بسته حمایتی جدید دولت می‌تواند بورس را درمان کند؟
وزارت اقتصاد و دیگر نهادهای تصمیم گیرنده کلان اقتصادی در کشور در روزهای گذشته یک بسته 10 بندی برای حمایت از بازار سرمایه را تدوین کردند تا شاید درمانی باشد بر دردهای بی اندازه بازار سرمایه در ایران، اما آیا این نسخه می تواند بورس ایران را دوباره رونق ببخشد؟
به گزارش ایسنا، نگاه به تابلوی بورس نشان می‌دهد وضعیت خروج سرمایه از این بازار در مرحله هشدار قرار دارد؛ بسیاری از سهم‌ها پایین‌تر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند و این بازار علیرغم ارزندگی از بازارهای موازی جا مانده است. همین اتفاقات سازمان بورس را بر آن داشت تا نسبت به تصویب یک بسته حمایتی اقدام کند.
بندهای این بسته شامل بیمه کردن سهام حاضر در پورتفوی اشخاص حقیقی تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان برای هر نفر، انتشار اوراق اختیار تبعی فروش بر روی سهام موجود در صندوق های درآمد ثابت تا سقف ۴۰۰ هزار میلیارد ریال با تضمین اصل ارزش سبد سهام در ابتدای دوره بر اساس ترتیباتی که سازمان بورس اعلام می‌کند، تزریق منابع جدید توسط صندوق‌های حاکمیتی برای خرید سهام در بازار سرمایه و به مرور افزایش مبلغ مذکور، واریز منابع مندرج در ردیف بودجه سال ۱۴۰۱ به صندوق تثبیت جمعاً به مبلغ حدود ۵۰ هزار میلیارد ریال، هماهنگی، نظارت و پایش مستقیم و مستمر فعالیت اشخاص حقوقی بازار سرمایه شامل شرکت‌ها و نهادهای مالی شبه دولتی، صندوق های بازنشستگی و نهادهای نظامی و حمایت این نهادها از سهام ناشران تحت مدیریت خود و توقف فروش تا زمان ثبات در بازار، و انجام اقدامات حمایتی از جمله خرید سهام و انتشار اوراق تبعی حمایتی، همکاری مشترک بانک مرکزی و وزارت اقتصاد جهت مدیریت نرخ سود، افزایش سپرده گذاری مستقیم سازمان بورس نزد صندوق تثبیت، محدود کردن بخش فروش بازارگردان ها تا اطلاع ثانوی، توقف پذیره نویسی اوراق بهادار و عرضه های اولیه تا زمان بازگشت ثبات به بازار سرمایه بازگشت زمان جلسه معاملاتی در فرابورس به روال سابق از ساعت ۱۳ به ۱۲ و ۳۰ دقیقه می‌شود.
لزوم تعامل دولت و مجلس برای نجات بورس
در این راستا، یک کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه تعامل دولت و مجلس با یکدیگر با شناخت کامل منابع و ظرفیت‌ها، می‌تواند بازار سرمایه را از وضعیت موجود نجات دهد، اظهار کرد: ابتدا باید به سابقه فعالیت‌های دولت در حمایت از بازار سرمایه نگاهی بندازیم.
محمدعلی احمدزاد اصل با بیان اینکه مهمترین عامل این است که دولت را به عنوان یک پیکره واحد و منسجم درنظر گرفته شود، توضیح داد: در چند سال گذشته حمایتی از سوی دولت از بازار سرمایه مشاهده نشده است. در دولت و مجلس جدید هم به گفته‌ها اکتفا شده و در زمینه تقویت بازار و بازدارندگی و جلوگیری از ریزش‌های متعدد، فعلا شاهد اقدام عملی نبودیم.
وی ادامه داد: اکنون ارزش بازار سرمایه چه به لحاظ ریالی و چه به لحاظ دلاری بسیار کاهش پیدا کرده و این اجحاف مضاعفی است که به سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه شده است.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به لزوم تعامل دولت و مجلس در راستای بهبود وضع موجود گفت: سرمایه‌گذاران انتظار دارند دولت به عنوان یک پیکره واحد منسجم باشد و از مجلس کمک بگیرد. مجلس هم صرف اینکه مجلس است و قانونگذار، نباید دولت را مکلف به کاری کند، بلکه باید با داشتن تعامل، ظرفیت‌های موجود دولت را ببیند و بعد متناسب با آن، همسو با دولت و در جهت تقویت بازار سرمایه قوانین لازم را وضع کند.
شروط تاثیرگذاری بسته ۱۰ بندی
وی با تاکید بر اینکه مشکل بازار سرمایه نبود اعتماد است، اظهار کرد: دولت برای اعتمادسازی می‌تواند اقدامات موثری انجام دهد. یکی ازاین اقدامات، برنامه مشخص پنج ساله و موضوعات مورد مناقشه در بودجه ۱۴۰۲ است.
احمدزاداصل با اشاره به بسته ۱۰ بندی حمایت فوری از بازار سرمایه گفت: این بسته جدید، بسته قابل تاملی است. اما برخی موارد آن مثل بیمه کردن جسته و گریخته در سال های گذشته نیز انجام شده است. بیمه کردن سهام باید بر اساس ظرفیت ناشران و منابعی که دولت اختصاص می‌دهد انجام شود و به این صورت نباشد که فقط گفته و یکسال دیگر محقق شود. بلکه باید از امروز و به صورت عملی در بازار سرمایه ثابت شود که انجام این کار مقدور است.
وی با بیان اینکه انتشار اوراق اختیار تبعی فروش بر روی سهام موجود در صندوق‌های درآمد ثابت تصمیم درستی است، توضیح داد: این تصمیم می‌تواند کارساز باشد. اما برای اطمینان بیشتر، مردم باید بدانند که منابع آن از کجا تامین خواهد شد. به نظر من سایر بندهای این بسته ۱۰ بندی می‌تواند موثر باشد، به شرطی که بتوان نظارت کافی داشت و بازار سرمایه و سایر ارکان به عنوان یک کلیت واحد، دست به دست هم دهند تا اعتماد به بازار برگردد و اثرات این تصمیمات دیده شود.
ترغیب غیرحرفه‌ای‌ها به ورود غیرمستقیم
در این زمینه علی سعیدی - عضو اسبق شورای عالی بورس - نیز معتقد است انتشار اوراق تبعی به عنوان بیمه سبد سهام می‌تواند همانند تجربه سال ۱۳۹۱ در روند بازار تاثیر مثبت بگذارد و باید این اوراق به طور هدفمند و قابل قبول اجرایی شود.
وی همچنین توصیه کرد که باید با استفاده از ابزارهای انگیزشی و حمایتی در بازار، غیرحرفه‌ای ها را به شکل غیرمستقیم به خرید سهام ترغیب کرد.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به بسته ۱۰ بندی حمایت از بازار سرمایه، به انتشار اوراق تبعی اشاره کرد و افزود: انتشار اوراق تبعی به عنوان بیمه پرتفوی سهامداران در شرایط کنونی می‌تواند مطلوب باشد، زیرا تجربه انتشار اوراق تبعی در سال ۱۳۹۱ توانست تا حدودی بازار را سامان دهد.
به گفته او، سرمایه‌گذاری افراد غیرحرفه‌ای یا انفرادی در بازار سهام باید به صورت غیرمستقیم شکل گیرد، چراکه افرد مطلع و متخصص باید به بازار سهام ورود کنند و غیرحرفه‌ای‌ها باید به صورت غیرمستقیم وارد بازار شوند تا متضرر نشوند. در واقع بهتر است، سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای یا مردم عادی را با ابزارهای انگیزشی و حمایتی در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری نحوه خرید و فروش در بازار سرمایه یا سبدگردان‌ها وارد بازار شوند.
عضو اسبق شورای عالی بورس با اشاره اینکه در ورود افراد غیرحرفه‌ای و مردم عادی باید به صورت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم ابتکار عمل را در دست گرفت و با سخت‌گیری‌ها در این خصوص موجبات زیان و ضرر آنها را از بین برد، اظهار کرد: زمانی که غیرحرفه‌ای ها وارد بازار می‌شوند، در شرایط صعودی بازار در موقعیت طمع و در شرایط نزولی در موقعیت ترس قرار می‌گیرند و همین هیجانات کاذب می‌تواند سیگنال منفی به بازار ارسال کند.
سعیدی با اشاره به تجربیات جهانی در خصوص بازیگران بازار سهام گفت: سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای را باید با ابزارهای تشویقی و حمایتی به سمت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم سوق داد و با آموزش مداوم و مستمر، شرایط را بهبود بخشید.
وی با تاکید بر اینکه می‌توان روی یونیت‌های سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها اوراق تبعی اعمال کرد، توضیح داد: علاوه برنامه فعلی برای بیمه سبد سهام، می‌توان برای غیرحرفه‌ای‌ها، انتشار اوراق تبعی را روی صندوق‌های سرمایه‌گذاری اعمال کرد. باید سعی شود بیشتر به سمت ابزارهایی حرکت کرد که شرایط سرمایه‌گذاری را برای غیرحرفه‌ای‌ها غیرمستقیم کند؛ البته می‌توان از ابزارهای متعددی در این خصوص بهره گرفت.
عضو اسبق شورای عالی بورس ادامه داد: استراتژی‌ها در بازار باید به نحوی باشد که برنامه اوراق تبعی در بازار سرمایه به صورت هدفمند منتشر شود. رویکرد و استراتژی باید ورود مستقیم حرفه‌ای‌ها به بازار سهام و ورود غیرمستقیم غیرحرفه‌ای‌ها به بازار سهام باشد. از سویی انتشار اوراق تبعی به شکل بیمه سبد سهام باید با شرایط خاص و هدفمند منتشر شود و از لحاظ حجم هم قابل قبول باشد.
وی با انتقاد از شیوه انتشار و فروش اوراق سهام عدالت که ورود مستقیم غیرحرفه‌ای‌ها به بازار سهام را شدت می‌بخشد، عنوان کرد: این نوع رویکرد غیرحرفه‌ای به بازار می‌تواند هیجانات جدی را در قالب طمع و ترس در بازار شکل دهد.
بورس‌بازی با قلک ارزی
دنیای‌اقتصاد- امیرعلی جراحی : روز گذشته اقتصاد ایران با یک خبر عجیب مواجه شد. صندوق توسعه ملی مستقیما به بازار آمده و برای اولین بار با کد خود اقدام به خرید سهام کرده؛ این خبر از دو جهت حائز اهمیت است. نخست آنکه ورود سرمایه‌های بین نسلی برای حمایت از بورس این‌بار به شکلی مستقیم و بدون مشخص بودن حجم منابع انجام خواهد شد و دوم اینکه اساسا در این تصمیم مشخص نشده که اگر قرار است بازار سهام به محلی برای سرمایه‌گذاری مستقیم سرمایه‌های بین نسلی تبدیل شود، این ورود سرمایه چگونه و با چه بدنه کارشناسی انجام خواهد شد؟ چنین امری به این دلیل از اهمیت زیادی برخوردار است که متعلق بودن منابع صندوق به همه و به‌ویژه آیندگان، خود دلیلی محکم برای شفاف بودن سازوکار حاکم بر سرمایه‌گذاری‌های آن است. از سوی دیگر، صندوق توسعه ملی، مانند سایر صندوق‌های مشابه آن در دنیا، باید منابع خود را به شکل دارایی خارجی نگه دارد که مداخله در بورس این امر را نیز در نظر نگرفته است.
در روز سه‌شنبه خبر حمایت صندوق توسعه ملی از بورس منتشر شد. بر اساس نظر تحلیلگران، چنین تصمیمی حتی اگر برای بورس موثر باشد بدون شک در صورت در نظر نگرفتن بسیاری از نکات برای آینده اقتصاد ایران سازنده نخواهد بود. دلیل اصلی آن ناشی از ابهامات متعدد در جزئیات اخبار منتشر شده‌است. در این گزارش به بررسی رویکرد حمایت از بازارهای مالی پرداخته شده و در ادامه آن انتقاد‌هایی به تصمیم گرفته‌شده توسط صندوق توسعه ملی وارد شده‌است.
حمایت مبهم صندوق توسعه
در روز گذشته خبری مبنی‌بر خرید سهام توسط صندوق توسعه ملی منتشر شد. آنطور که در متن این خبر آمده، قرار است این صندوق با کد معاملاتی جداگانه برای اولین‌بار در تاریخ فعالیت خود منتشر شود. در نگاه اول این خبر یک اتفاق مثبت کوتاه‌مدت برای بورس تهران است، زیرا با ورود پول‌های انباشته شده در این صندوق به بازار سهام، می‌توان شاهد افزایش رونق در معاملات کلی بازار سهام بود.
از طرف دیگر علاوه‌بر افزایش رونق معاملاتی، با توجه به این موضوع که هم‌اکنون شاخص‌کل بورس اصلاح قابل‌توجهی را نسبت به قله قبلی خود در سال۱۴۰۱ انجام داده است، قیمت سهم‌ها در محدوده نسبتا ارزانی در حال معامله‌شدن است. این امر نشان می‌دهد که صندوق توسعه ملی، می‌تواند در قیمت‌های خوبی خریدار سهام باشد. به گفته مدافعان این طرح چنین اقدامی سبب می‌شود که در پایان سال بازدهی کسب‌شده برای صندوق باعث خنثی‌کردن افت ارزش پول ملی شود. طبیعتا این موضوع به بهبود شرایط منابع صندوق منتهی خواهد شد، با این‌حال در بررسی چنین امری باید این مساله را هم در نظر داشته باشیم که ورود مستقیم صندوق به بازار سهام احتمالا به این سادگی که بیان‌شده، نیست و نکات مهمی در آن وجود دارد که در بررسی وضعیت مطرح‌شده حتما باید در نظر گرفته شود.
جای خالی اقدامات کارشناسی
در بازارهای مالی یکی از مهمترین اصولی که موجب افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران به آن می‌شود، اصل شفافیت و تقارن اطلاعاتی در بازار است. هنگامی نحوه خرید و فروش در بازار سرمایه که اخبار و اطلاعات در بازار به یک میزان و به‌صورت متقارن درمیان فعالان منتشر نشود، در بلندمدت آن بازار به یک بازار ناکارآ تبدیل خواهد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این نامتقارنی سبب ایجاد رانت در بازار شده و برای بازار آسیب‌زا است. یکی از مزایای شفافیت درخصوص تصمیمات گرفته‌شده توسط نهادهای ناظر بر بازار عبارت است از به‌وجود آمدن اتاق‌های فکری که درباره نحوه اثرگذاری تصمیم بر آینده بازار سرمایه مشورت می‌کنند.
با توجه به این موضوع که در کشور اقتصاددانان و فعالان با سواد زیادی وجود دارند، تبادل‌نظر با آنها درخصوص اقدامات و تصمیمات موردنظر، می‌تواند به بهبود روند سیاستگذاری کمک کند. درخصوص خبر منتشرشده از حمایت صندوق توسعه ملی، می‌توان شاهد این بود که تمام قوه کارشناسی و تحلیلی کشور نقشی در این تصمیم‌گیری نداشته‌اند. در گذشته نیز می‌توان تصمیمات نامناسبی را نام برد که به دلیل عدم‌مشورت نهاد تصمیم‌گیر با افراد با تجربه فعال در بازار، اخذ شده و نتایج موردانتظار را به‌دنبال نداشتند. از این تصمیمات می‌توان به مواردی مانند دامنه‌نوسان نا‌متقارن، عدم‌ایفای نقش بازارگردان به‌طور مناسب، معاملات الگوریتمی و غیره اشاره کرد.
نبود تیم باتجربه
یکی از موضوعاتی که نسبت به این خبر منتشرشده نقد وارد می‌کند، نداشتن تیم مشخص و توانمندی درخصوص تصمیم‌گیری برای حمایت بازار سرمایه بوده است. اگر این صندوق در نظر داشت تصمیم موثر و مفیدی را برای بازار سهام اتخاذ کند، ابتدا از چند‌ماه قبل از آن باید اقدام به تشکیل تیمی متشکل از افراد متخصص و باتجربه در بورس کند.
در این‌صورت فعالان بازار می‌توانستند اسامی و تاریخچه فعالیت هریک از افراد را مشاهده کنند که این خود سبب می‌شود سرمایه‌گذاران به سیاست‌های اتخاذ شده توسط این صندوق اعتماد کرده و با خیالی راحت سرمایه خود را وارد بازار کنند. یکی دیگر از فواید داشتن یک تیم با تجربه این است که نسبت به تصمیمات اولیه سیاستگذار، نظرات خود را بیان می‌کنند و برخی از تصمیمات حذف و سیاست‌های صحیحی جایگزین آنها می‌شوند که این خود مانند یک فیلتر اولیه می‌تواند به بهبود روند تصمیم‌گیری کمک کند.
نحوه خرید صندوق
آنطور که بررسی‌ها نشان می‌دهد لزوما ورود پول صندوق توسعه ملی نمی‌تواند برای بازار سرمایه در بلندمدت خبر خوبی به حساب آید. یکی از مهمترین نکاتی که به آن باید توجه کافی داشت، نحوه خرید سهام برای حمایت از بورس است. نحوه خرید به این مطلب اشاره می‌کند که هنگامی که یک پول هنگفت می‌خواهد به بازار سهام تزریق شود، باید به گونه‌ای این عمل صورت پذیرد تا شاخص‌کل و شاخص هم‌وزن به‌صورت همگرا رشد خوبی را از خود به نمایش گذاشته که این رشد باعث ترغیب فعالان نحوه خرید و فروش در بازار سرمایه بازار نسبت به واردکردن پول‌های خود از بازارهای رقیب به این بازار شود. بنابر این برای محقق‌شدن این هدف باید برنامه‌ریزی‌ها و تصمیمات منطقی توسط یک تیم قوی تحلیلگر و معامله‌گر صورت پذیرد، اما در این صندوق آنطور که شواهد نشان می‌دهد چنین تیمی وجود نداشته و نحوه تصمیم‌گیری برای خرید سهام توسط پول کلان صندوق، همچنان در ابهام به‌سر می‌برد. اگر این صندوق بخواهد مانند حمایت‌کردن‌های صندوق‌های مختلف در گذشته عمل کند، احتمال می‌رود که بخش عظیمی از پول خود را در سهم‌هایی وارد کند که از ارزش بازار زیادی برخوردار بوده و به‌عنوان نمادهای بزرگ بازار شناخته می‌شوند، در نتیجه این کار شاهد این خواهیم بود که شاخص‌کل بورس روند صعودی اما شاخص هم‌وزن همچنان روند نزولی را بپیماید و بازدهی واقعی سهامداران کمتر از بازدهی شاخص‌کل می‌شود.
ورود ناگهانی صندوق
یکی دیگر از نقد‌هایی که به این خبر وارد بوده، نبود شفافیت در عملکرد حمایتی این صندوق است. بررسی تاریخچه نماگر اصلی بازار سهام نشان می‌دهد مدت‌هاست که در حال اصلاح به‌سر می‌برد، پس از چند ماه بازدهی منفی بازار بورس ناگهان صندوق توسعه ملی با استفاده از منابع بین‌نسلی به حمایت از بازار سرمایه بدون شفافیت درباره نحوه انجام این کار، اقدام می‌کند؛ در واقع این نبود شفافیت در تصمیمات گرفته‌شده توسط صندوق‌های حمایتی، منجر به عدم‌جلب‌اعتماد سرمایه‌گذار شده و به هیچ‌وجه از ریسک‌های حاکم بر بازار نخواهد کاست، در نتیجه برای محقق‌شدن هدف حمایتی صندوق توسعه، حتما باید سازوکار خرید سهام مشخص باشد، وگرنه به‌نظر می‌رسد که این صندوق بین‌نسلی نتواند در بلندمدت از کلیت بازار حمایت کند.
دغدغه‌های فعالان بازار سرمایه در بودجه ۱۴۰۲ را رفع می‌کنیم/ اقدام های دولت برای بهبود وضعیت بورس
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: در جلسه اخیر ستاد اقتصادی دولت و در گزارشی که در اختیار رییس جمهور قرار دادیم، دغدغه‌های بازار سهام برای آینده مورد بحث قرار گرفت و مقرر شد ابهام و دغدغه‌های بازار در بودجه سال ۱۴۰۲ با همراهی دولت مدنظر قرار گیرد.
به گزارش کالاخبر ، مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در گفت‌وگو با ایرنا به بررسی شرایط این روزهای بازار سهام پرداخت و اظهار کرد: اکنون بازار سهام روزهای سختی را می‌گذراند که این موضوع ناشی از مجموعه عوامل اثرگذار بر روند بازار و نیز رفتار سرمایه‌گذاران است.
وی به انتشار گزارش ۶ماهه شرکت‌ها در چند روز گذشته اشاره کرد و گفت: طبیعتاً وضعیت و عملکرد همه شرکت‌ها یکسان نیست، گزارش برخی شرکت‌ها مطلوب اما برخی دیگر عملکرد مورد انتظار را ارائه ندادند و سود کمتری را تحت تاثیر عوامل متعدد مانند کاهش قیمت‌های جهانی محقق کردند.
عشقی به ارزندگی برخی از شرکت‌ها در بورس تاکید کرد و گفت: در مقابل برخی از شرکت‌ها به قیمت در بازار در حال معامله هستند؛ با توجه به چنین مساله‌ای شاهد انواع شرکت‌ها با عملکردهای متفاوت در بازار سهام هستیم که در جهت رشد سودآوری در تلاش‌اند.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار کرد: تاثیر منفی شرکت‌هایی که در گزارش‌های خود عملکرد ضعیف داشتند، بر معاملات بورس محسوس است و حتی در چند روز گذشته این شرکت‌ها سردمدار افت بازار بودند.
وی با تاکید اینکه رشد تولید به عنوان موضوعی مهم تلقی می‌شود که در گزارش برخی از این شرکت‌ها وجود دارد، گفت: با وجود اثرگذاری کاهش قیمت‌های جهانی در نرخ‌های داخلی و کاهش درآمد اما روند تولید آنها صعودی بوده که این موضوع می‌تواند به عنوان مسئله‌ای امیدوارکننده محسوب شود.
عشقی با تاکید اینکه فولاد در بازه زمانی ۶ماه با بیش از ۲۰ درصد افزایش تولید همراه شد و در کنار آن صنعت خودرو هم افزایش تولید داشت، گفت: این موضوع نشان می‌دهد با گذشت دوره‌ای که شاهد فشار بر قیمت کامودیتی‌ها در بازار جهانی هستیم؛ اما این شرکت‌ها می‌توانند به سطوح سودآوری گذشته خود و حتی بیشتر برسند.
کمبود نقدینگی، مشکل دیگر بازار است
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در بخش دیگر مصاحبه خود به عقب نشینی خریداران در بازار سهام اشاره کرد و گفت: کمبود نقدینگی، مشکل دیگری است که اکنون در بازار مشهود است؛ به طوری که خریداران به دلایل مختلف از خرید در این بازار دست نگه داشته‌اند.
به عقیده عشقی، خریداران زمانی از خرید در بازار دست می‌کشند که شاخص بورس بر مدار نزول قرار می‌گیرد، زیرا از این طریق به دنبال آن هستند تا در زمان مناسب اقدام به خرید و ورود سرمایه‌هایشان به بازار کنند.
وی با بیان اینکه طبق تجربیات به دست آمده، هیچ‌گاه روند نزولی یا صعودی در بازار پایدار نبوده است، گفت: با توجه به تداوم روند فعلی بازار بر مدار نزول، افت قیمت سهام بسیاری از شرکت‌ها و نیز ارزندگی آنها این روند در بازار پایدار نخواهد بود و با تغییر همراه می‌شود.
ابهام در بودجه ۱۴۰۲ کنار می‌رود
عشقی مسئله مربوط به بودجه ۱۴۰۲ را اقدامی مهم از سوی سازمان بورس در راستای بهبود وضعیت بازار و بازگشت اعتماد دانست و گفت: از یک ماه گذشته و تا قبل از آماده شدن لایحه بودجه، رایزنی‌ها را با دولت و نیز سازمان برنامه و بودجه برای کنار رفتن ابهام بازار سرمایه در دستور کار قرار دادیم.
وی ادامه داد: در این زمینه کمیته‌ای با حضور صاحب‌نظران و ارکان بازار تشکیل شد تا موارد لازم در بودجه گنجانده شود و مورد بررسی قرار گیرد، پس از آن اطلاعات به دست آمده را در اختیار دولت و سازمان برنامه و بودجه قرار می‌دهیم تا دیگر مانند سال گذشته پس از ابلاغ بودجه به دنبال اصلاح لایحه بودجه نباشیم.
عشقی گفت: در جلسه اخیر ستاد اقتصادی دولت و در گزارشی که در اختیار رییس جمهور قرار دادیم، دغدغه‌های مربوط به آینده بازار و نیز چشم‌انداز معاملات را مورد بحث قرار دادیم.
دغدغه‌های فعالان بازار سرمایه در بودجه ۱۴۰۲ را رفع می‌کنیم/ اقدام های دولت برای بهبود وضعیت بورس
رییس سازمان بورس اظهار کرد: قرار بر این است تا به طور حتم مواردی که لازم است در بودجه مورد توجه باشد و نیز موارد غیربودجه‌ای را که دولت می‌تواند تصمیماتی را برای آنها اتخاذ کند را منتقل کنیم.
او تاکید کرد: قبل از اینکه بودجه در دولت بسته شود، پیشنهادهای را منتقل می‌کنیم تا در بودجه مدنظر قرار گیرد و از این طریق شاهد به حداقل رسیدن و حذف تهدیدات لایحه بودجه در بازار باشیم.
پیش‌بینی پذیری بازار و سودآوری بنگاه‌ها
عشقی به همکاری‌های دولت برای بهبود وضعیت فعلی بازار سرمایه تاکید کرد و گفت: اکنون در حال جمع‌بندی پیشنهادها برای بازار سرمایه هستیم، مسایلی که بتواند منجر به افزایش پیش‌بینی پذیری بازار، افزایش امنیت سرمایه گذاری و نیز سودآوری بنگاه‌های اقتصادی شود را به کار خواهیم گرفت.
اثر حداقلی قطعی برق و گاز در پی مشورت با شرکت‌ها
رییس سازمان بورس در ادامه به موضوع قطعی گاز واحدهای تولیدی و تهدید این موضوع بر عملکرد شرکت‌ها اشاره کرد و گفت: تجربه به کار گرفته شده در خصوص قطعی برق برای تابستان امسال موفق بود و تقریباً قطعی برق مانند سال گذشته منجر به کاهش تولید شرکت‌ها نشد.
وی افزود: در تابستان سال گذشته با کاهش شدید در تولید بسیاری از صنایع مواجه بودیم؛ اما امسال به دلیل برنامه‌ریزی‌های انجام شده توسط وزارت نیرو، محدودیت مصرف در برخی از روزها جایگزین قطعی برق شد. این اتفاق با هماهنگی خود شرکت‌ها صورت گرفت تا کمترین اثر را بر روی تولید به همراه داشته باشد.
به گفته عشقی، همچنین در زمان دیگر، تامین برق مازاد انجام شد که صنعت فولاد تاثیرپذیری بسیار خوبی را از این مساله داشت و با افزایش ۲۰ درصدی تولید در بازه زمانی ۶ ماه مواجه شد.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: اکنون در مورد بحث گاز هم وزارت نفت برنامه‌ریزی کرده تا روزهایی که قرار است با قطعی گاز مواجه شویم با هماهنگی شرکت‌ها و به صورت برنامه‌ریزی شده باشد تا از این طریق کمترین کاهش تولید را در شرکت‌ها شاهد باشیم.
به گفته وی، این اقدام در حال انجام است که محدودیت مصرف گاز مانند قطعی برق به صورت برنامه‌ریزی شده باشد و در این میان تامین سوخت جایگزین برای شرکت‌هایی که امکان‌پذیر است در دستور کار قرار بگیرد.
عشقی ادامه داد: امیدواریم این مساله مانند موضوع برق به خوبی مورد مدیریت قرار گیرد تا شاهد اثر منفی محسوس بر روی فعالیت و تولید شرکت‌ها نباشیم.
انتشار آرای تخلفاتی و کیفری/ حقوقی‌های بزرگ بازار نقشی در روند نزولی ندارند
رییس سازمان بورس در پاسخ به این پرسش که عنوان می‌شود بازار سهام در دست یکسری از حقوقی‌های بزرگ قرار دارد که آنها عمداً با برخی اقدامات و حتی تخلفات به نزول بازار دامن می‌زنند؟، گفت: قطعاً مطرح شدن چنین مسایلی واقعیت ندارد، سازمان بورس همه پرونده‌های تخلفاتی یا مواردی که مشکوک به دستکاری قیمت و استفاده از اطلاعات نهانی هستند را با جدیت دنبال می‌کند.
وی افزود: اکنون تعدادی از این پرونده‌ها در دادگاه‌ها در حال پیگیری هستند و شک نداریم که اگر با متخلفان برخورد جدی صورت نگیرد؛ به طور حتم شاهد گستردگی دامنه تخلفات در بازار خواهیم بود.
عشقی اظهار کرد: این مساله جزو وظیفه ذاتی سازمان بورس است تا ضمن رسیدگی به بحث‌های تخلفاتی مسایلی که در قانون بازار جرم انگاری شده است را پیگیری کند.
رییس سازمان بورس با بیان اینکه بحث صدور و انتشار آرای تخلفاتی و کیفری برای اشخاص از جمله مباحثی است که اکنون در حال پیگیری است، گفت: صدور و انتشار آرای تخلفاتی و کیفری برای اشخاص است که این موضوع طی ۱۳ سال گذشته به اجرا نرسید.
وی ادامه داد: اکنون نحوه انتشار در حال نهایی شدن است و آرا در صورت تصویب در شورای عالی بورس منتشر خواهد شد، این مساله می‌تواند اثر زیادی را در بازدارندگی ارتکاب جرم داشته باشد.
دو موضوع پُرچالش معاملات الگوریتمی و بازارگردانی
عشقی در بخش دیگر این مصاحبه به موضوع معاملات الگوریتمی و بازارگردانی به عنوان دو مقوله پر بحث این روزهای بازار سرمایه پرداخت.
رییس سازمان بورس با اشاره به اینکه معاملات الگوریتمی و بازارگردانی دو موضوع جدا از هم هستند، گفت: هر چند بازارگردان‌ها از الگوریتم برای انجام عملیات بازارگردانی استفاده می‌کنند؛ اما این موضوع به ماهیت بازارگردانی باز می‌گردد، چراکه بازارگردانی و رعایت الزامات دستورالعمل بازارگردانی ایجاب می‌کند فردی که این کار را انجام می‌دهد نحوه خرید و فروش در بازار سرمایه به سرعت دستور خرید و فروش را بر روی سیستم تغییر دهد که آن هم به صورت دستی در یک معامله امکان‌پذیر نیست.
وی تصریح کرد: این مسایل توسط معاملات ماشینی انجام می‌شود و در نهایت همه دستورهای خرید و فروش که وارد هسته معاملات می‌شوند ملزم به رعایت برخی از الزامات مقرراتی هستند.
عشقی توضیح داد: در این زمینه باید فاصله زمانی سفارش‌ها، نحوه قیمت گذاشتن، سفارش چینی گسترده و رنج کشیدن‌ها تابع ضوابط و مقرراتی باشد که سازمان بورس اعلام می‌کند، در غیر این صورت سفارش‌ها حذف می‌شود و حتی اگر معامله انجام شده باشد، باطل خواهد شد؛ در این حوزه بروز هرگونه تخلفی توسط مراجع قانونی رسیدگی می‌شود.
با هرگونه تخلف در بازار سرمایه برخورد می‌کنیم
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه اکنون بحث‌های زیادی در خصوص معاملاتی که به صورت الگوریتمی وارد سیستم می‌شود در حال انجام است، افزود: سازمان بورس هم توسط مرکز پژوهش و معاونت نظارت بر بازار جلسات کارشناسی را برگزار کرده که ایرادهای معاملات الگوریتمی مشخص شود.
او تاکید کرد: در این زمینه اختلاف نظر جدی بین بازیگران بازار وجود دارد و در صورتی که فرد سفارش معاملات الگوریتمی را بدون رعایت الزامات به هسته معاملات ارسال کند برخورد خواهیم کرد.
عشقی گفت: در این زمینه، معاملاتی در بورس و فرابورس وجود داشته که مدت زمان بین سفارش‌ها رعایت نشده و با آنها برخورد صورت گرفته است که در این راستا فرد خاطی باید جوابگو باشد.
رییس سازمان بورس در پایان گفت: بدون شک با هرگونه تخلفی در بازار سرمایه برخورد می‌کنیم و مسوولان حاضر در سازمان بورس، پذیرای نظرات کارشناسی در خصوص بخش‌های مختلف از جمله معاملات الگوریتمی هستند تا پس از بررسی نظرات، آنها را در تصمیمات خود مدنظر قرار دهند.
بررسی تاثیر بسته حمایتی از بورس روی بازار
وضعیت بازار سهام طی یک ماه گذشته سازمان بورس را بر آن داشت تا نسبت به تصویب یک بسته ۱۰ بندی حمایت از این بازار اقدام کند؛ بسته‌ای که کارشناسان به نتیجه رسیدن آن را در گروی حمایت دولت و مجلس و ورود غیرمستقیم غیر حرفه‌ای‌ها می‌دانند.
به گزارش ایسنا، نگاه به تابلوی بورس نشان می‌دهد وضعیت خروج سرمایه از این بازار در مرحله هشدار قرار دارد؛ بسیاری از سهم‌ها پایین‌تر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند و این بازار علیرغم ارزندگی از بازارهای موازی جا مانده است. همین اتفاقات سازمان بورس را بر آن داشت تا نسبت به تصویب یک بسته حمایتی اقدام کند.
بندهای این بسته شامل بیمه کردن سهام حاضر در پورتفوی اشخاص حقیقی تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان برای هر نفر، انتشار اوراق اختیار تبعی فروش بر روی سهام موجود در صندوق های درآمد ثابت تا سقف ۴۰۰ هزار میلیارد ریال با تضمین اصل ارزش سبد سهام در ابتدای دوره بر اساس ترتیباتی که سازمان بورس اعلام می‌کند، تزریق منابع جدید توسط صندوق‌های حاکمیتی برای خرید سهام در بازار سرمایه و به مرور افزایش مبلغ مذکور، واریز منابع مندرج در ردیف بودجه سال ۱۴۰۱ به صندوق تثبیت جمعاً به مبلغ حدود ۵۰ هزار میلیارد ریال، هماهنگی، نظارت و پایش مستقیم و مستمر فعالیت اشخاص حقوقی بازار سرمایه شامل شرکت‌ها و نهادهای مالی شبه دولتی، صندوق های بازنشستگی و نهادهای نظامی و حمایت این نهادها از سهام ناشران تحت مدیریت خود و توقف فروش تا زمان ثبات در بازار، و انجام اقدامات حمایتی از جمله خرید سهام و انتشار اوراق تبعی حمایتی، همکاری مشترک بانک مرکزی و وزارت اقتصاد جهت مدیریت نرخ سود، افزایش سپرده گذاری مستقیم سازمان بورس نزد صندوق تثبیت، محدود کردن بخش فروش بازارگردان ها تا اطلاع ثانوی، توقف پذیره نویسی اوراق بهادار و عرضه های اولیه تا زمان بازگشت ثبات به بازار سرمایه بازگشت زمان جلسه معاملاتی در فرابورس به روال سابق از ساعت ۱۳ به ۱۲ و ۳۰ دقیقه می‌شود.
لزوم تعامل دولت و مجلس برای نجات بورس
در این راستا، یک کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه تعامل دولت و مجلس با یکدیگر با شناخت کامل منابع و ظرفیت‌ها، می‌تواند بازار سرمایه را از وضعیت موجود نجات دهد، اظهار کرد: ابتدا باید به سابقه فعالیت‌های دولت در حمایت از بازار سرمایه نگاهی بندازیم.
محمدعلی احمدزاد اصل با بیان اینکه مهمترین عامل این است که دولت را به عنوان یک پیکره واحد و منسجم درنظر گرفته شود، به ایسنا توضیح داد: در چند سال گذشته حمایتی از سوی دولت از بازار سرمایه مشاهده نشده است. در دولت و مجلس جدید هم به گفته‌ها اکتفا شده و در زمینه تقویت بازار و بازدارندگی و جلوگیری از ریزش‌های متعدد، فعلا شاهد اقدام عملی نبودیم.
وی ادامه داد: اکنون ارزش بازار سرمایه چه به لحاظ ریالی و چه به لحاظ دلاری بسیار کاهش پیدا کرده و این اجحاف مضاعفی است که به سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه شده است.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به لزوم تعامل دولت و مجلس در راستای بهبود وضع موجود گفت: سرمایه‌گذاران انتظار دارند دولت به عنوان یک پیکره واحد منسجم باشد و از مجلس کمک بگیرد. مجلس هم صرف اینکه مجلس است و قانونگذار، نباید دولت را مکلف به کاری کند، بلکه باید با داشتن تعامل، ظرفیت‌های موجود دولت را ببیند و بعد متناسب با آن، همسو با دولت و در جهت تقویت بازار سرمایه قوانین لازم را وضع کند.
شروط تاثیرگذاری بسته ۱۰ بندی
وی با تاکید بر اینکه مشکل بازار سرمایه نبود اعتماد است، اظهار کرد: دولت برای اعتمادسازی می‌تواند اقدامات موثری انجام دهد. یکی ازاین اقدامات، برنامه مشخص پنج ساله و موضوعات مورد مناقشه در بودجه ۱۴۰۲ است.
احمدزاداصل با اشاره به بسته ۱۰ بندی حمایت فوری از بازار سرمایه گفت: این بسته جدید، بسته قابل تاملی است. اما برخی موارد آن مثل بیمه کردن جسته و گریخته در سال های گذشته نیز انجام شده است. بیمه کردن سهام باید بر اساس ظرفیت ناشران و منابعی که دولت اختصاص می‌دهد انجام شود و به این صورت نباشد که فقط گفته و یکسال دیگر محقق شود. بلکه باید از امروز و به صورت عملی در بازار سرمایه ثابت شود که انجام این کار مقدور است.
وی با بیان اینکه انتشار اوراق اختیار تبعی فروش بر روی سهام موجود در صندوق‌های درآمد ثابت تصمیم درستی است، توضیح داد: این تصمیم می‌تواند کارساز باشد. اما برای اطمینان بیشتر، مردم باید بدانند که منابع آن از کجا تامین خواهد شد. به نظر من سایر بندهای این بسته ۱۰ بندی می‌تواند موثر باشد، به شرطی که بتوان نظارت کافی داشت و بازار سرمایه و سایر ارکان به عنوان یک کلیت واحد، دست به دست هم دهند تا اعتماد به بازار برگردد و اثرات این تصمیمات دیده شود.
ترغیب غیرحرفه‌ای‌ها به ورود غیرمستقیم
در این زمینه علی سعیدی - عضو اسبق شورای عالی بورس - نیز معتقد است انتشار اوراق تبعی به عنوان بیمه سبد سهام می‌تواند همانند تجربه سال ۱۳۹۱ در روند بازار تاثیر مثبت بگذارد و باید این اوراق به طور هدفمند و قابل قبول اجرایی شود.
وی همچنین توصیه کرد که باید با استفاده از ابزارهای انگیزشی و حمایتی در بازار، غیرحرفه‌ای ها را به شکل غیرمستقیم به خرید سهام ترغیب کرد.
این کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به بسته ۱۰ بندی حمایت از بازار سرمایه، به انتشار اوراق تبعی اشاره کرد و افزود: انتشار اوراق تبعی به عنوان بیمه پرتفوی سهامداران در شرایط کنونی می‌تواند مطلوب باشد، زیرا تجربه انتشار اوراق تبعی در سال ۱۳۹۱ توانست تا حدودی بازار را سامان دهد.
به گفته او، سرمایه‌گذاری افراد غیرحرفه‌ای یا انفرادی در بازار سهام باید به صورت غیرمستقیم شکل گیرد، چراکه افرد مطلع و متخصص باید به بازار سهام ورود کنند و غیرحرفه‌ای‌ها باید به صورت غیرمستقیم وارد بازار شوند تا متضرر نشوند. در واقع بهتر است، سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای یا مردم عادی را با ابزارهای انگیزشی و حمایتی در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا سبدگردان‌ها وارد بازار شوند.
عضو اسبق شورای عالی بورس با اشاره اینکه در ورود افراد غیرحرفه‌ای و مردم عادی باید به صورت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم ابتکار عمل را در دست گرفت و با سخت‌گیری‌ها در این خصوص موجبات زیان و ضرر آنها را از بین برد، اظهار کرد: زمانی که غیرحرفه‌ای ها وارد بازار می‌شوند، در شرایط صعودی بازار در موقعیت طمع و در شرایط نزولی در موقعیت ترس قرار می‌گیرند و همین هیجانات کاذب می‌تواند سیگنال منفی به بازار ارسال کند.
سعیدی با اشاره به تجربیات جهانی در خصوص بازیگران بازار سهام گفت: سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای را باید با ابزارهای تشویقی و حمایتی به سمت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم سوق داد و با آموزش مداوم و مستمر، شرایط را بهبود بخشید.
وی با تاکید بر اینکه می‌توان روی یونیت‌های سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها اوراق تبعی اعمال کرد، توضیح داد: علاوه برنامه فعلی برای بیمه سبد سهام، می‌توان برای غیرحرفه‌ای‌ها، انتشار اوراق تبعی را روی صندوق‌های سرمایه‌گذاری اعمال کرد. باید سعی شود بیشتر به سمت ابزارهایی حرکت کرد که شرایط سرمایه‌گذاری را برای غیرحرفه‌ای‌ها غیرمستقیم کند؛ البته می‌توان از ابزارهای متعددی در این خصوص بهره گرفت.
عضو اسبق شورای عالی بورس ادامه داد: استراتژی‌ها در بازار باید به نحوی باشد که برنامه اوراق تبعی در بازار سرمایه به صورت هدفمند منتشر شود. رویکرد و استراتژی باید ورود مستقیم حرفه‌ای‌ها به بازار سهام و ورود غیرمستقیم غیرحرفه‌ای‌ها به بازار سهام باشد. از سویی انتشار اوراق تبعی به شکل بیمه سبد سهام باید با شرایط خاص و هدفمند منتشر شود و از لحاظ حجم هم قابل قبول باشد.
وی با انتقاد از شیوه انتشار و فروش اوراق سهام عدالت که ورود مستقیم غیرحرفه‌ای‌ها به بازار سهام را شدت می‌بخشد، عنوان کرد: این نوع رویکرد غیرحرفه‌ای به بازار می‌تواند هیجانات جدی را در قالب طمع و ترس در بازار شکل دهد.
صعود بورس در نیمه دوم معاملات / افزایش خروج سرمایه از بازار سهام
اکوایران: در روز چهارشنبه شاخص کل بورس تهران به صعود ادامه داد تا در تمامی روزهای هفته اخیر رشد کرده باشد.
به گزارش اکوایران ، روز چهارشنبه شاخص کل بورس در شروع معاملات روند نزولی پیدا کرد و در 90 دقیقه ابتدایی افت هزار واحدی داشت. اما پس از آن روند شاخص صعودی شد و در پایان معاملات شاخص کل بورس با افزایش 3 هزار و 84 واحدی به رقم یک میلیون و 283 هزار و 540 واحد رسید.
امروز شاخص کل هم‌وزن نیز رشد کرد و در پایان معاملات 689 واحد نسبت به روز سه‌شنبه بالا آمد و در رقم 365 هزار و 750 واحد ایستاد. همچنین شاخص کل فرابورس 1.7 واحد رشد کرد و در رقم 17 هزار و 386 واحد باقی ماند.
دو سمت صعودی و نزولی بازار سهام
در پایان معاملات روز چهارشنبه، 386 نماد رشد قیمت داشتند و 282 نماد کاهش قیمت داشتند. به عبارت دیگر، 58 درصد بازار رشد قیمت داشتند و 42 درصد بازار افت قیمت داشتند.
خروج سرمایه از بورس
در مجموع معاملات چهارشنبه، ارزش خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار برای بیست و چهارمین روز متوالی منفی شد و 271 میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شد که نسبت به روز گذشته 42 درصد افزایش یافته است.
بیشترین خروج پول حقیقی به سهام فولاد (شرکت فولاد مبارکه) اختصاص داشت که ارزش تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی آن 43 میلیارد تومان بود. پس از فولاد، نمادهای شستا (شرکت سرمایه گذاری تأمین اجتماعی) و شپنا (شرکت پالایش نفت اصفهان) بیشترین خروج پول حقیقی را داشتند.
لیدرهای بازار
امروز نمادهای «وامید»، «فملی» و «شاراک» بیشترین تأثیر را در رشد شاخص کل بورس داشتند. امروز نمادهای پالایشی گروه «فراورده‌های نفتی و کک» سبزترین گروه بازار سهام بودند.
در مقابل نمادهای «شستا»، «ومعادن» و «های‌وب» بیشترین تأثیر منفی را بر شاخص کل داشتند.
در فرابورس نیز نمادهای «فزر»، «ومهان» و «شگویا» بیشترین تأثیر مثبت را بر شاخص کل فرابورس داشتند و «دماوند»، «فجهان» و «خدیزل» بیشترین تأثیر کاهنده را بر شاخص داشتند.
در جدول پرتراکنشترین نمادهای بورس شستا صدرنشین است و خودرو و خزامیا در رتبه‌های بعدی هستند. در فرابورس نیز نمادهای تکیمیا، گدنا و دی پرتراکنشترین نمادها هستند.
عرضه و تقاضای بورس
در معاملات چهارشنبه 62 نماد صف خرید داشتند و 49 نماد با صف فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌های خرید با افت 2 درصدی به 135 میلیارد تومان رسید و مجموع ارزش صف‌های فروش 2 درصد افزایش یافت و 111 میلیارد تومان بود.
در پایان معاملات امروز ارزش صف‌های فروش پایانی بازار 3 میلیارد تومان بود و ارزش صف‌های خرید نیز در رقم 39 میلیارد تومان ایستاد.
در پایان معاملات نماد رافزا (شرکت رایان هم افزا) با صف خرید 5 میلیارد تومانی در صدر جدول تقاضای پایانی بازار قرار گرفت. پس از رافزا، نمادهای شکام (شرکت صنایع شیمیایی کیمیاگران امروز) و کحافظ (شرکت کاشی و سرامیک حافظ) بیشترین صف خرید را داشتند. در پایان معاملات امروز تنها دو نماد بالبر و آباد صف فروش داشتند.
ارزش معاملات
امروز ارزش معاملات کل بازار سهام به رقم 16 هزار و 819 میلیارد تومان افزایش یافت. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 12 هزار و 248 میلیارد تومان بود که 73 درصد از ارزش کل معاملات بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد.
امروز ارزش معاملات خرد سهام با کاهش 12 درصدی نسبت به روز کاری قبل به رقم 2 هزار و 369 میلیارد تومان رسید.
جدول معاملات
در معاملات امروز نماد خزامیا (شرکت زامیاد) بیشترین ارزش معاملات بازار سهام را به خود اختصاص داد که ارزش معاملات آن 75 میلیارد تومان بود.
پس از خزامیا، شپنا بیشترین ارزش معاملات را داشت و نماد فولاد رتبه سوم بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص داد و پس از آن نمادهای شستا و خگستر در رتبه‌های بعدی بیشترین ارزش معاملات قرار گرفتند.
در جدول حجم معاملات امروز نیز شستا با تعداد 600 میلیون و 418 هزار و 970 سهم در صدر قرار گرفته است. دی در رتبه دوم بیشترین حجم معاملات بازار قرار گرفت و رتبه سوم به خساپا تعلق داشت. دو نماد خودرو و دانا در رتبه‌های بعدی بیشترین حجم معاملات بازار قرار داشتند.
دیدگاه شما