رنگ متفاوت – وجود شکاف نزولی مهم است.

دوتایی پایینی (صعودی)

در انتهای روند نزولی- شمع اول نزولی و شمع دوم صعودی- سایه پایینی ندارد – پایین ترین قیمت هر دو کندل یکسان است.

شمع دوم درون شمع اول است.

شمع اول نزولی – شمع دوم کوچک و درون شمع اول – شمع اول نزولی و شمع دوم صعودی.

صلیب هارامی صعودی

مانند هارامی صعودی است اما شمع دوم دوجی است.

دو شمع با رنگ بدنه متفاوت – شمع اول نزولی – وجود گپ الگو را تقویت می کند.

نفوذ حداقل 50 درصدی کندل دوم در کندل اول مهم است.

دو شمعی نزولی

شمع اول نزولی – شمع دوم کوچک و درون شمع اول – شمع اول نزولی و شمع دوم صعودی.

دو شمع با رنگ متفاوت – وجود شکاف صعودی مهم است.

شمع دوم تمام شمع اول را می پوشاند.

دوتایی بالایی (نزولی)

در انتهای روند صعودی- شمع اول صعودی و شمع دوم نزولی – سایه بالایی ندارد – بالاترین قیمت هر دو کندل یکسان است.

شمع اول درون شمع دوم است.

صلیب هارامی نزولی

مانند هارامی نزولی است اما شمع دوم دوجی است.

دو شمع با رنگ بدنه متفاوت – شمع اول صعودی – وجود گپ الگو را تقویت می کند.

نفوذ حداقل 50 درصدی کندل دوم در کندل اول مهم است.

سه شمعی صعودی

سه شمع صعودی پرقدرت متوالی – سایه بالایی ندارد- ادامه روند صعودی- برگشت قوی از نزول به صعود.

کودک رها شده پایینی

در انتهای روند نزولی – دوجی با شکاف نسبت به کندل قبل و بعد- شمع قبل و بعد از دوجی با رنگ های متفاوت.

شمع اول نزولی قوی شمع دوم با شکاف نسبت به شمع اول و شمع سوم مجددا با شکاف نسبت به شمع دوم.

سه شمعی نزولی

سه شمع نزولی پرقدرت متوالی – سایه پایینی ندارد یا خیلی کوچک- ادامه روند نزولی برگشت قوی از صعود به نزول.

کودک رها شده بالایی

در انتهای روند صعودی – دوجی با شکاف نسبت به کندل قبل و بعد- شمع قبل و بعد از دوجی با رنگ های متفاوت.

شمع اول صعودی قوی شمع دوم با شکاف نسبت به شمع اول و شمع سوم مجددا با شکاف نسبت به شمع دوم.

چند شمعی صعودی و نزولی

5 شمع – واگرایی زمانی – شمع اول صعودی قوی – سه شمع نزولی که از پایین شمع اول خارج نمی شوند و شمع پنجم صعودی و بالای شمع اول بسته می شود.

5 شمع – واگرایی زمانی – شمع اول نزولی قوی – سه شمع صعودی که از بالای شمع اول خارج نمی شوند و شمع پنجم نزولی و پایین شمع اول بسته می شود.

معرفی ۵ الگوی نزولی کندل استیک

همانگونه که در مقاله ۵ الگوی صعودی کندل استیک خوانده اید ، هر تریدر ارز دیجیتال می بایست در مورد ترید با استفاده از کندل استیک (candlestick) ژاپنی که پرطرفدار‌ترین شیوه جهت تحلیل چگونگی عملکرد قیمت از جانب تریدرهای ارز های دیجیتال است ، بداند . الگوهای زیادی در دسترس است که ارزش آن را دارند که آنها را یاد بگیرید ؛ بعضی از اصلی‌ترین و مهم ترین الگوهای خرسی در زیر مورد بررسی قرار خواهد گرفت .

بیان این نکته بسیار مهم است که سابقه و جایگاه کندل استیک ها در شناسایی الگوها امری بسیار ضروری به حساب می آید . یک کندل استیک مشابه ممکن است زمانی که در مکان مختلفی در نمودار واقع شود ، صعودی شود .

قانون کندل استیک‌ها :
در تمامی الگوهای کندل استیک ، همیشه می بایست صبور باشید تا کندل کنونی بسته شود تا الگو را مورد تایید قرار دهد ، و بعد اقدام به باز کردن پوزیشن خود کنید .

الگوی کندل استیک هارامی خرسی (Bearish Harami)

هارامی خرسی (Bearish Harami) یک الگو می باشد که متشکل از ۲ کندل استیک است ؛ این الگو نشان دهنده ی آن است که احتمال دارد یک حرکت معکوس قیمتی رخ دهد . در این الگو کندل استیک اول بزرگ و سبز می باشد و پشت آن یک کندل استیک قرمز با بدنه کوچک‌تر ایجاد می شود .

برای اینکه متوجه شوید معتبر است ، کندل دوم می بایست به طور کامل در محدوده بدنه کندل اول باشد . ورژن دیگر این الگوی صلیب هارامی خرسی (Bearish Harami Cross) می باشد که در آن کندل دوم یک دوجی کامل است . در ژاپنی ، اصطلاح “Harami” معنای “باردار” دارد . در این الگو کندل سبز “مادر” و کندل کوچک “کودک” می باشد .

پوشش ابر تیره (Dark Cloud Cover)

حرکت قیمت بعد از این الگو ، معمولا همانند نامی که دارد ، پوشش ابر تیره (Dark Cloud Cover) بدیُمن می باشد .

این الگو نیز متشکل از ۲ کندل است که نشان دهنده ی آن است که احتمال دارد یک حرکت معکوس خرسی در انتهای یک حرکت گاوی اتفاق بیفتد . معمولا کندل استیک اول همیشه سبز و بزرگ می باشد و با یک کندل قرمز مشابه دنبال می‌شود .

کندل استیک دوم رو‌ به بالا شکسته و رو به یک اوج جدید باز می‌گردد ، ولی اقدام به بستن دوره در زیر نقطه میانی بدنه کندل روز اول می‌کند . این الگو نشان می دهد که خرس‌ها این دوره را تحت کنترل خود گرفته‌اند و با هدف دنبال نمودن کندل‌های بعدی ، قیمت را به سمت پایین سوق می دهند .

ستاره شامگاهی (Evening Star)

ستاره شامگاهی (Evening Star) یک الگوی کندل استیک خرسی معکوس به حساب می آید که در بالای یک روند صعودی با کندل بزرگ گاوی ایجاد می گردد . این الگو یک شکست رو به بالا دارد و تا یک کندل کوچک و یک شکست رو به پایین به یک کندل قرمز دنبال می‌گردد و در پایین نقطه میانی کندل روز اول آن را می بندد .

اولین کندل استیکی که ستاره شامگانی ایجاد می کند می بایست به رنگ سبز باشد و دارای بدنه نسبتا بزرگی باشد . کندل دوم آن یک ستاره می باشد که دارای بدنه کوچکی است و بدنه کندل اول را تاچ نمی‌کند . بین بدنه این دو کندل استیک شکستی موجود است که یک دوجی به وجود می آورد و به ستاره شامگاهی شهرت دارد .

این الگو به وسیله‌ی کندلی که دنبال کننده‌ی ستاره است ، مورد تأیید قرار می گیرد و می بایست یک کندل قرمز باشد که به خوبی به بدنه کندل اول بسته می‌گردد .

در بازارهای قدیمی ، می بایست در میان هر یک از کندل استیک ها ، شکست هایی موجود باشد ؛ با این وجود ، به دلیل آنکه تریدهای ارز دیجیتال ۲۴ ساعته صورت می گیرد و شکست‌های اندکی وجود دارد ، عده ای از تحلیلگران تکنیکال بر این باورند که این الگو بدون شکاف‌ها نیز دارای اعتبار است .

ستاره دنباله دار (Shooting Star)

همانند الگوی پیشین ، ستاره دنباله دار (shooting star) نیز یک الگوی خرسی معکوس به شمار می رود . این الگوی کندل دو روزه طی یک روند صعودی دیده می‌شود و نشان دهنده‌ی یک حرکت معکوس و خرسی می باشد .

کندل اول به رنگ سبز می باشد و با یک کندل سبز یا قرمز با سایه بالایی و بدنه کوچک ادامه می دهد . کندل دوم همانند یک چکش وارونه می باشد که زمانی که در پایین یک روند ظاهر شود ، گاوی به حساب می آید .

سایه طولانی نشانگر آن است که کنترل گاوها بر این دوره بیشتر بوده است قبل از اینکه بخواهند قدرت را در اختیار خرس‌هایی که قیمت را تا نزدیک قیمت باز روزانه بستند ، بگذارند .

این الگوی کندل استیک نشانگر آن است که احتمال افت قیمت وجود دارد و زمانی که با یک کندل خرسی ادامه دهد ، مورد تائید قرار می گیرد .

مرد حلق آویز (Hanging man)

مرد حلق آویز (Hanging man) یک الگوی کندل استیک تکی می باشد که نشان دهنده ی آن است که احتمال یک روند معکوس قسمت از حرکت گاوی به حرکت خرسی وجود دارد .

این کندل دارای یک سایه پایینی طولانی و بدنه کوچک است که در بالای یک روند یا در طی یک روند صعودی دیده می‌شود .

دوباره وقتی که این کندل در پایین یک روند نزولی دیده می‌شود چکش نامیده می‌شود و نشان از یک روند معکوس خرسی دارد ( سابقه آن مهم است).

این کندل استیک نشانگر آن است که قسمتی از دوره در کنترل فروشندگان قرار دارد و خرس‌ها در حال مقاومت برای دفاع از قیمت کنونی هستند و به احتمال زیاد فروش خود را به‌ وسیله ی کندل بعدی ادامه خواهند داد .

پرایس اکشن چیست؛ آموزش معامله با Price Action

پرایس اکشن (Price Action) به یکی از شیوه‌های معامله‌گری گفته می‌شود که تریدر تنها بر مبنای داده‌های قیمتی و الگوی کندل‌ها خرید و فروش می‌کند. توجه به اخبار فاندامنتال یا استفاده از اندیکاتورهایی که داده‌های ورودی آن‌ها قیمت و حجم معاملات است، در پرایس اکشن مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

معامله‌گران پرایس‌اکشن در این روش بر روی نمودار قیمتی ساده‌ای تحلیل خود را انجام می‌دهند و این تکنیک به آن‌ها اجازه می‌دهد تا حرکات زنده و واقعی قیمت را دنبال کنند. شناسایی سطوح و نواحی عرضه (Demand) و تقاضا (Supply)، وضعیت کندل‌ها در نقاط بحرانی و چینش متوالی کندل‌ها از جمله مباحث مهمی هستند که تریدرهای پرایس اکشن باید با آن‌ها آشنا باشند.

نمونه‌ی از یک چارت ساده بدون اندیکاتور که در پرایس‌ اکشن استفاده می‌شود – محدوده‌های حمایت و مقاومت مشخص شده‌اند

نمونه‌ای از یک چارت نسبتا شلوغ که از اطلاعات زیادی اشباع شده است و تمرکز معامله‌گر را بر هم می‌زند

براساس سایت اینوستوپدیا، نکات کلیدی پرایس اکشن شامل موارد زیر می‌شود:

• پرایس اکشن به نوسانات قیمت که در یک بازه زمانی بر روی نمودار رسم شده، اشاره دارد.
• برای مشخص کردن روندهای قیمتی در پرایس اکشن برای معامله‌گران، می‌توان دیدگاه‌های مختلفی را اعمال کرد.
• الگوهای نموداری از پرایس اکشن به دست می‌آیند. همچنین ابزارهای تحلیل تکنیکال مانند میانگین متحرک که از آن‌ها برای پیش‌بینی در آینده استفاده می‌شود، با استفاده از پرایس اکشن محاسبه می‌شوند.

پرایس اکشن به معامله‌گر چه می‌گوید؟

همانطور که گفته شد، داده‌های خام قیمتی مبنای داده‌های پرایس اکشن است که می‌توان آن را در قالب‌های مختلف نموداری مانند شمع ژاپنی (کندل استیک) به کار گرفت. نمودار کندل استیک به دلیل نمایش گرافیکی مناسب نوسانات و حرکات قیمتی، به همراه نمایش داده‌هایی چون ارزش باز، بسته، بالاترین و پایین‌ترین به محبوبیت بالایی بین معامله‌گران دست یافته است. الگوهای شمعی هارامی، انگالفینگ و سه سرباز سفید نمونه‌هایی از پرایس اکشن‌های تفسیرشده‌ای هستند که معامله‌گر حین مشاهده آن‌ها می‌تواند تصمیمات معینی را اتخاد کند. الگوهای کندل استیک بسیاری وجود دارند که هر یک از آن‌ها انتظارات خاصی را در تریدر به وجود می‌آورند.

الگوی مثلث صعودی

برای نمونه از یک مثلث صعودی که با خطوط روند بر روی نمودار یافت شده، می‌توان برای پیش‌بینی یک شکست مقاومتی استفاده کرد. پرایس اکشن در این الگو به ما می‌گوید که خریداران چندین بار برای شکستن مقاومت تلاش کرده‌اند و هر بار قدرتمندتر از قبل ظاهر شده‌اند.

چگونه از پرایس اکشن استفاده کنیم؟

پرایس اکشن همانند اندیکاتورهایی مثل MACD و RSI یک ابزار به شمار نمی‌آید و منبعی از داده‌هایی است که ابزارهای مختلف براساس آن ساخته شده‌اند. معامله‌گران نوسانی (Swing Trader) و تریدر روند (Trend Trader) بیشتر ترجیح می‌دهند با پرایس اکشن کار کنند تا تحلیل فاندامنتال و اندیکاتورها را برای تمرکز بر روی محدوده‌های حمایت و مقاومت و پیش‌بینی شکست‌ها و تثبیت‌های قیمتی رها کنند. حتی این تریدرها هم باید به عوامل دیگری از جمله حجم معاملات و تایم‌فریم‌هایی که از آن برای یافتن سطوح حمایت و مقاومتی استفاده کرده‌اند، توجه داشته باشند؛ چرا که می‌تواند بر روی درست بودن تحلیل‌هایشان تاثیر بگذارد.

معامله‌گران برای اینکه تحلیل پرایس اکشن موفقی داشته باشند، باید حداقل با چند مفهوم اولیه مانند حمایت، مقاومت و خطوط روند آشنایی داشته باشند. همچنین انواع دیگر تحلیل‌های پیشرفته‌تری که بر مبنای پرایس‌اکشن انجام می‌شود را نیز می‌توانید در آموزش‌ «چگونه با پرایس اکشن معامله کنیم» بخوانید:

• چگونه با پرایس اکشن معامله کنیم؛ آموزش تحلیل بالا به پایین

همچنین با مطالعه مجموعه در حال تکمیل آموزش تحلیل تکنیکال می‌توانید اصول و پایه‌های مقدماتی آن را فرا بگیرید:

خطوط حمایت و مقاومت

معامله‌گران در پرایس اکشن باید به دنبال سطوح و محدوده‌هایی باشند که قیمت در مواجهه با آن‌ها واکنش نشان داده است. به این محدوده‌ها حمایت و مقاومت گفته می‌شود. خطوط حمایت و مقاومت پس از اینکه می‌شکنند، قابل تبدیل شدن به یکدیگر هستند. یعنی برای نمونه خط حمایتی که شکسته می‌شود، در ادامه سدی در برابر افزایش قیمت خواهد بود و به یک مقاومت تبدیل می‌شود. این خطوط را باید در تایم‌فریم مخصوص خود استفاده کرد، چرا که قیمت بسته شدن یا باز شدن در یک تایم‌فریم خاص می‌تواند شکسته شدن یا نشدن این خطوط را در آن تایم فریم تعیین کند. برای مثال استفاده از خطوط حمایتی که برای دوره زمانی هفتگی رسم شده، احتمالا در نمودار یک ساعته کارایی چندانی نخواهد داشت.

خطوط روند

شناسایی روند و یافتن خطوط روند از اولین‌ کارهایی است که معامله‌گر باید انجام دهد. اصطلاح «روند دوست شماست» که در بازارهای مالی از آن استفاده می‌شود، یکی از نکات مهمی است که معامله‌گران باید به یاد بسپارند تا در هنگام ترید کردن با روند بازار نجنگند. خطوط روند که با اتصال کف‌ها و سقف‌ها به همدیگر ساخته می‌شوند، نقاط احتمالی برگشت روند (در صورت شکسته شدن) را مشخص می‌کنند تا در اولین شمعی که از خط روند عبور می‌کند، معامله‌گر تصمیم به خریدن یا فروختن بگیرد.

الگوهای کندل استیک

آرایش به خصوص کندل‌ها در کنار یکدیگر، معامله‌گر را برای حرکت بعدی قیمت آماده می‌کند. در ادامه تعدادی از این الگوها و ویژگی‌های آن‌ها معرفی شده است.

مشخصات یک شمع (کندل)

ماروبزو (Marubozu) در این الگو سایه‌ای از سمت بالا یا پایین بر روی بدنه شمع دیده نمی‌شود. فشار شدید خریداران (ماروبزو سبز) و فروشندگان (ماروبزو قرمز) از مشخصه‌های بارز این شمع است. این شمع اولین مرحله از شروع روند صعودی و نزولی در بازار است.

دوجی (Doji) زمانی شکل می‌گیرند که قیمت آغازین و نهایی یک شمع با هم برابر باشند. اندازه سایه‌ها در دوجی متغیر است. این الگو نبرد میان خریداران و فروشندگان را نشان می‌دهد که هیچ یک از دو گروه بر دیگری برتری نیافته‌اند. این الگو می‌تواند هم به صورت ادامه‌دهنده روند و هم بازگشت روند باشد.

هارامی (Harami) یکی از الگوهای بازگشتی که از دو شمع تشکیل شده است. کندل اول که شمع مادر نام دارد، بازار را به نقطه اوج یا نزول می‌رساند. کندل بعدی یک شمع دوجی است یا اینکه بدنه کوچکی دارد و درون بازه خرید و فروش شمع مادر تشکیل می‌شود.

پوششی (Engulfing) در این الگو دو شمع پشت سر هم قرار گرفته‌اند که رنگ‌های متضادی دارند. این الگو به صورت بازگشتی است و بدنه شمع دوم، کندل اول را به صورت کامل در بر می‌گیرد. اینکه شمع پوششی چه تعداد از شمع‌های قبلی را در بر می‌گیرد، قدرت الگو را نشان می‌دهد.

شروع به کار برای ترید با پرایس اکشن

معامله‌گران پس از اینکه با مفاهیم اولیه آشنا شدند، باید نمودار خود را برای تحلیل کردن آماده کنند. خالی کردن نمودار از هر شکل، خط و اندیکاتور اضافه‌ای برای هر چه ساده‌تر کردن آن، از لازمه‌های استفاده از پرایس اکشن در معاملات است.

نمودار بالا که قیمت بیت کوین را در ماه جولای ۲۰۱۹ نشان می‌دهد، برای تحلیل آماده است. در این تحلیل از نمودار شمعی استفاده شده و رنگ مشکی، بیانگر کندل نزولی و رنگ سفید بیانگر شمع صعودی الگوی کندل استیک هارامی چیست؟ است.

در ابتدا با رسم محدوده‌های مقاومت و حمایت (به ترتیب قرمز و سبز رنگ) بر روی نمودار، مناطقی را که قیمت به آن‌ها واکنش نشان می‌دهد را تعیین می‌کنیم. با همین کار ساده می‌توان در صورت شکسته شدن این محدوده‌ها اقدام به خرید یا فروش کرد. با استفاده از الگوهای شمعی که تعداد آن‌ها بسیار بیشتر از آن چیزی است که در این مطلب معرفی شد، می‌توان وضعیت روانی بازار را در آن لحظه تحلیل کرد.

برای نمونه الگوی چکش که یک الگوی بازگشتی صعودی است، موفق عمل کرده و موجب رشد قیمت شده است. الگوی دوجی که پس از یک شمع سفید بزرگ ظاهر شده، عدم اطمینان را در بازار نشان می‌دهد و لزوم مشخص شدن شمع‌ بعدی را بیش از پیش می‌سازد. الگوی کندل بازگشتی صعودی که کمترین قیمت آن (Low Price) نسبت به شمع قبلی پایین‌تر بوده و به صورت صعودی نیز بسته شده، از ورود به معامله پس از عبور قیمت از بالاترین قیمت آن (خط چین قرمز) حکایت دارد. الگوهای کندل استیک در این نمودار تنها به موارد گفته شده محدود نمی‌شود. برای همین آشنایی با این الگوها و نتایجی که از پس ظهور آن‌ها در نمودار به وقوع پیوسته، برای کسانی که از پرایس اکشن استفاده می‌کنند ضروری است.

مزایا و محدودیت‌های پرایس اکشن

تحلیل پرایس اکشن شخص به شخص می‌تواند متفاوت باشد. بارها اتفاق افتاده که دو معامله‌گر با نگاه به حرکات قیمتی مشابه، به دو نتیجه‌گیری کاملا مختلف برسند. یکی از آن‌ها شاید ادامه روند نزولی را پیش‌بینی کند و دیگری انتظار بازگشت روند را در آینده نزدیک داشته باشد. البته دوره زمانی که معامله‌گر استفاده می‌کند، تاثیر فراوانی بر روی تحلیل او خواهد گذاشت؛ بطوریکه قیمت یک ارز دیجیتال می‌تواند در طول چند هفته به صورت نزولی باشد، اما در تصویر بزرگتر هر ماه رشد کرده باشد.

نکته مهم این است که الگوها همیشه بلافاصله درست از آب در نمی‌آیند و تحلیلگر باید برای گرفتن تایید از الگو به آن فرصت کافی (نه زیاد و نه کم) بدهد. این نوع تحلیل نسبت به سایر شیوه‌های معامله‌گر مزیت‌هایی هم دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به سریع بودن و کاربردی بودن آن در هر بازاری اشاره کرد. در عین حال که بیشتر استراتژی‌های پرایس اکشن ساده است، یادگیری و استفاده از آن در نمودارها نیازمند تمرین فراوان است. پرایس اکشن به تریدر اجازه خواهد داد تا نظم موجود بین خریداران و فروشندگان را از بی‌نظمی بین داده‌های قیمتی بیرون بکشد و بر اساس آن حرکت بعدی را پیش‌بینی کند.

شما می‌توانید با شرکت در دوره اطلس ارزدیجیتال، تحلیل تکنیکال را به صورت ویدیویی و با پشتیبانی اساتید باتجربه یاد بگیرید.

استراتژی کندل استیک | Fight The Tiger را بیشتر بشناسید!

استراتژی کندل استیک یکی از انواع استراتژی‌های معاملاتی فارکس به شمار می‌رود. این استراتژی مطابق تایم فریم هفتگی تنظیم بوده و توانایی جفت کردن ارزهای مختلف جهت انجام معامله و ترید را دارد. منطقی که در استراتژی Candlestick جای گرفته این است که در صورتی که قیمت با سرعت بالا برود قطعاً در زمانی مناسب افتی حیرت‌انگیز به دنبال آن رخ خواهد داد.

کندل استیک به نام نمودار شمعی نیز شهرت دارد و در تحلیل تکنیکال بسیار پرکاربرد هست. ژاپنی‌ها توانستند برای نخستین بار از استراتژی کندل استیک بهره گیرند و آن را مورد استفاده قرار دهند. دلیل اصلی نام‌گذاری این استراتژی به نمودار شمعی ژاپنی نیز به همین دلیل است. اصول کندل شناسی طوری ست که کاربران جهت آموختن آن باید به شکل کندل‌ها، رفتار فروشنده‌ها و رفتار خریداران توجه کنند و هر یک از آن‌ها را مورد بررسی قرار دهند.

هدف اصلی و دلایل مستحکمی که باعث می‌شود تحلیل‌گران به بهره‌گیری از سیگنال‌های کندل استیک یا نمودار شمعی ژاپنی روی آورند این است که تا جایی که امکان دارد احتمالات را به نفع خود ورق بزنند. در واقع با آنالیز کندل‌ها می‌توان سیگنال‌های مورد نظر را جهت ورود به سهم یا خروج از آن به دست آورد.

ایده‌آل‌ترین استراتژی جهت انجام تریدها و خرید کردن، کندل استیک

از نظر تعداد زیادی از کاربران ایده‌آل‌ترین و بهترین استراتژی در بازار سرمایه‌‌گذاران این است که سهام ارزشمندی را در کم‌ترین قیمت خود خریداری کنید. جهت کسب اطلاعات بیشتر از بالاترین و پایین‌ترین قیمت هر سهم می‌توان در نمودار بلند مدت شروع به کشیدن سطوح حمایتی و الگوی کندل استیک هارامی چیست؟ مقاومتی هر سهم کرد و بدین صورت بالاترین و پایین‌ترین قیمت را به دست آورد. اگر شما هم جز آن دسته از افرادی هستید که به دنبال افزایش احتمال سود خود در خرید سهام می‌گردید باید بگوییم که لازم است به سهامی وارد شوید که تعداد خریداران آن بیشتر از سایرین است. توصیه ما به شما این است که در ابتدا تمام دانش تابلو خوانی خود را پیش گیرید و به بررسی تابلوی سهم بپردازید.

پس از آن به روش اصولی کندل شناسی کندل استیک‌ها را آغاز کنید. همه ما دوست داریم سهام را در کم‌ترین قیمت ممکن خریداری کنیم و در بیشترین قیمت ممکن بفروشیم. زمان آن فرا رسیده که مژده بدهیم و بگوییم که به کمک نمودارهای کندل استیک قادر خواهید بود تا حد زیادی چنین هدفی را دنبال کنید.

سیگنال خرید با بهره‌گیری از استراتژی کندل استیک

تحلیل‌گران به خوبی می‌توانند ادامه روند سهام را پیش‌بینی کنند‌. آن‌ها به کمک اندازه بدنه و سایه کندل‌ها سعی می‌کنند این هدف را دنبال کنند. با بررسی کندل استیک و دریافت سیگنال‌های این نمودار متوجه یک تغییر احتمالی در جهت روند خواهید شد. اینکه خریداران تا چه اندازه در خرید یک سهام رغبت نشان می‌دهند می‌تواند عامل مهمی جهت تعیین شدت این تغییرات باشد‌. در ادامه لازم است بگوییم که در نمودار شمعی ژاپنی هر کندل اطلاعات قیمتی یک روز از ساعت ۹ الی ۱۲:۳۰ را نشان می‌دهد. جهت بررسی و آنالیز کندل مورد نظر حتماً دو کندل قبل و بعد آن را به خوبی بررسی کنید تا نتیجه مطلوب‌تری دریافت کنید. با ایجاد کندل در هر روز، احتمالاً چهار سناریو رخ خواهد داد.

چهار سناریو بعد از ایجاد یک کندل

جهت انجام کندل شناسی لازم است پس از ایجاد کندل‌ها چهار سناریو را پشت سر بگذارید. ما در ادامه هر یک از آن‌ها را به طور مجزا برای شما شرح داده‌ایم.

اولین سناریو

جهت شناسایی یک سیگنال خرید معتبر لازم است حضور فعال خریداران را بررسی کنید. در صورتی که یک کندل سبز و مثبت با بدنه‌ای بزرگ پس از یک کندل قرمز نزولی رخ دهد، گوییم کم‌ترین قیمت کندل سبز بالاتر از بیشترین قیمت کندل نزولی ماقبل خود باشد؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت خریداران به طور مکرر در حال فعالیت هستند.

دومین سناریو

در ابتدا باید بگوییم که سهام به طور کلی روندی مثبت را می‌پیمایند. این در حالی است که قیمت پایه کندل صعودی، کم‌تر از قیمت آغازین کندل قبلی می‌باشد؛ بنابراین می‌توان گفت در صورتی که سیگنال خرید بنا به خریدهای پی‌در‌پی و گسترده رخ داده باشد، احتمالاً ورود به سهم معتبر خواهد بود و هیچ خطری افراد را تهدید نخواهد کرد. بهتر است در تایم اولیه‌ای که ورود پیدا می‌کنید رفتار سهام و سهامداران را آنالیز و بررسی کنید. این کار می‌تواند به کمک تابلوی معاملاتی انجام شود. در صورتی که فروش حداکثری و غیرمنطقی در این سهام وجود نداشته باشد شما مجاز خواهید بود به‌صورت پله‌ای به سهم موردنظر خود ورود کنید.

سومین سناریو

کندل سبزی که مقابل چشمان شما ظاهر شده است به معنای بازگشایی ضعیف است. در واقع هر چه بدنه کندل استیک کوچک‌تر باشد یعنی حجم معاملات کم‌تری صورت گرفته است. اگر کمی دقت کرده باشید متوجه شباهت سناریو سوم و اول خواهید شد. تنها تفاوتی که بین این دو سناریو وجود دارد این است که در سومین سناریو حجم معاملات کندل صعودی کم و همچنین نوسان‌هایی که در بازه قیمت‌ها وجود دارد سبب برابری بین سایه‌های دو کندل می‌شود. در چنین حالتی هنوز هم حضور خریداران به چشم می‌خورد اما وضعیت نماد مورد نظر چندان مناسب و ایده‌آل نیست.

چهارمین سناریو

نزولی شدن کندل‌ها می‌تواند بدترین شرایط و سناریویی باشد که در کندل شناسی حاکم می‌شود. علاوه بر نزولی بودن کندل‌ها باید بگوییم که اگر قیمت آغازین کندل پایین‌تر از قیمت پایانی روز قبل باشد نیز شرایط بدی در حال وقوع هست. در چنین مواقعی توصیه ما به شما این است که به هیچ عنوان به سهام ورود نکنید که این کار اشتباه محض است.

چه زمانی برای بررسی کندل استیک مناسب است؟

طبق نظر و تجربه تعدادی از معامله‌گران می‌توان بهترین زمان جهت بررسی و آنالیز کندل‌ها و تصمیم‌گیری را در یک ساعت اول و آخر زمان تریدها دانست‌. دلیلی که معامله‌گران برای این توصیه آورده‌اند این است که بیش از نیمی از معاملات روزانه در این بازه زمانی انجام می‌شود. آنالیزهایی که سرمایه‌گذاران در روز قبل انجام می‌دهند، در طول یک ساعت اولیه‌ای که بازار بازگشایی می‌شود و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد؛ بنابراین می‌توان گفت این زمان ایده‌آل‌ترین بازه زمانی ممکن جهت استفاده از سیگنال‌های نمودار شمعی ژاپنی می‌باشد.

همه افراد دوست دارند از کسب سود خود اطمینان حاصل کنند و با اطمینان بیشتری گام بردارند. به همین منظور می‌توان از قانونی خاص پیروی کرد. این قانون بدین صورت است که در صورتی که قیمت بسته شدن سهم در روز ورود به آن یعنی دقیقاً یک روز بعد از شکل‌گیری سیگنال خرید، کمتر از نصف بدنه شمعی باشد که در روز قبل تشکیل شده است لازم می‌شود به سرمایه‌گذاری مربوطه حکم توقف دهید. در این بازه به هیچ عنوان به ضرر و زیان خود فکر نکنید و سهام با کم‌ترین زیان خریداری‌ شده را به فروش برسانید. غالی بودن فروشندگان بر خریداران با استفاده از این کندل نشان داده می‌شود؛ بنابراین هیچ دلیل محکمه پسندی جهت انجام خرید سهام وجود نخواهد داشت؛ اما به طور کلی از برنامه خارج نشوید و برای ظاهر شدن سیگنال خرید چشم انتظار باشید.

توصیه می‌کنیم اگر سیگنال خرید فعال شد حتماً دومرتبه وارد معامله شوید. جالب است بدانید این سیگنال‌هایی که به کمک کندل‌ها دریافت می‌شوند محاسبات آن‌ها با فرمول عددی به‌دست نیامده است، به همین دلیل نمی‌توان قیمت خرید را به کمک این فرمول‌ها به‌دست آورد. تصمیم‌گیری درباره سهام و معاملات کاملاً وابسته به بررسی‌ها و نظریات تحلیل‌گران و سرمایه‌گذاران می‌باشد.

طریقه بهره‌گیری از الگوهای کندل استیک جهت انجام معاملات

ارتباط صریح و واضح الگوهای کندلی با شکل کندل‌ها بر هیچ کس پوشیده نیست. تحلیل‌گران می‌توانند با بررسی کندل‌ها، الگوی مورد نظر را بیابند و به همین ترتیب به پیش‌بینی روند آتی سهم خود بپردازند. در ادامه چندین نمونه از الگوها را برایتان می‌آوریم:

• الگو هارامی (Harami)
• الگو دوجی (Doji)
• الگو هیکن آشی (Heikin-Ashi)
• الگو نفوذی (Piercing)
• الگو چکش (Hammer)
• الگو مرد دارآویز یا هنگینگ من (Hanging Man)
• الگو ستاره ثاقب (Shooting Star) و…

هر یک از الگوهای کندل ساختاری مشخص دارند که ساختار چندین مورد پرکاربرد آن‌ را در ادامه بررسی خواهیم کرد.

برخی از الگوهای کندل استیک مهم و پرکاربرد

در حیطه‌ی تحلیل بازارهای مالی هرگز نمی‌توان مرز و محدودیت تعریف کرد؛ تقریبا، هر چیزی بی‌نهایت است و از همین رو، در مورد Candlestickها، ما در ادامه برخی از مهم‌ترین و پرکابردترین آن‌ها را به شما معرفی کرده‌ایم:

الگوی دوجی و ماروبزو

دو الگوی دوجی و ماروبزو را در نظر بگیرید، در صورتی که الگوی ماروبزو قبل از الگوی دوجی در حالت قرمز دیده شود، بدین معناست که سهم فروشندگان کم شده است و همین امر می‌تواند نشان‌دهنده وجود سیگنال خرید باشد.

الگوی چکش و چکش معکوس

در صورتی که دو الگوی چکش و چکش معکوس در یک روند نزولی به رنگ سبز باشد احتمال اینکه در سریع‌ترین زمان ممکن روند صعودی پیدا کنند، بالا می‌رود و قیمت این سهام در چنین بازه زمانی افزایش خواهد یافت.

الگوی هارامی

درباره الگوی هارامی باید بگوییم که از دو کندل متعدد در کنار یکدیگر تشکیل شده است. در صورتی که دومین کندل موجود به رنگ سبز باشد و در انتهای آن روندی نزولی دیده شود احتمال وجود سیگنال خرید افزایش خواهد یافت‌. در این میان باید در نظر داشته باشید که پس از مشاهده این نمودار، کند شدن روند حرکت نمودار قیمتی را مشاهده می‌کنید یا خیر.

الگوی ستاره صبحگاهی

درباره الگوی ستاره صبحگاهی باید بگوییم که در صورت مشاهده آن یعنی به انتهای روند نزولی و آغاز روند صعودی رسیده‌اید. در این صورت سیگنال خرید برای افراد روشن خواهد شد. این الگو متشکل از سه کندل مجزا است.

الگوی سه ستاره صعودی

در الگوی سه ستاره صعودی سه شمع وجود دارد که اجزای تشکیل دهنده این الگو را فراهم آورده‌اند. در صورتی که بین اولین شمع و دومین آن‌ها شکاف به صورت پسرفت و نزولی باشد و در ادامه شکافی صعودی بین دو شمع دوم و سوم مشاهده شود؛ احتمال اینکه در ادامه این شکاف‌ها تغییر مسیر دهند و از حالت نزولی به صعودی برسند بالا خواهد رفت.

الگوی اینگالف

یکی دیگر از الگوهای موجود به الگوی شمع فراگیر صعودی شهرت دارد که از آن با نام الگوی اینگالف (Bullish Engulfing Pattern) نیز یاد می‌کنند. در صورتی که در نمودار کندل استیک چنین شمعی دیده شود احتمال این وجود دارد که خریداران سهم عظیمی از بازار را به دست گرفته‌اند و با قدرت هرچه تمام‌تر در حال ورود به سهم‌ها به حساب می‌آید. به عقیده برخی از تحلیل‌گران تنها وجود این کندل می‌تواند نشان‌دهنده افزایش قیمت و ظهور سیگنال خرید باشد. در آخرین بخش روند این الگو، کندلی با بدنه‌ای بزرگ وجود دارد. این کندل با چنین بدنه‌ای توانایی این را دارد که چندین کندل ماقبل خود را به خوبی پوشش دهد.

کندل استیک | شناخت و نکات مربوط به آن

توانایی بررسی نحوه گشایش یک سهام در وهله اول می‌تواند در ابتدا به ارتقا موقعیت فرد سرمایه‌گذار کمک کند. در ادامه می‌توان شاهد افزایش سوددهی و ممانعت از انجام معاملات خطرآفرین و پرریسک بود. اینکه افراد تصمیم می‌گیرند وارد یک معامله شوند یا خیر قطعاً این تصمیم‌گیری را بر اساس مجموعه‌ای از تحلیل‌ها گرفته‌اند. زمانی که قصد دارید به مهمانی بروید جنبه‌های متعددی را بررسی می‌کنید تا در انتها لباس مناسب خود را انتخاب کنید و بپوشید. در این زمان لازم است شما وضعیت آب و هوا، دمای محیط، نوع مهمانی و… را بررسی کنید تا بدین صورت بهترین تصمیم ممکن را بگیرید. جهت انجام معاملات و ورود به هر سهم نیز باید موارد متعددی را آنالیز کنید تا به کمک آن‌ها تصمیم بگیرید چگونه و چه زمانی وارد معامله شوید.

همان‌طور که در متون این مقاله مطالعه نمودید سعی شد در ابتدا روش‌های نمایش نمودارهای قیمتی را معرفی کنیم و پس از آن با کندل استیک‌ها و نمودارهای شمعی ژاپنی بیشتر آشنا شدیم. جهت موفقیت بیشتر در تحلیل تکنیکال به جهت بررسی کندل استیک‌ها لازم است در ابتدا آموزش‌های لازم را فراگیرید.

پس از آن مهارت شما و کسب تجربه می‌تواند دومین گام مهم جهت موفقیت روزافزون شما باشد. در واقع با در نظر گرفتن این دو نکته کوچک کلید موفقیت شما در دستانتان قرار خواهد گرفت. توصیه ما به شما این است که به طور مداوم آموزش و یادگیری و همچنین تبدیل آن به تجربه را همواره فرا گیرید. امیدوار هستیم با ارائه مطالب این مقاله درباره استراتژی کندل استیک Fight the tiger توانسته باشیم گره‌ای از مشکلات شما عزیزان و سؤالات ذهنی‌تان برطرف کرده باشیم. نظر شما درباره این نوع استراتژی و ترفندها چیست؟ آیا دوست دارید وارد معاملات این‌چنینی شوید و برای یک بار هم که شده ریسک کنید؟